De gemeente Zaanstad maakt al sinds november 2024 plannen over een model waarbij de Zaanse Schans een afgesloten ‘erfgoedpark’ wordt met verplichte kaartverkoop. Dat blijkt uit een convenant dat is voorgelegd aan bewoners van het ‘erfgoeddorp’ en waarin staat dat er wordt ’toegewerkt naar verplichte verkoop van tickets aan toeristen’, de ‘afsluiting van de Kalverringdijk voor niet-bestemmingsverkeer’ en de inzet van het ‘juridische instrument’ van onttrekking om paden af te sluiten.
Zaanstad is kennelijk sinds het mislukken van de pilot met de vrijwillige kaartverkoop in 2024 bezig met het creëren van draagvlak voor het nieuwe plan onder bewoners, ondernemers en andere ‘partijen die aan dit model mee willen werken’. Bewoners zijn bezocht door vertegenwoordigers van de gemeente waarin het te tekenen convenant werd toegelicht. Op 4 februari 2025 is over het convenant een bijeenkomst met bewoners geweest.
In de ‘contouren’ voor de afspraken met bewoners staat dat er voor de ambities en gewenste maatregelen voor een ‘duurzaam exploitatiemodel’ van de Zaanse Schans geld nodig is:
‘Dat geld is er nu niet. De Zaanse Schans heeft de potentie om geld te genereren door de verkoop van tickets aan de toeristen. De gemeente is voorbereidingen aan het treffen om de financiële en organisatorische structuur voor de Zaanse Schans uit te werken.’
Dat geld is nodig ‘om de molens, gebouwen, paden en wegen goed te onderhouden, te renoveren en waar mogelijk te verduurzamen’. Een deel van de opbrengst gaat dus naar de molens.
‘Commitment’
De teksten zijn overigens niet altijd zo concreet, zo is ook te lezen dat gemeente ‘zoekt naar commitment op het wenkend perspectief en de koers richting een duurzaam exploitatiemodel’.
Ook wordt bij herhaling geschreven over de ’toekomstige governance’. Dat houdt in dat er weer een ander bestuursmodel voor de Zaanse Schans komt. Bewoners en gemeente zouden daarin een grotere rol krijgen. Zaanstad gaat voor bewoners proberen om hun belang ‘zo goed als mogelijk te borgen’. Zelf krijgen ze een rol ‘om regie te hebben op de gemaakte afspraken en de naleving te borgen’.
Toeristen moeten een kaartje kopen (dat dus voor volwassenen € 20 gaat kosten), maar de Zaanse Schans moet toegankelijk blijven voor bewoners, hun gasten en alle Zaankanters. Hoe dat in de praktijk gaat is nog onbekend: ‘er moet nog uitgezocht worden in welke vorm wij kunnen organiseren dat de Zaankanters vrij toegang hebben tot de Zaanse Schans’.
Ook komen er ‘stewards’ om de leefregels te bewaken en zal de gemeente ‘extra BOA’s aantrekken om de verkeersituatie rond de Zaanse Schans te controleren en te handhaven’.
Optimistische verwachtingen
De gemeente verwacht dat door ‘betere spreiding en een breed aanbod van activiteiten bezoekers langer in het gebied verblijven en gemiddeld meer uitgeven’. De verwachtingen zijn hooggespannen:
‘Recent onderzoek wijst uit dat toeristen welwillend zijn om te betalen voor een ticket om toegang te krijgen tot de Zaanse Schans. Dit onderzoek laat zien dat, bij een realistische ticketprijs, de effecten van entreeheffing op de bezoekersaantallen minimaal zullen zijn.’
Welk onderzoek dat is wordt niet uitgelegd. Het meest recente onderzoek is dat van de mislukte pilot met vrijwillige kaartverkoop. Daaruit bleek dat slechts 5 procent van de bezoekers bereid was om een kaartje van € 17,50 te kopen. Het nieuwe kaartje moet € 20,- kosten voor volwassenen.
