Zaanstad lijdt aan energiearmoede. Uit cijfers van TNO blijkt dat er in de gemeente relatief veel energiearmoede heerst. Hoewel het percentage door de jaren heen daalt, ligt dat nog wel boven het landelijke gemiddelde. Volgens wethouder René Tuijn heeft dat te maken met de oude huizen en lage inkomens in de Zaanstreek.
Energiearme huishoudens zijn huishoudens die te maken hebben met een laag inkomen in combinatie met een hoge energierekening of een woning van slechte kwaliteit. In 2023 is dat percentage in Zaanstad 5,1. Daarmee ligt Zaanstad 0,3 procent boven het landelijke gemiddelde van 4,7 procent. In onderstaande cijfers, gebaseerd op gegevens van TNO, is te zien dat het percentage wel afneemt.
Toch blijft het percentage boven het landelijke gemiddelde. In Zaanstad is er vanwege de slecht geïsoleerde woningen en lage inkomens meer energiearmoede dan in andere omliggende gemeenten. René Tuijn, wethouder van onder andere duurzaamheid en armoedebeleid, laat via zijn woordvoerder weten:
‘Tijdens de wederopbouw in de jaren ’50 en ’60 is er vooral veel gebouwd en minder gekeken naar de kwaliteit van de woningen. In Zaanstad is juist in deze periode veel gebouwd.’
De gemeente kan niet garanderen dat de huidige aanpak van energiearmoede op de lange termijn zal werken. Tuijn:
‘Als gemeente heb je niet invloed op alle factoren die hierbij een rol spelen. Denk bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van de energieprijs of de lonen. Waar wij wel een bijdrage aan kunnen leveren, is de belangrijkste oorzaak van energiearmoede, en dat is de kwaliteit van de woning. Daarom zetten we daar vooral op in met de maatregelen. In de hoop dat de meest kwetsbare inwoners het meeste gaan besparen op de energielasten.’
Oplossen van energiearmoede
Zaanstad zet in op woningverduurzaming met initiatieven voor inwoners en afspraken met woningcorporaties. Bewoners kunnen via de Klimaatroute en Fixbrigade advies krijgen over isolatie en energie. Ook komt er een witgoedwissel’ voor energiezuinige apparaten en hulp bij energieleveranciers. Woningcorporaties maken nieuwe afspraken over verduurzaming van sociale huurwoningen, met gemeentelijke steun voor isolatie en duurzame energie.
In 2025 wordt een subsidie beschikbaar voor particuliere woningen, met hogere bedragen voor mensen in energiearmoede. Toekomstplannen richten zich op efficiëntere CV-ketels en pilots voor energiedisplays. Lopende projecten gaan door, maar budgetten na 2026 zijn nog onzeker.
Stappenplan TNO
Om de energiearmoede op te lossen heeft TNO een soort stappenlijst naar de gemeente gestuurd. Daarin staan ideeën om de energiearmoede aan te pakken. Zo wordt voorgesteld een lokale Energiebank op te richten, waar vrijwilligers bewoners ondersteunen en vertrouwen opbouwen. Gemeenten kunnen dit versterken door subsidies of samenwerking via aanbestedingen.
Grootschalige projecten kunnen worden beheerd door commerciële partijen, terwijl vrijwilligers kwetsbare huishoudens helpen. Daarnaast wordt het inzetten van energiecoaches in sociale netwerken en educatie over energiezuinig gedrag aanbevolen. Andere oplossingen, zoals subsidies en samenwerking met sociale ondernemingen, worden ook genoemd.
Door: Sascha Timmerman. Informatie van wethouder René Tuijn en onderzoek TNO. Foto: De Orkaan.
Niet de stad maar arme mensen lijden aan dure energie (vooral door het conflict met Rusland). Warme kleding en doordacht omgaan met energie helpt. Niet het hele huis verwarmen. Efficiënt koken en ventileren. Geen subsidie op auto's maar goed OV zodat je geen auto nodig hebt.
Ik ben vanaf april 2023 als energiecoach via Stichting !Woon in veel huishoudens met energiearmoede geweest. Helaas is de Gemeente met het project energiecoaches gestopt en is deze adviesfunctie nu ondergebracht bij de Fixbrigade. Een belangrijk aandachtspunt/knelpunt is om komend jaar vooral de meest kwetsbare groepen te bereiken, die dit het hardst nodig hebben. Zeker, als de financiering van dit soort projecten vanaf 2026 heel onzeker gaan worden.