De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten en natuur wordt opgeofferd om plaats te maken voor nieuwbouw, stadsvernieuwing en bedrijventerreinen.

De Zaanstreek is de afgelopen decennia – soms zelfs onherkenbaar – veranderd. De Orkaan brengt die verandering in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…

De originele foto’s komen uit twee albums met oude Zaanse foto’s die Zaandammer Henk van Dalen op de kop tikte op een rommelmarkt. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag: de Kogerkerk (destijds: Koogerkerk).

Kogerkerk (Koog a/d Zaan)

Opnieuw een gevalletje van ‘onherkenbaar veranderd’: de kerk staat er nog wel, maar de rest is volledig anders.

De Kogerkerk is tussen 1683 en 1686 gebouwd door timmerman Jacob Reijersz. De eerste steen werd gelegd door Waligh Cornelisz. Meijn, zoon van de toenmalige Koger burgemeester Cornelis Cornelisz. Meijn.

Deze eerste kerk had een andere vorm dan de huidige, het was een eenvoudige zaalkerk. Wegens groei van het ledenaantal was er behoefte aan meer ruimte, zodoende werden er, o.l.v. architect Arend Latenstein, twee zijbeuken aan de zuid- en noordkant aangebouwd in 1824. De kerk kreeg toen de huidige kruisvorm. Op de aanbouwtjes aan de noord- en zuidzijde van de kerk is een gevelsteen ingemetseld met het jaartal 1824.

De oude kerktoren werd verplaatst van de westgevel naar het midden. Eigenlijk was de oude toren te laag om op deze plek te staan, het was daardoor moeilijk om de tijd af te kunnen lezen van de klok.

Op 2 mei 1920 sloeg het noodlot toe, de bliksem sloeg omstreeks 10.30 uur in de torenspits waardoor die vlamvatte. Doordat de brandhaard vanwege de hoogte onbereikbaar was voor de spuitgasten duurde de brand vele uren en `s nachts rond half 1 stortte de haan naar beneden en later die nacht stortten ook de toren en het dak in. Pas rond 06.00 uur was de brand geblust.

Na een inspectie de volgende dag bleek de noordelijke kerkmuur op instorten te staan en werd deze in opdracht van het gemeentebestuur van Koog aan de Zaan neergehaald. De zuidgevel stortte in november na een storm in.

Het herstel van de kerk zou twee jaar duren, er werd een nieuwe toren ontworpen, de omgevallen muren werden zoveel mogelijk met de oude metselstenen weer opgemetseld en de in het puin teruggevonden haan uit 1686 werd weer op de torenspits geplaatst. Ook het orgel raakte zwaar beschadigd, dit orgel was in 1853 gebouwd in de Antonius van Paduakerk in Haarlem en 1912 in de Kogerkerk geplaatst door orgelbouwer Flentrop. Na de brand bleef de orgelkast intact en hier bouwde Flentrop een vrijwel nieuw orgel in. Op 19 april 1922 werd de herstelde kerk ingewijd.

De oude foto is waarschijnlijk van voor de brand, de toren is lager dan de huidige toren en het uurwerk is niet te zien. De Kerkstraat, voorheen Kerkepad, is inmiddels verdwenen en de ontstane ruimte is tegenwoordig het Kerkplein,

De situatie (voor 1920) met de ‘oude’ torenspits, de huizen langs het pad een de brug over de wegsloot.
De kerk nu (Bert Versteeg, 2022)
Naast elkaar.

Bekijk hier alle fototijdreizen.

Foto en tekst 2022: Bert Versteeg. Oude foto uit archief Henk van Dalen. Informatie van o.a. website van de Historische Vereniging Koog Zaandijk.