‘Chantage’
Veel toezeggingen en afspraken blijven vaag en algemeen. Het aanstellen van geaccrediteerde gidsen met toezicht en handhaving, informatievoorziening, bestrijding overlast en handhaving op de Kalveringdijk wordt op het bordje gelegd van de nieuwe organisatie of vooruitgeschoven naar een nieuw ruimtelijk plan. Of het over de hele Kalverringdijk gaat of alleen het eerste stuk (langs de Walvis) is nog onduidelijk.
Bewoners krijgen er wel wat voor terug: compensatie stijgende energielasten en (tijdelijke) bevriezing van de huur. Maar alleen als het plan doorgaat. Getuige de commentaren bij de ‘contouren’ wordt dit door een deel van de bewoners als chantage beschouwd om ze het convenant te laten ondertekenen.
Sommige doelstellingen worden als ‘heel vaag’, ‘vrijblijvend’ en ‘misleidend’ afgedaan, terwijl de belofte om bewoners in de toekomst meer te zeggen te geven ‘weinig vertrouwen’ inboezemt bij bewoners, ‘gezien het verleden’.
Klederdracht?
In het contouren-document zijn ook opmerkingen van bewoners opgenomen:
‘lk vind het ook wel heel gek dat wij als inwoners van Zaandam (Zaanstad) een convenant moeten tekenen om hier te wonen. Mij is volstrekt onduidelijk wat dan de afspraken zijn (of worden) die wij als bewoners moeten naleven. Moeten we op klompen gaan lopen en klederdracht gaan dragen. Ook vreemd is het dat ik een huisbaas heb waar ik huur aan betaal en dat ik dan afspraken maak met de gemeente. Waarvoor?’
Eén van de bewoners opperde de suggestie om het Zaans Museum maar te sluiten: ‘alles opgelost’. Daar is de gemeente het niet mee eens, het Zaanse Museum levert ‘op zijn manier een belangrijke bijdrage’ en gaat ‘op termijn een steeds belangrijkere bijdrage leveren’ aldus het snedige antwoord.
Businesscase
Bewoners van de Zaanse Schans zijn sceptisch over de plannen, met name over de ontbrekende stukken en de vage beloftes:
‘De gemeente wil met partijen afspraken maken over een wederkerige samenwerking. Maar het is helemaal niet wederkerig. Het is gewoon eenzijdig. De gemeente wil afspraken in de vorm van convenanten vastleggen, maar de businesscase die daaronder ligt kregen we niet. Zaanstad wil afspraken met bewoners maken. Maar je kan toch niet iets met ons afspreken wat we niet weten.’
Over die businesscase werd wel het een en ander gezegd tegen bewoners:
‘Er werd wel gezegd dat Zaanstad € 25 miljoen per jaar* dacht te verdienen. Toeristen zouden bereid zijn om te betalen voor dit soort dingen, dat hadden ze ook al onderzocht. Maar ze hebben die pilot gedaan waar een kaartje € 17,50 kostte en waarbij maar 5 procent van de bezoekers dat betaalde. Nu maken ze er € 20 van. Dus ja, we zijn echt totaal verbijsterd, we dachten “wat gebeurt hier?”‘
Hoe dat er in de praktijk moet uitzien is nog onduidelijk. En naast de inkomsten zijn er ook uitgaven:
‘Komt er een hek of een toegangspoort of iets anders om te zorgen dat die € 25 miljoen binnenkomt? En dan hebben ze ook € 22 miljoen aan kosten volgens die businesscase. In godsnaam, waar ga je dat aan uitgeven?’
Kalverringdijk
Minder verkeer op de Kalverringdijk zou een goed idee zijn volgens bewoners, maar hoe dat in de praktijk moet is ook nog onduidelijk:
‘De Kalveringdijk wordt aan de openbare weg onttrokken. Maar het is een openbare weg, moet die dan door een park worden beheerd? Het zou overigens wel een goed idee zijn, want ik denk dat we echt dit jaar wel ongelukken gaan krijgen met fatbikes die keihard over de Kalverringdijk scheuren.’
