De nieuwe Gedragscode Politieke Ambtsdragers, met integriteitsregels voor raadsleden in Zaanstad wordt na een lange grondige voorbereiding vanavond in de gemeenteraad behandeld. Bij het voorstel zijn niet minder dan zeven amendementen (wijzigingsvoorstellen) ingediend.

Die hoeveelheid laat zien dat de integriteit van raadsleden, wethouders en de burgemeester een hot topic is. Ondanks het beleid om discussies daarover buiten de publiciteit te houden, lukt dat niet altijd.

Naar DZ-raadslid Juliëtte Rot is een integriteitsonderzoek ingesteld – volgens Rot gaat dat overigens niet volgens de procedures. Zij heeft bij de ombudsman geklaagd over burgemeester Hamming. DZ-steunfractielid Dustin Benjamins moest een maand wachten voor zijn beëdiging omdat er twijfels waren over zijn ‘hobby’ als journalist bij Radiotvzaanstreek waarvan hij eigenaar is. Hij heeft toegang tot alle vertrouwelijke informatie van de gemeente. Datzelfde geldt ook voor DZ-raadslid Maikel Kat die als journalist bijklust bij Zaanse Media, een partner van RTV Zaanstreek. Beide DZ’ers hebben dubbele petjes die door de mazen van de gedragscode zijn heengeglipt.

Bespreekgeval

PVV-steunraadslid Boy Boomsma is ook een bespreekgeval geweest. Niet dankzij zijn media-nevenbetrekking bij DGA DDJ IMPAQT Media maar omdat hij eigenaar is van Saense Heeren Projectontwikkeling, een bedrijf dat ook actief is in de Zaanstreek. Ook dit bleek geen beletsel.

CDA, CU, DZ, GL en PvdA willen de code verscherpen. Strenger bij cadeautjes, ook fractieassistenten onder de code laten vallen, ‘verdachten’ beter informeren, een openbaar register van zakelijke belangen en meer instructies over wat te doen bij ongewenst gedrag. POV, PVV en Lokaal Zaans willen een minder strengere code. Ze lijken zich niet veel zorgen te maken over belangenverstrengeling als gevolg van het bezit van gebouwen en/of grond in Zaanstad.

Cadeautjes

Het CDA vindt dat ambtsdragers geen cadeautjes die meer dan € 50 waard zijn mogen aannemen, en als ze dat wel doen moeten ze dat melden bij de griffie. De huidige voorstellen laten volgens de partij te veel ruimte over voor interpretatie over het aannemen van cadeaus. En dat kan de schijn van belangenverstrengeling of omkoping opwekken, denkt fractievoorzitter CDA Zaanstad, Julie van ’t Veer.

Hanneke Veurink van de ChristenUnie vindt dat ook fractieassistenten onder de regeling moeten vallen. Zij mogen deelnemen aan fractiegesprekken waar geheime informatie op tafel ligt en zijn daarom gebonden aan geheimhouding. Nu vallen fractieassistenten nog niet onder de regeling.

Maikel Kat van DZ wil dat een ambtsdrager binnen twee weken moet worden geïnformeerd als er een melding is gedaan van ongewenst gedrag. En dat moet ook schriftelijk gebeuren.

Zakelijke belangen

Ook wil Kat dat alle substantiële financiële belangen van raadsleden bij ondernemingen die zaken doen met de gemeente (en die ze moeten aanleveren volgens de code) ‘actief openbaar worden gepubliceerd en via internet beschikbaar worden gesteld zodat inwoners zonder moeite transparant inzicht hebben’.

Natascha Stroo (GroenLinks) en Eylem Köseoglu (PvdA) willen meer instructies in de gedragscode over wat je moet doen als je ongewenst gedrag ervaart. ‘Bij ongewenst gedrag, ook bij twijfel, spreek je elkaar erop aan’, is de eerste regel van de voorgestelde instructielijst. Ook willen de partijen in de gedragscode benadrukken dat in- en externe vertrouwenspersonen altijd beschikbaar zijn om mee in gesprek te gaan bij ongewenst gedrag.

Bezit

POV (Jaap Keijser), PVV (Natasja Cornelissen) en Lokaal Zaans (Marianne de Boer) denken dat ‘het bezitten van gebouwen en/of grond in Zaanstad niks te maken heeft met het functioneren als raadslid’. De zin ‘Je meldt het bezit van de gebouwen en/of gronden die je winst opleveren’ willen ze weg hebben.

De Boer is transparant over haar betrokkenheid bij drie bedrijven. PVV’er Boomsma is dus projectontwikkelaar. Jaap Keijser is kapper. Natasja Cornelissen is 100 procent raadslid.

Belangenverstrengeling wordt in de raad tegengegaan door het openbaar maken van alle functies van raadsleden. Ook verlaten raadsleden vaak de raadszaal als er een discussie is over een zaak waar ze persoonlijk bij betrokken zijn (werknemer, bewoner). Dat neemt niet weg dat raadsleden uiteraard ook vragen stellen, moties indienen en stemmen over zaken waarbij hun straat, wijk of dorp is betrokken of waarbij het over henzelf, familie- of partijleden gaat. Zolang dat transparant is, is er weinig mis.

Donderdagavond 28 november is de stemming over het voorstel en de amendementen tijdens de raadsvergadering. Die begint om 19.00 uur en is ook online te volgen.

Door Piet Bakker en Jelmer de Vries. Alle stukken zijn hier te vinden. Foto: Orkaan-archief.