Het Alkmaarse bedrijf GP Groot gaat de komende jaren het afval in Oostzaan ophalen. De optie om over te stappen naar HVC – dat ook in Wormerland en Zaanstad huishoudelijk afval ophaalt – was al eerder van de baan omdat Oostzaan koos voor een aanbesteding die door GP Groot werd gewonnen. Sinds 2018 haalt het bedrijf afval in Oostzaan op.

Het plan is om in 2025 afvalcontainers te gaan chippen zodat huishoudens maar één container aan de weg mogen zetten. Dat zou de hoeveelheid huishoudelijk restafval moeten beperken.

Oostzaan wil bijdragen aan de VANG-doelstelling (Van Afval Naar Grondstof), waarbij restafval wordt beperkt. Bij de aanbesteding heeft de gemeente gelet op de bijdrage aan de VANG-doelstelling, “maar wel tegen een acceptabele prijs”. Volgens wethouder Rosemarijn Dral zijn de kosten voor inwoners ‘binnen de perken’ gehouden.

100 kilo restval

De VANG-doelstelling is 100 kilo restafval per inwoner per jaar (en uiteindelijk 30 kilo). Eerst zou die 100 kilo in 2020 al gerealiseerd zijn maar dat is bij lange na niet gelukt. Het gemiddelde aantal kilo’s huishoudelijk restafval in Nederland daalt en ligt rond de 180. Oostzaan ligt daar met 226 kilo fors boven. In het verleden kende Oostzaan (als eerste gemeente in Nederland) ‘Diftar’, het betalen per kilo restafval. Dat was in zoverre een succes dat de hoeveelheid restafval veel lager was dan nu, maar tegelijkertijd werd er op grote schaal illegaal gedumpt of afval bij buurgemeentes afgeleverd – dat ging minstens om 12,5 procent van de Oostzaners.

Maar wat gaat Oostzaan doen om de hoeveelheid restafval te beperken? In december 2022 schreef wethouder Dral: “Als we hetzelfde serviceniveau als nu blijven aanbieden aan de inwoners is de kans dat de VANG-doelstelling gehaald wordt eigenlijk nul.” Een voorstel om naar HVC over te stappen omdat dan de VANG-doelstelling eerder gehaald zou worden werd nipt verworpen (VVD en CDA waren tegen).

In het persbericht dat Oostzaan verspreidde staat dat met het contract een bijdrage geleverd wordt aan de VANG-doelstelling, maar hoe dat in de praktijk gaat gebeuren is onbekend. Eerder noemde de gemeente wel een viertal opties: per kilo of per lediging betalen, restafval niet meer om de week maar één keer per maand ophalen, kleinere restafvalcontainers en slechts één container per huishouden toestaan. De eerste optie werd expliciet afgewezen.

Die andere drie opties zitten niet in het contract. Het enige dat in het Programma van Eisen (PvE) bij de aanbesteding was te vinden was dat Oostzaan ‘medio 2025’ het minicontainerpark wil laten ‘bechippen’. Dat zou betekenen dat Oostzaners dan maar één container aan de straat mogen zetten. Maar deze bechipping wordt apart aanbesteed en zit niet in het contract met GP Groot. GTF-containers worden ‘optioneel’ bechipt. Dat moet dus eerst aanbesteed en vervolgens uitgevoerd worden.

Het PvE lijkt ook nog een ontsnappingsmogelijkheid te hebben. In het PvE staat ook dat er huishoudelijk restafval per zak aangeboden kan worden in Oostzaan.

Aanbesteding: ‘ideologische keuze’

D66-raadslid Aart Ruijter had liever aansluiting bij HVC gezien omdat de VANG-doelstellingen dan eerder gehaald zouden kunnen worden. Qua kosten maakte dat volgens hem niet uit, “die worden doorberekend naar de gebruiker”. Dat voor aanbesteding is gekozen is volgens hem een ‘ideologische keuze’ van Dral en de VVD, “het moest naar een marktpartij gaan, en als ze geen steun bij de PvdA kunnen vinden, halen ze die bij het CDA.” Dat Oostzaan eind 2026 op 100 kilo huishoudelijk restafval uitkomt zoals de bedoeling was, vindt hij niet waarschijnlijk met het huidige plan omdat daar niets concreets over is vastgelegd.

“Dral stelde dat eerst het contract gesloten moest worden en daarna pas de VANG-doelstellingen geformuleerd zouden moeten worden. Ze beloofde dat met de raad te delen maar kwam die belofte niet na. Ik heb zelf bij TenderNed het Programma van Eisen moeten zoeken en daarin is niets van de VANG-doelen te vinden. Dral vond dat een ‘uitvoeringskwestie’ en was niet van plan daar wat aan te doen. Ook in het Raadsbericht is niks over die doelen te vinden. We hebben er nog over gedacht om een motie van wantrouwen in te dienen bij de begrotingsbehandeling. Maar dat is zinloos in Oostzaan. Ze draait het zo dat ze er mee weg komt bij de raad.”

Onder de afvalstromen in Oostzaan, sinds de afschaffing van Diftar ging het omhoog, de laatste vier jaar daalt het totaal, maar de hoeveelheid restafval blijft boven de 200 kilo per huishouden.

Meer gedetailleerd (met ook GTT en oud papier/karton) ziet het er zo uit:

Het afval in Oostzaan bestaat voor het grootste deel uit huishoudelijk restafval (180 kilo), gft (98 kilo) en grof huishoudelijk restafval (46 kilo) in 2022. Per inwoner wordt 31 kilo oud papier ingezameld.

Door Piet Bakker. Bronnen: lange termijnvisie afval Oostzaan, HVC-amendement, Programma van Eisen bij aanbesteding, raadsbericht, persbericht, interview Aart Ruijter, CBS. Foto: GP Groot. (Aan wethouder Dral is om een reactie gevraagd over hoe de VANG-doelen gerealiseerd gaan worden, zij heeft daar nog niet op gereageerd.)