Zaanstad verwijst na onze vragen over de convenanten en businesscases naar de laatste Raadsinformatiebrief uit november 2024 waarin staat dat ‘met alle belanghebbenden gesprekken gevoerd worden in het kader van participatie inclusief mogelijkheid tot convenanten / samenwerkingsafspraken’.
Zaanstad praat met het bestuur van de SBB als vertegenwoordiging van de schansbewoners, ‘dit gaat in een prettige sfeer’. En: ‘alle participatie doen we direct met deze belanghebbenden, niet via de media’.
April in de raad
Afspraken met bewoners en bedrijven treden pas in werking ‘als de gemeenteraad heeft besloten over het exploitatiemodel, de businesscase en de organisatie’, aldus Zaanstad.
In Q1 2025 zou er een raadsbesluit van de gemeenteraad moeten zijn. Dat is dus deze maand, volgens de woordvoerder van wethouder Breunesse wordt dat niet gehaald: ‘verwacht dit medio april’.
* Er worden 2,4 miljoen toeristen per jaar verwacht op de Zaanse Schans, een opbrengst van € 25 miljoen betekent een geschatte kaartverkoop van bijna 1,4 miljoen (gemiddelde prijs € 18 per kaart). In dat geval zouden er één miljoen mensen geen kaartje kopen of niet meer komen. Zaanstad heeft dt bedrag overigens niet bevestigd. Bovendien moeten er ook nog kosten worden gemaakt.
Door Piet Bakker op basis van ‘Contouren van de afspraken tussen de bewoners en de gemeente Zaanstad, versie 25 november 2024’, contacten met bewoners, gemeente Zaanstad en eerder nieuws op De Orkaan. Foto: De Orkaan.
Nogmaals, het lijkt op een 1 april grap en als het dat niet is dan is het een misselijkmakend plan van de gemeente Waanstad.
Zaanstad is inderdaad goed in het afsluiten van openbare wegen, kijk maar in de Oostzijde en `t Kalf.
Maar wat ze hier van plan zijn kan niet, er zitten bedrijven waaronder restaurants waar ook veel Zaankanters komen. en het is openbare weg met straatnamen, huisnummers en postcodes.
En hoe willen ze het onderscheid maken tussen Zaankanters en niet Zaankanters?
Ben je Zaankanter als je in de Zaanstreek woont of ben je Zaankanter als je hier bent geboren?
Ik denk het laatste, een Amsterdammer die hier woont blijft een Amsterdammer.
De route over de Schans is ook een populaire fietsroute, het alternatief is niet eens zo ver om maar wel over een gevaarlijke dijk en dan langs de Amerikaanse windmolen.
Zaanstad mag wel een juridisch zeer goed onderbouwd verhaal hebben en als ze dat wel hebben dan nog is de vraag welke rechter hier in meegaat.
het rare is dat alle langs de Zaan liggende openbare wegen zijn verkwanseld aan bedrijven en nu ook nog aan verenigingen/stichtingen. wat is er met het woord openbaar, publieksgebied, van alle belastingbetalers. Als ik ga terug rekenen zouden we dus minder belasting hoeven te betalen omdat er steeds minder openbareruimte komt! Of klopt dit niet? Als je wat wil met afsluiten moet je er een natuurfietspad omheen leggen.
De dollartekens in de ogen werken verblindend.
Alweer zo'n idioot plan, het houdt niet op.
Ik hou het toch maar weer op een 1 april mop.
De Kalverringdijk ontrekken aan de openbare... etc etc.
Hoe moeten de leden ( kinderen) van de scouting.
dan bij hun clubhuis komen ?
Als dit plan dan wéér niet gaat uitpakken zoals gehoopt door incompentente beleidmakers, misschien is het dan leuk als mosterd na de maaltijd om een grote achtbaan of reuzenrad neer te zetten in Zaanse stijl.
Daarmee zou je de krankzinnige verkwanseling van financiele tegoeden door deze onbezonnen besluitvorming kunnen compenseren.
De Gemeente Almere dacht schatrijk te worden met de Floriade. Dat liep anders. Wie gaat er opeens 20 euro betalen voor iets dat altijd gratis is en was.
