De kerk aan de Marktstraat in Wormerveer staat er nog steeds, maar ‘gekerkt’ wordt er niet meer.

De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten, groen maakt plaats voor nieuwbouw. De Zaanstreek is de afgelopen decennia sterk veranderd. De Orkaan brengt dat in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…

Deze ansichtkaart komt uit de privé-verzameling van Orkaan-redacteur Piet Bakker. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag: de Marktstraat in Wormerveer met de RK kerk.

RK kerk aan de Marktstraat in Wormerveer

Vandaag de katholieke kerk op Marktstraat 6 in Wormerveer.

De oudste sporen van het christendom in de Zaanstreek gaan terug tot de vroege Middeleeuwen. Zo had Assendelft mogelijk al voor het jaar 800 een kapel en stond er in Oostzaan in 800 een klein klooster. Wormer had in 1063 vermoedelijk al een kleine kapel. In de 15e eeuw kwamen er meer kapellen in de Zaanstreek. In 1504 kregen de Rooms-katholieken in Wormerveer hun eerste gebedsruimte die vermoedelijk aan de huidige Zaanweg of het Noordeinde heeft gestaan.

Na de Reformatie werd het katholicisme in 1581 verboden maar in de 18e eeuw werd het weer voorzichtig toegestaan, kerkgebouwen mochten echter niet het uiterlijk van een kerk krijgen en werden daarom schuilkerken genoemd. In Zaandam op het Papenpad (oudkatholieke kerk) en op de Noorderhoofdstraat 131 in Krommenie zijn nog schuilkerken. Vanaf 1798, de Franse Tijd, werden de meeste godsdiensten weer voorzichtig toegestaan.

Op de plaats van de huidige katholieke kerk in Wormerveer werd op 22 december 1764 een nieuw kerkgebouw ingezegend maar dit gebouw had nog geen toren. Pas in 1853 werd de kerkelijke hiërarchie hersteld en in het laatste kwart van de 19e eeuw verrezen er overal nieuwe katholieke kerken zoals Maria Magdalenakerk op ’t Kalf (1887), de St. Odolphuskerk in Assendelft (1888), de Bonifatiuskerk in Zaandam (1900) en de HH Martelaren van Gorcum in Koog aan de Zaan (1932).

De katholieke kerk in Wormerveer kreeg in 1894 een torentje en zou in 1914 worden gesloopt. Op de plaats van de gesloopte kerk werd de huidige kerk gebouwd naar een ontwerp van architect Johannes (Jan) Stuyt, geboren in Purmerend (1868, overleden op 11 juli 1934 in Den Haag). Ook de naastgelegen pastorie en de school kwamen van de hand van deze architect en zijn tussen 1914 en 1916 gebouwd. Jan Stuyt geldt als één van de belangrijkste kerkbouwers van de 20e eeuw en ontwierp tientallen kerken. Naast kerken ontwierp hij ook andere gebouwen.

Met de bouw van de kerk in Wormerveer, de O.L Vrouw Geboortekerk, werd op 10 augustus 1914 begonnen voor een aanneemsom van F. 76.894. Op 24 juli 1915 was de plechtige wijding door bisschop Callier, tussen 1903 en 1928 de bisschop van Haarlem. De kerk had tijdens de opening nog geen orgel maar in 1929 kwam er een nieuw orgel dat op 22 december van dat jaar zou worden ingezegend. Dit orgel was gebouwd door de firma B. Pels en Zoon uit Alkmaar.

De kerk werd in 1961 gerenoveerd en in 1975 kwam er een ontmoetingsruimte en werd de Mariakapel gerealiseerd. Op 12 januari 2020 werd in de kerk de laatste dienst gehouden en op 19 maart 2021 werd het gebouw een gemeentelijk monument.

Het pandje links op de oude foto was ooit de herberg Het Fortuin van Jan Kaat. In 1931 werd het omgebouwd tot een chocolaterie van Jamin en later zat hier reisbureau Touring. Het reisbureau is gestart in 1961 en had ook vestigingen in Zaandam, Koog aan de Zaan en Assendelft. In 2013 ging het bedrijf failliet.

Het oude pand is omstreeks 1990 gesloopt want op een foto uit 1989 die ik vond op de site van het Gemeentearchief van Zaanstad, stond dit pand nog. Op een foto uit 1991 was het verdwenen en stond het huidige pand er.

Bekijk hier alle fototijdreizen.

Foto en tekst 2023: Bert Versteeg. Bronnen: Gemeentearchief Zaanstad, Zaanwiki, Wikipedia, Reliwiki, De Orkaan.