Zelfstandigheid is voor Oostzaan, Wormerland en Landsmeer (WOL) geen optie. Samengaan met Waterland en/of Edam-Volendam is zeer onzeker. De enige realistische mogelijkheid is opgaan in een buurgemeente als Zaanstad, Amsterdam of Purmerend.
‘De politiek-bestuurlijke zelfstandigheid van de gemeenten in de komende bestuursperiode 2026 – 2029 is niet langer houdbaar en uitlegbaar naar inwoners en ondernemers.’
De voorlopige conclusies van het onderzoek van bureau & Van de Laar naar toekomstscenario’s voor samenwerking of fusie tussen Oostzaan, Wormerland en Landsmeer die medio januari bekend werden gemaakt waren weinig hoopvol voor diegenen die dachten dat zelfstandigheid, ambtelijke samenwerking of zelfs een fusie reële opties voor de drie kleine groene gemeentes waren. Het definitieve rapport is zo mogelijk nog zwartgalliger.
WOL++
Belangrijk verschil is dat in het eindrapport nu ook in detail wordt ingegaan op de mogelijkheden van WOL+ (met Waterland of Edam-Volendam) of met beide (WOL++). Die mogelijkheden zijn beperkt. Die gemeenten zijn nog helemaal niet benaderd en of ze voor een fusie zouden voelen is niet bekend. Het zou zelfs bestuurlijke en financiële risico’s met zich mee kunnen brengen voor ze. Bovendien zou zo’n proces lang kunnen duren. Te lang, aldus & Van de Laar.
Voor Oostzaan, Wormerland en Landsmeer tikt de klok: financieel en bestuurlijk staan de gemeenten er niet goed voor: ‘Voor de jaren 2026 tot en met 2028 zijn de begrotingen van alle drie de gemeenten niet sluitend.’
De vraagstelling van het onderzoek was ‘Hoe kunnen Wormerland, Oostzaan en Landsmeer komen tot een toekomstbestendige vorm van samenwerking’ waarbij zowel een ambtelijke als een bestuurlijke fusie zijn onderzocht.
Robuust
De ambtelijke fusie werd meteen afgeserveerd: dat is geen realistische optie. Maar ook een ‘bestuurlijke fusie WOL-gemeenten is onvoldoende robuust en toekomstbestendig’. De WOL gemeenten scoren slecht op bestuurskracht terwijl de financiële situatie ‘kwetsbaar’ is:
‘In het geval van een bestuurlijke fusie WOL bestaat naar mening van &VDL het risico dat de nieuwe gemeente binnen één à twee bestuursperioden – na een intensief fusieproces van tenminste drie jaren – opnieuw in een herindelingstraject beland.’
WOL (38.000 inwoners) is gewoon niet groot genoeg, het gemiddeld inwoneraantal van Nederlandse gemeenten ligt rond de 52.000 inwoners, en: ‘de laatste 20 herindelingen in Nederland sinds 2019 hebben bijna allemaal geleid tot gemeenten met 60.000 tot 90.000 inwoners.’
WOL+ en WOL++ zijn wel groot genoeg, met Waterland ontstaat een ‘groene-long-gemeente’ van circa 55.500 inwoners, met Edam-Volendam wordt het ‘groene-blauwe’ met circa 75.000 inwoners. WOL++ is wel lekker groot: ruim 90.000 inwoners:
‘Een bestuurlijke fusie van de WOL-gemeenten plus de gemeenten Waterland én Edam-Volendam, wordt door &VDL als meest krachtig, robuust en toekomstbestendig geduid.’
Zaanstad, Purmerend, Amsterdam
Maar daarmee is het goed nieuws wel op: ‘de gemeentebesturen van de WOL-gemeenten gaan niet over de bestuurlijke toekomst van Waterland en Edam-Volendam’. En bovendien zou het kunnen dat ‘deze geschetste alternatieven mogelijk politiek-bestuurlijk onwenselijk en onhaalbaar blijken te zijn, bezien vanuit deze denkbare fusiepartners’.
Waterland en Edam-Volendam moeten daar zelf uitgebreid over praten, maar ‘deze tijdspanne is nihil of slechts zeer beperkt’. In dat geval blijft er maar één optie over volgens de onderzoekers: aansluiting bij (opgaan in) Zaanstad, Purmerend of Amsterdam.
Uitstel is geen optie: ‘gezien de urgentie in de WOL-gemeenten een dringend beroep op de gemeenteraden van deze drie gemeenten en hun mogelijke fusiepartner(s) om een dergelijk principebesluit nog binnen deze raadsperiode te nemen’.
BOC ’24
De actiegroep Bezorgde Burgers Oostzaan (BOC ’24) heeft aan de gemeenteraad van Oostzaan een brief gestuurd over de bestuurlijke toekomst. Zij vinden dat er geen echte inspraak is geweest, een ‘breed maatschappelijk draagvlak’ ontbreekt.