1 april 2026😜🤣
Zonder er inhoudelijk op in te gaan, maar dit is dus GEEN 1 april grap.
Zaanstad kennende gaat het net als met de openstelling van de busbrug nog wel 20 jaar of misschien wel langer duren voordat ze dit gaan invoeren.
Zo snel al??? :)
Alleen de eerst alinea is nieuws. De rest is vaag, misschien en onduidelijk en bevat nauwelijks nieuws. Alles is nog wel/niet mogelijk.
Het beheren van de De Zaanse Schans is altijd al een groot probleem geweest met alle verschillende belanghebbenden, met zowel privaat- als publieke rechterlijke organisaties. Zolang die toekomstige (nieuwe?) beheersstructuur niet duidelijk is, zullen er altijd problemen blijven. Waarschijnlijk zal de gemeente aansturen op één beheersorganisatie, die dan ook alle bevoegdheden zal krijgen om alle (beleids)besluiten te nemen die zij (mogelijk in samenspraak met de gemeente) nodig achten. Ook financieel is er dan nog slechts één aanspreekpunt. Dit betekent opheffing van alle huidige belanghebbendenorganisaties. Deze zullen dan mogelijk op het niveau van commissies binnen die nieuwe organisatie terugkomen. Maar hebben geen bevoegdheden meer, maar zijn uitsluitend adviserend.
Niet leuk natuurlijk voor b.v. de bewonersorganisatie, ondernemersorganisatie en De Zaanse Molen, maar die laatste verkeerd toch al in financieel zwaar weer. Veel "heilige" stoeltjes zullen dan verdwijnen. Probleem hierbij is wel dat De Zaanse Molen meer molens heeft dan er op de Schans staan.
Ik ben heel nieuwsgierig hoe Zaanstad het probleem Zaanse Schans wil oplossen.
Als Vereniging De Zaansche Molen, met een enkele betaalde kracht en voor de rest vrijwilligers die vaak hart en ziel zich inzetten voor molens, de stekker er uit trekt, dan kan Gemeente Zaanstad niet meer pronken met het verdienmodel Zaanse Schans wat zij nu voor ogen hebben, jezelf rijk rekenen.
Zonder deze vereniging met een groep uitstervende groep vrijwilligers kan er meteen wel een hek om de molens of ze ontdoen van de wieken.
Hoogmoed gaat voor de Val en laat de vele jaarlijks zinloos uit te geven miljoenen die niets bijdragen aan de gemeente achterwege maar reserveer dat voor Het Visitekaartje, gedragen en uitgevoerd door De Zaanse Molen. Zaanstad staat nu op de kaart maar na invoering van deze plannen kun je deze toeristische bezienswaardigheid uitgummen
Mensen zijn niet gek wat overblijft is .....
En Zaankanters willen gewoon dat die 500mtr Kalverringdijk openbare weg blijft en daar ben ik er 1 van. Denk dat de beleidsmakers ern klap van de molen hebben gekregen. Dat krijg je als je niets weet van molens, wind en geschiedenis.
“Een enkele betaalde kracht”? Uit de statuten blijkt dat de vereniging €360.000 loonkosten heeft, waarvan een ton voor de directrice, die helemaal niets met molens heeft en er niets vanaf weet. Ik ben lid, maar ik denk dat dat niet lang meer duurt. En met mij zeggen vele anderen ook op.
Hallo Aaf,
Ik beweer niet dat het beheer van de molens (momenteel De Zaanse Molen) verdwijnt: dat blijft gewoon. Alleen zullen mogelijk de molens op de Schans onder de nieuwe organisatie worden onder gebracht. Oftewel, een deel van De Zaanse Molen verdwijnt en mogelijk verdwijnt de naam De Zaanse Molen helemaal, omdat de De Zaanse Molen dermate grote financiële problemen kent, dat het nog maar de vraag is of De Zaanse Molen dat de komende jaren nog overleeft. Zonder sponsoren (overheid) redden ze het waarschijnlijk niet, tenzij ........