Nog steeds een oase van rust, maar tegelijkertijd bijna onherkenbaar veranderd…

De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten, groen maakt plaats voor nieuwbouw. De Zaanstreek is de afgelopen decennia sterk veranderd. De Orkaan brengt dat in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…

Deze ansichtkaart komt uit de privé-verzameling van Orkaan-redacteur Piet Bakker. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag: het School- en Hennepad in Wormerveer,

Het School- en Hennepad in Wormerveer

Het Schoolpad en het Hennepad zijn twee vrij oude paden, gescheiden door de Hennepadsloot, tussen de Dubbele Buurt en de Wandelweg direct ten zuiden van het Wilhelminapark in Wormerveer waarbij het Hennepad nog een stukje doorloopt tot aan de spoorbaan.

In de 17 t/m 19e eeuw was de sloot van aanzienlijk belang omdat deze middels de Zuidersluis in verbinding stond met de Zaan. De sluis lag tussen café Sman en het rijksmonument Dubbele Buurt 3 en is waarschijnlijk in het begin van de 17e eeuw gebouwd. In 1726 werd deze, vermoedelijk houten, sluis vervangen door een stenen sluis. De sluis zou in 1938 worden gesloopt omdat deze van weinig belang meer was en door de sloop kon de verkeerssituatie verbeterd worden.

Het Hennepad ontstond omstreeks 1640 toen de papiermolen De Oude Blauw werd verplaatst van zijn standplaats direct ten noorden van de Zuidersluis naar een erf ten westen van de huidige spoorlijn tussen de Zuidersluissloot en de Oude Rompsloot, dit is in het verlengde van het Wilhelminapark.

Om de molen te kunnen bereiken werd er een pad aangelegd dat o.a. Molenpad, Pampiermolenpad en Vischpad werd genoemd, de naam Hennepad kwam later in zwang. Het pad bleef lang onbebouwd, het eerste huis werd pas in 1706 gebouwd.

De Oude Blauw, die ook Oude Romp werd genoemd was één van de oudere papiermolens in de Zaanstreek en de windbrief werd op 22 november 1621 uitgereikt aan Dirck Gerritsz. Blauw of Blaauw waarmee gelijk de naam van de molen is verklaard. De molen verbrandde op 12 november 1879 toen tijdens een noordwesterstorm terwijl men bezig was de zeilen in te halen, een deur dichtsloeg waarbij een olielamp omviel waardoor de molen vlamvatte. De Oude Blauw is altijd in het bezit van de familie Blaauw geweest.

Aan en ten zuiden van de Zuidersluissloot stonden nog twee papiermolens van de familie Blauw, de Rijzende Zon en de IJver die via het Schoolpad waren te bereiken. De windbrief voor de Rijzende Zon werd op 11 juli 1727 afgegeven aan Dirk Jansz. Blauw maar vier jaar later kon hij alweer en nieuwe molen bouwen want op 31 juli 1731 werd zijn molen door brand verwoest. Bijna 15 jaar later, op 3 maart 1746 vloog de molen opnieuw in brand maar werd weer herbouwd.

Deze derde Rijzende Zon bleef tot 6 januari 1881 in bedrijf maar de molen bleef nog vier jaar staan en werd in 1885 verkocht en afgebroken om in Nieuw-Vennep als meelmolen te worden herbouwd waar hij tot 1935 in bedrijf bleef waarna de sloper een einde aan zijn bestaan maakte.

De tweede molen was De IJver waarvoor de windbrief op 30 augustus 1780 werd uitgereikt aan de firma Blauw & Briel vernoemd naar Dirk Jansz. Blauw en zijn schoonzoon. De zoon van Dirk Jansz. richtte gelijker tijd de firma D&C Blauw op. In 1782 overleed Dirk. Jansz. Blauw, die zijn zoon en schoonschoon overleefde waarna beide firma`s werden samengevoegd tot de Erven Blauw. De IJver hield het vol tot 1873 en werd in dat jaar gesloopt.

Behalve met de genoemde drie Wormerveerder papiermolens werkte deze firma ook enige tijd met de Zaandijker papiermolens De Herder en de Herderin, deze werden in 1820 afgestoten. Dirck Jansz. Blauw liet in 1766 het nog steeds bestaande Blauwe Hof bouwen. Dit hofje bestond uit 20 woningen en was voor werknemers van de papiermolens van de familie Blauw. In 1975 zijn 10 woningen gesloopt en de andere 10 werden gerestaureerd.

Aan en ten noorden de Zuidersluissloot stond nog een molen. Dit was mosterdmolen de Boonakker waarvoor Jan Wllemsz. Boon op 22 februari 1749 de windbrief kreeg. Op 11 augustus 1809 werd de molen getroffen door de bliksem en brandde tot de grond toe af. De molen werd als cacaomolen herbouwd en deze tweede Boonakker die ook bekend stond als De Jonge David, verbrandde op 17 september 1860.

Het Schoolpad dankt haar naam aan de school die halverwege de 17e eeuw aan het begin van het pad werd gebouwd. Kort na de bouw van de school verschenen ook de eerste huizen langs het pad. Het schoolgebouw werd in 1874 vergroot en zou tot 1883 lagere school blijven toen er aan de Goudastraat een nieuwe school werd geopend. De oude school werd daarna ambachtsschool en later kleuterschool (Fröbelschool) en zou in 1951 worden gesloopt vanwege uitbreiding van kunstdrukkerij Mercurius.

Aan het Schoolpad staan dichtbij de Wandelweg nog vier oude houten woningen waarvan nr. 33 een fraai deurkalf heeft waarop het jaartal 1771 staat. Het huis op nr. 35 is zelfs nog ouder en dateert volgens het kadaster uit 1715. De nummers 30 en 32 zijn respectievelijk gebouwd in 1910 en 1901.

Bekijk hier alle fototijdreizen.

Foto en tekst 2023: Bert Versteeg. Bronnen: Gemeentearchief Zaanstad, Beeldbank Zaanse Molen, 1100 Zaanse Molens, Molendatabase.