Opeens ben ik de eigenaar van een echt kunstwerk: een bord dat aan de oevers van de Zaan is geboren. Hoe kom ik eraan, of, in dit geval: hoe kom ik ervan af?

Op de prominentste plek in een Duitse huiskamer hing een joekel van een Delfts Blauw bord met een schildering van een molen. Ik ben niet erg van het Delfts Blauw, maar ik kon een bewonderende kreet niet onderdrukken. Een bord met een Zaanse molen in Duitsland, dat is sterk!

“Dat is sterk”, hoorde ik mezelf dan ook zeggen. “Dat bord is nota bene uitgegeven bij het jubileum van de Zaanlandse Zeilvereniging, daar woonde ik vlak in de buurt!” 

Ik was op bezoek bij een kennis in Isselburg, niet ver over de Nederlandse grens bij Doetinchem. Hij zou over een paar dagen verhuizen. De helft van zijn spullen was al verpakt in dozen. Het bord nog niet, dat hing aan de wand. Het zou ook niet worden ingepakt; voor ik het wist, had ik het achter in de auto liggen. “Ik verzamelde vroeger van alles, ook afbeeldingen van molens. Dus vandaar dat bord”, zei mijn kennis. “Maar neem het alsjeblieft mee.”

Een breekbaar kunstwerk ter grootte van een pizzabord op de achterbank. Uit respect voor de historie reed ik extra voorzichtig terug naar huis. 

Daar onderwierp ik mijn historische aanwinst aan een nadere inspectie. Er was een molen op te zien, plus een aantal fabrieken en een verdwaald kerkje. Het water op de voorgrond moest dus wel de Zaan zijn. Boven het tafereel stonden de jaartallen 1882-1982, plus een vlaggetje met de letters ZZV; onder het riviergezicht stond ‘Zaanlandsche Zeil-Vereeniging’.

Allemaal duidelijk, al vroeg ik me af waar precies het gezicht op de Zaan geschilderd was, of dat het gewoon een fantasielandschap was. Maar het grootste probleem was voorlopig: wat moest ik met dit bord? Te groot om te negeren, te bijzonder om weg te gooien (dan zou ik ook mijn vriend beledigen), te onaantrekkelijk om op te hangen in mijn jongenskamer.

Toeval bestaat niet. Een dag later verscheen op de website van De Orkaan in de rubriek ‘Uit het archief’ een berichtje over de zeilvereniging, die binnenkort 140 jaar bestaat. Ik zag meteen kansen opdoemen om van mijn onverwachte aanwinst af te komen. En, inderdaad: via wat omwegen bleek het Zaans Museum geïnteresseerd in het kunstwerk. Helaas was het museum vanwege de corona gesloten, maar de overdracht kon gelukkig plaatsvinden in het gemeentearchief van Zaanstad, waar archivaris Frans Hoving de scepter zwaait. Frans wilde ook graag getuige zijn van de plechtige overdracht, dus dat kwam goed uit.

Het was een prettig weerzien met Frans en een aangename kennismaking met Annemijn Bouwman, die namens het Zaans Museum het bord in ontvangst zou nemen. Na de koffie kwam het officiële moment: het ondertekenen van de overdrachtspapieren, want hoewel ik het bord slechts een paar weken in mijn jongenskamer had bewaard, was toch ik de wettige eigenaar. Ik wilde mijn bril opzetten, die ik vanwege de beslagen glazen boven het corona-mondmasker even boven op mijn hoofd had geparkeerd. Ik trok bleek weg. Geen bril te bekennen, niet op mijn hoofd en niet in mijn tas, die ik een aantal malen paniekerig doorzocht.

Als een haas ondertekende ik de overdrachtsformulieren, waarna ik naar buiten rende, op zoek naar mijn bril. Ik was al helemaal terug bij m’n auto want je wist maar nooit, toen Annemijn me belde. Gevonden! “Hij draaide rondjes onder de draaideur van het stadhuis.”

Ik kon haar wel omhelzen, maar dat mocht natuurlijk niet. Er zaten wel behoorlijk wat krassen op, maar dat polijst de opticien er wel weer af, zei ik.

Dat was dus niet zo. De glazen waren onherstelbaar beschadigd en moesten vervangen worden. Voor de prijs waarvan je een 24-delig Delfts Blauw servies kunt kopen.

Toch was het goed, dacht ik, dat het Zaans Museum nu dankzij mij en mijn Duitse vriend over zo’n prachtig Delfts Blauw bord beschikt van de Zaanlandsche Zeil-Vereeniging.