Vier slagersjongens op de kop van de Gedempte Gracht, de City Bar – ruim 100 jaar geleden, nu is er een ‘vis-kiosk’ en een Febo.

De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten, groen maakt plaats voor nieuwbouw. De Zaanstreek is de afgelopen decennia sterk veranderd. De Orkaan brengt dat in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…

Deze ansichtkaart komt uit de privé-verzameling van Orkaan-redacteur Piet Bakker. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag: Gedempte Gracht, hoek Westzijde (Zaandam).

Gedempte Gracht, hoek Westzijde (Zaandam)

Deze keer in de fototijdreis de zuidkant van de Gedempte Gracht gezien richting het westen vanaf de Zilverpadsteeg. Het Zilverpad, die ook wel de Zuider Nieuwendijk werd genoemd, was de zuidzijde van de huidige Gedempte Gracht terwijl het oostelijk deel van de noordzijde het Kuyperspad of Noorder Nieuwendijk werd genoemd, het westelijk deel was het Geldelozepad of Zeilpad.

Het Zilverpad is waarschijnlijk vernoemd naar de zilversmederij van zilversmid Johan Wasserberg, maar dit is niet zeker. Deze zilversmid verkocht zijn huis, erf en zilversmederij, genaamd de Silverbergh, die vooraan het Zilverpad stonden, in 1668. Het oudst bekende padreglement van het Zilverpad dateert van 1637, dit werd in 1710 vernieuwd en in 1803 aangevuld met enkele nieuwe bepalingen.

Tussen 1856 en 1858 werd de brede sloot tussen de paden gedempt en werd de ontstane brede straat de Gedempte Gracht genoemd.

In het pand op de hoek Zilverpadsteeg / Gedempte Gracht was heel lang de City Bar, onder andere beheerd door de familie van Bree, die er ook een logement had. De oude foto dateert van ongeveer 1920 maar het café is ouder want ik vond op de website van het Gemeentearchief Zaanstad een foto uit 1900 waarop het café al stond. 

De City Bar bestond in ieder geval nog in 1969 toen Martin Rep schreef voor De Orkaan (25 september 2019) over de spraakmakende moord op de 54-jarige Duitser Karel Ernst d’Alquen die op de avond van donderdag 23 oktober 1969 op gruwelijke wijze in een woning aan de Rosmolenstraat was vermoord nadat hij op kroegentocht was geweest in Amsterdam waar hij een metgezel had gevonden. Daarna hadden ze de trein naar Zaandam genomen om vervolgens nog wat te gaan drinken in de City Bar en in café Zaanzicht in de Oostzijde.

Wanneer de City Bar is verdwenen is mij onbekend maar in 1983 kwam Eric’s Automatiek in het pand, het kan dus zijn dat de City Bar tot 1983 hier was gevestigd. Eric’s Automatiek heeft 34 jaar lang onder andere kroketten, frikandellen, frieteieren, patat etc. verkocht. Eric en Marco Post stopten in mei 2017 met hun automatiek en sindsdien is het een filiaal van de Febo.

De naam Febo is afgeleid van de Ferdinand Bolstraat in Amsterdam waar oprichter Johan de Borst in 1941 een automatiek wilde beginnen waar hij zelfgemaakte kroketten wilde verkopen maar de zaak zou uiteindelijk op de Amstelveens weg komen, maar omdat de zaak al onder de naam Febo was ingeschreven bleef deze naam gehandhaafd.

Naast de Citybar was ooit de stoffeerderij van Mastenbroek, later de Reis-en Regenkledingzaak van M. Kraaijer en onder andere de kledingzaak Mata Hari. Tegenwoordig is dit Gedempte Gracht 15 en is er een filiaal van Vodafone/ Ziggo.

Op Gedempte Gracht 17 was de OP=OP voordeelshop (nu zit er een andere cheap-shop). Daarvoor zat daar elektronicazaak De Block, die in 2013 failliet ging.

Video-animatie door Eelco Aartsen:

Bekijk hier alle fototijdreizen.

Foto en tekst 2023: Bert Versteeg. Bronnen: Gemeentearchief Zaanstad, Zaanwiki, De Orkaan