De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten en natuur wordt opgeofferd om plaats te maken voor nieuwbouw, stadsvernieuwing en bedrijventerreinen.

De Zaanstreek is de afgelopen decennia – soms zelfs onherkenbaar – veranderd. De Orkaan brengt die verandering in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…

De originele foto’s komen uit twee albums met oude Zaanse foto’s die Zaandammer Henk van Dalen op de kop tikte op een rommelmarkt. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag: de Mallegatsloot.

Mallegatsloot (Zaandam, Koog a/d Zaan)

De Mallegatsloot is de grens tussen Zaandam en Koog aan de Zaan, de naam van sloot en sluis is vermoedelijk ontstaan toen er in 1634 naast de oude sluis een nieuwe werd gebouwd waar de schippers het niet mee eens waren omdat er vanaf de Zaan een rare knik ontstond.

Links zien we het Ameland in Zaandam. Oorspronkelijk heette dit het land van Aem, en via Aemland werd dit verbasterd tot Ameland, later werd hier een hele Waddenbuurt gebouwd. Het Ameland, dat ook wel Paardeven werd genoemd, is een oud pad dat al in 1643 een padreglement kreeg. De Zaanwiki:

“In de Zaanstreek is in het verleden door de bewoners van vele paden een zogenoemde padgemeenschap gesticht met het oog op gezamenlijke belangen en plichten. Deze padgemeenschappen zijn er in vele gevallen toe overgegaan de gemaakte afspraken notarieel vast te leggen. Hiermee werden op een voor Holland unieke manier gedragsregels vastgelegd waaraan alle bewoners van het pad zich moesten houden. Vermoedelijk waren notariële bewonersovereenkomsten elders onbekend. Padreglementen zijn namelijk nergens buiten de Zaanstreek gevonden.”

De drie pakhuizen rechts zijn De Zeug, De Beer en Het Big waarvan de Zeug er nog staat. Rechts op de foto Het Breedweer in Koog aan de Zaan, dit pad kreeg in 1725 en 1736 een padreglement.

Het is een hele oude foto (1893 of eerder) want volgens het opschrift zien we de molens De Vogelstruis, De Melkpot en De Rosbayer. De Vogelstruis was een oliemolen gebouwd eind 1655, begin 1656 en is verbrand in de nacht van 29 op 30 juni 1914. Op zijn erf kwam later autosloperij Onne van de Stadt en sinds de jaren 90 staan hier woonhuizen.

Direct ten westen van de spoorlijn stond De Melkpot, gebouwd in 1692, ook dit was een oliemolen en deze werd gesloopt in maart 1894 om in Stampersgat weer te worden opgebouwd als meelmolen, de schuren werden in 1948 gesloopt en zijn vervangen door een stenen gebouw dat er volgens mij nog staat.

De 3e molen is De Rosbayer, een in 1649 gebouwde pelmolen die op 1 april 1920 is verbrand, de molen stond ter hoogte van het huidige Weiteven.

Op de recente foto staat links nog pakhuis De Zeug, thans helemaal gerestaureerd, nu zit er o.a. een timmer- en restauratiebedrijf in. Aan Koogse kant de nieuwbouwwoningen die een paar jaar geleden zijn gebouwd op het terrein van bloemsierkunst Lenteweelde. Lenteweelde had achter de winkel een flink terrein dat o.a. als kwekerij werd gebruikt. Voorbij deze nieuwbouwwoningen pakhuis De Bonte Kieft waar nu kringloopwinkel Boeldag is gevestigd met daarachter sportcentrum De Wadden. Op dit terrein was tot ca. 1990 Evenblij Vaten gevestigd.

In het gemeentearchief duikt de foto ook op, twee maal zelfs, en beide keren als ansichtkaart gedateerd ‘rond 1900’. Eenmaal als uitgave van de firma Boon uit Alkmaar.

Bekijk hier alle fototijdreizen.

Foto en tekst 2022: Bert Versteeg, oude foto uit archief Henk van Dalen.