Niet het water, maar de bagger staat het Wormer- en Jisperveld aan de lippen. Steeds meer delen van het natuurgebied worden te ondiep om er te varen of schaatsen. De Orkaan maakte er een boottochtje en kwam prompt vast te liggen in de modder. Volgens het waterschap staan er baggerwerkzaamheden gepland voor volgend jaar.

Bewoners van de eilandjes aan de Ketelsloot, aan de rand van het Wormer- en Jisperveld, kunnen alleen over het water naar het vasteland komen. Het witte bootje van Syp Wynia, bekend als opiniemaker en uitgever, komt ons al tegemoet op deze kalme en bewolkte september ochtend. Wynia is onze schipper en gids in het natuurgebied. Na een paar minuten varen treffen we Frank van der Peet, die op het eiland dat eigendom is van de scouting, net wil beginnen met gras maaien. Achterop het veld liggen kano’s, die gebruikt worden door groepen die hier komen kamperen. Van der Peet:

‘De problemen vanwege te weinig baggeren stapelen zich de laatste jaren op. Achter ons eiland kunnen we helemaal niet meer varen, zo ondiep is het. Zelfs met een kano, die helemaal niet diep ligt in vergelijking met andere vaartuigen, kan je in veel van de sloten niet meer komen. Met de zeilboot kan je alleen in de grote vaarten terecht, als je in het midden blijft. En aan de voorkant van het eiland was het vroeger twee meter diep. Nu kan je er makkelijk staan.’

Kano's van het scouting terrein.
De kano’s op het scouting terrein.

Van der Peet is een van de beheerders van het scouting terrein en vraagt zich af wat de plannen voor het baggeren zijn. ‘Daar horen we eigenlijk nooit wat over. Misschien komt dat ook omdat we geen scouting zijn met leden die hier elke week komen. In feite beheren we alleen dit kampeerterrein, dat door diverse groepen, vooral scouts, gehuurd kan worden om te komen overnachten.’

Vanaf het scouting terrein vervolgen we onze vaartocht door het rustieke Womer- en Jisperveld, een uniek gebied dat ook door marketing Zaanstreek wordt aangegrepen om bezoekers naar de streek te lokken. Op Zaans.nl lezen we zinnen als:

‘Het grootste aaneengesloten veenweidegebied van West-Europa. Bijna alle soorten weidevogels broeden hier: grutto, kieviet, tureluur, scholekster en graspieper. Vanuit een kano kun je tussen de honderden (w)eilandjes door varen en van de bijzondere natuur genieten.’

Wanneer we iets te dicht langs de kant komen omdat de ombudsjournalist een foto met koeien erop wil maken, ervaren we de ondiepte aan den lijve. We komen vast te zitten in de modder – en flink ook. Op enkele meters vanaf de kant is het water nog niet eens een peddelblad diep. Pas na tien minuten slagen we erin om los te komen uit de drek. ‘Hopelijk heeft mijn motor het overleefd,’ zegt Wynia.

De motor draait in de modder, maar vooruit komen we niet.

We varen naar de rand van het natuurgebied, langs het gemaal. Overal zien we ganzen, fuuten, meeuwen en meerkoeten. Dan keren daarna terug naar Jisp, waar we nog een stukje het dorp in lopen.

Vermoerassing

In het dorp treffen we Piet Praag, die het natuurgebied op zijn duimpje kent. Hij is vaarboer, zijn vee moet per boot over het water naar de eilandjes gebracht worden om te grazen. Ook verhuurt hij bootjes. Wanneer hij hoort dat De Orkaan een artikel schrijft over het baggerbeleid voor het gebied, reageert hij verheugd. ‘Ik ben heel benieuwd om te horen wat nu precies de plannen zijn, want er wordt bijna nooit meer gebaggerd.’

Dan komt Jan Koene opeens voorbij gefietst. Koene is al decennia betrokken bij het organiseren van de Bannetocht, de beroemde schaatstocht in het gebied die in 2012 voor het laatst gehouden kon worden. ‘Ik maak me ook zorgen om het baggeren. Er wordt van alles beloofd, maar er gebeurt helemaal niets. Behalve op het Zwet kan je bijna nergens meer met je bootje varen.’ Nog meer zorgen maakt hij zich om het schaatsen:

‘Voor de Bannetocht hebben we tenminste 12 centimer ijs nodig. Maar op sommige plekken staat er nog maar 10 centimeter water, dus dat is niet veilig genoeg. Zo wordt het wel erg moeilijk om nog een tocht te organiseren. Het gerucht gaat dat ze er moerasgebied van willen maken. Vroeger, toen nog geboerd werd op de eilanden, werd het veel beter bij gehouden. We horen er helemaal niks meer over.’

Hoogheemraadschap: baggeren in 2025

Inmiddels zijn de zorgen in Jisp ook bekend bij het Hoogheemraadschap Noorderkwartier (HHNK), het waterschap dat het gebied onder beheer heeft. Dat is aanwezig bij een voorlichtingsavond in het dorp op woensdag 18 september. Volgens woordvoerder Rick Mol zijn baggerwerken* aanstaande. ‘Dit gebied staat voor 2025 op de planning.’ Tevens stelt hij dat het Hoogheemraadschap werkt volgens wettelijke normen. Voor vragen van bewoners verwijst hij naar de bijeenkomst in Jisp:

‘HHNK komt dan uitleg geven over het baggerbeleid en vragen beantwoorden van bewoners.’

*Update 18 september. In een eerdere versie van dit artikel schreven we dat er ‘grote baggerwerken’ aanstaande zijn in 2025. Woordvoerder Rick Mol e-mailde ons vervolgens om te vragen of het woordje ‘grote’ weg kon, omdat hij ‘geen verkeerde suggestie’ wil wekken bij de bewoners.

Tekst en foto’s: Arne Doornebal. Bronnen: interviews en Facebook-pagina over Jisp.