De actiegroep vindt ook – in tegenstelling tot & Van de Laar – dat de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 ‘voldoende tijd bieden om de inwoners te vragen naar hun voorkeur’. En het ‘behouden van zelfstandigheid’ heeft BOC ’24 nog niet opgegeven.
Besluitvorming
Het rapport is openbaar en te lezen op de websites van de drie gemeenteraden. Over het rapport en de bijbehorende conclusies wordt op 26 maart a.s. een besluit genomen in de drie gemeenteraden afzonderlijk.
Ook in de gemeenteraden afzonderlijk wordt over het eindrapport gepraat. De openbare commissievergaderingen zijn op: 18 maart 20.30 uur (Wormerland), 20 maart 20.00 uur (Oostzaan) en 13 maart om 20.00 uur (Landsmeer)
Door Piet Bakker op basis van eindrapport bureau & Van de Laar en brief BOC ’24.
Gewoon, wie betaalt, bepaalt. In dit rapport is op schrijnende wijze geëtaleerd dat een op feiten gebaseerde wens (zelfstandig blijven) niet kan en een alternatief (opgaan in grote groene gemeente) ook niet kan. Helaas worden voor dat laatste alleen veronderstellingen aangevoerd. Ik betwijfel of er een onderzoeker naar Volendam of Monnickendam getogen is om zijn hersenspinsels te bewijzen. En dan geen referendum kunnen organiseren? Ik vermoed dat dat binnen de lage kukels in de denkramen van de ter Bestuursburcht functionerenden natuurlijk ondenkbaar is maar bedenk:
In 1974 wisten PvdA, PPR, PSP en CPN binnen 36 uur kraampjes en stembiljetten klaar te leggen voor een volksraadpleging over Kalkar. Die vond plaats bij de Provinciale Staten verkiezingen. Moet een actiegroep uit de bevolking dat herhalen bij de Gemeenteraadsverkiezingen van 2026 of kiest het College er voor om niet voor lul te staan en dit toch maar zelf ter hand te nemen? Of wil Oostzaan echt als de enige gemeente waar geen volksraadpleging heeft plaatsgevonden over een samengaan met andere gemeenten de geschiedenisboekjes in gaan. Ik vrees van wel want niets heeft mij kunnen overtuigen dat dit Gemeentebestuur inspraak wil. Behalve over de naamgeving van kinderspeelplaatsjes. Ja, dat dan weer wel…..
Waar we ook mee samen zullen gaan, het dorp blijft gewoon Wormer heten. Wie weet kan het plan ijsbaanterrein dan van de baan...
Zoals na het eerste onderzoek, wat in opdracht van de gemeente Oostzaan is uitgevoerd is aangegeven, de beslissing was/is al geruime tijd geleden genomen, en deze beslissing is dat Oostzaan bij Amsterdam komt.
Als een gemeente een opdracht voor een onderzoek geeft, dan is dat geen onderzoek waarbij alle uitkomsten door een gemeentebestuur als aanvaardbaar worden gezien (al zouden dat uitstekende keuzes kunnen zijn). Vooraf wordt een onderzoek zodanig “dichtgetimmerd” (dmv voorwaarden) dat de uitslag vooraf eigenlijk al is bepaald. Daarnaast wordt een bedrijf ingehuurd dat wel weet hoe je om moet gaan met opdrachten van de overheid (vaste onderzoeksbureaus).
Het vervolg op het eerste onderzoek is vooral voor de bühne geweest, immers, het besluit moet verkocht worden aan de “goedgelovige” burger. Ook nu zie je opmerkingen voorbij komen van Oostzaanse burgers zoals: “wat niet anders kan kan niet anders”. Deze mensen hebben echter geen enkel inhoudelijk argument van de gemeente kunnen lezen, want deze argumenten zijn er niet. De opmerking dat er een tekort is, is niet inhoudelijk, dit kan namelijk het gevolg zijn van wanbeheer of handelen van onbekwame mensen.
Het zou de gemeente sirene als zij met inhoudelijke, aantoonbare, feiten zou komen. Gebakken lucht hebben we nu al lang genoeg gehoord.
De te verwachten uitkomst. Zeker omdat B&W van Oostzaan de handdoek al hadden geworpen. Je kunt het wel over de verkiezingen van 2026 heen tillen maar ook dan zal een bestuur tot de ontdekking komen dat het rapport duidelijk was geweest.
Mijn opdeling zou zijn: Dorp Oostzaan en Wormer naar Zaanstad,Landsmeer naar Amsterdam en alle buiten gebieden naar een nieuwe gemeente Groot Waterland met veel water en gras en amper bewoning.
Hopelijk kunnen we nog wel het referendum over de namen voor de speeltuinen (zoals gewenst door de Vereniging Van Dromen) uitvoeren voordat we fuseren moeten.