De tijd staat niet stil. Er wordt gebouwd en gesloopt, straten verdwijnen, nieuwe wijken verrijzen. Winkels gaan weg, bedrijven sluiten en natuur wordt opgeofferd om plaats te maken voor nieuwbouw, stadsvernieuwing en bedrijventerreinen.

De Zaanstreek is de afgelopen decennia – soms zelfs onherkenbaar – veranderd. De Orkaan brengt die verandering in beeld. Op één plek die in het verleden op de foto is gezet, maken we nu opnieuw ‘dezelfde’ foto. Zoek de verschillen…

De originele foto’s komen uit twee albums met oude Zaanse foto’s die Zaandammer Henk van Dalen op de kop tikte op een rommelmarkt. Bert Versteeg maakte de eigentijdse foto en zorgde ook voor de achtergrondinformatie. Vandaag: het bruggetje in de Oostzijde.

De ophaalbrug in de Oostzijde

Op de oude foto het bruggetje in de Oostzijde bij de Zuidervaldeursluis. Wanneer de sluis is gebouwd, is niet bekend maar mogelijk lag er in de 15e eeuw al een sluis. Deze sluis vormde de verbinding tussen de Zaan en het Oostzijderveld en lag in de Zuidervaldeursloot. De sluis was van minder belang dan de Hanenpadsluis en de Noordervaldeursluis.

Aan de zuidkant van de sloot lag het Zuidervaldeurpad, de tegenwoordige Zuidervaldeurstraat en aan de noordkant lag het Molenpad. Het Molenpad kreeg in 1668 een padreglement terwijl het Zuidervaldeurspad dit in 1729 kreeg.

De Zuidervaldeursluis werd in 1930 nog gerenoveerd en ook werd de ophaalbrug vervangen door een vaste brug. In 1949 werd de sluis gesloopt en werd de sloot tot de H. Gerhardstraat gedempt.

Op een foto gemaakt in de periode 1906 – 1910 stond er ‘Volkskoffiehuis’ op de zijgevel en heette het café De Valdeur, het was eigendom van de Weduwe C. Fonteijn. Rechts van de brug op de oude foto is nog het bestaande dubbelhuis Oostzijde 66 – 68 zichtbaar. ‘Onze’ foto dateert van ongeveer 1920.

Aan de linkerkant kwam in 1923 rijstpellerij M.I.C.O., dit was een Duits bedrijf. Na de Tweede Wereldoorlog is het bedrijf door de Nederlandse Staat geconfisqueerd. In 1951 werd MICO overgenomen door Albert Heijn dat nog in hetzelfde jaar stopte met rijstpellen waarna het deel uit ging maken van de fabrieken van het levensmiddelenconcern. De fabrieken van Albert Heijn en Pieter Schoen (later Sigma Coatings) zouden in 1994 worden gesloopt. Albert Heijn had een nieuw onderkomen aan de Hoofdtocht en Sigma Coatings had een nieuwe fabriek in Amsterdam laten bouwen.

Aan de Zuidervaldeursloot stond de grote meelmolen De Haan, gebouwd in 1633 en met een vlucht van 99,5 voet (28 meter) één van de grootste molens van de Zaanstreek. Men had voor 99,5 gekozen omdat er bij een vlucht van 100 voet en meer dubbele windpacht betaald moest worden. De Haan werd in 1894 gekocht door  B. Oskam uit Oudshoorn die in 1897 een gasmotor in de molen liet plaatsen waardoor hij ook bij weinig of geen wind kon malen.

In 1907 kocht de Amsterdammer Frits Honig De Haan en hij ging er zaagsel mee verwerken. Honig liet in 1910 staart, as, roeden en stelling verwijderen en liet er een nieuwe gasmotor in plaatsen. Het malen van zaagsel was een brandgevaarlijke bezigheid en op 2 augustus 1912 gebeurde het onvermijdelijke, er brak brand uit en de molen ging reddeloos verloren. De Haan stond ter hoogte van Rosmolenstraat 1.

Bekijk hier alle fototijdreizen.

Foto en tekst 2023: Bert Versteeg. Bronnen: Zaanwiki, Gemeentearchief Zaanstad, Beeldbank Zaanse Molen