De regering overweegt het Hembrugterrein in Zaandam weer in gebruik te nemen voor de productie van wapens en munitie. Van een besluit is nog geen sprake, maar minister Ruben Brekelmans van Defensie laat een onderzoek uitvoeren naar de mogelijkheden. Een woordvoerder van het ministerie heeft het over ‘een veelbelovende optie’.



Grootschalig opvoeren van de wapenproductie door Nederland en andere Europese landen is nodig geworden door de oorlog in Oekraïne en de recente breuk tussen Europa en de Verenigde Staten. President Donald Trump wil niet langer opdraaien voor de veiligheid van Europa. De EU-leiders beseffen dat zij veel meer moeten doen om het Rusland van Poetin een halt toe te roepen, zeker nu Trump Oekraïne in de steek dreigt te laten.

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, maakte begin maart duidelijk dat Europa 800 miljard euro meer moet gaan uitgeven aan defensie. Haar plan ‘ReArm Europe’ kreeg alom bijval, ook van premier Dick Schoof. 

Veel EU-lidstaten denken eraan hun jaarlijkse defensieuitgaven te verhogen. Binnen de NAVO wordt gedacht aan een nieuwe ‘NAVO-norm’ van 3,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Ook VVD-leider Dilan Yesilgöz pleitte daar onlangs voor. Op het ogenblik zit Nederland iets boven de 2 procent.

Het grote probleem is dat, ook als regeringen het benodigde geld kunnen vinden, zij dit niet zomaar kunnen uitgeven. De industriële capaciteit voor een snelle opvoering van de wapenproductie ontbreekt. Fabrieken zijn al lang geleden gesloten, vooral na het einde van de Koude Oorlog. 

Vandaar dat het Hembrugterrein weer in beeld komt. Sinds 1899 werden daar door de Artillerie Inrichtingen (AI) wapens gemaakt. In 1973 werd de productie overgenomen door Eurometaal, dat later in handen kwam van het Duitse Rheinmetall. De activiteiten werden in 2003 gestaakt bij gebrek aan voldoende afzet. 

Volgens een voorlopige analyse van het ministerie van Defensie zijn de fabriekshallen en de inrichting van het Hembrugterrein nog steeds uitermate geschikt voor militaire productie. ‘De infrastructuur voor de veiligheid was in 2003 nog dik in orde. Daar is niets aan veranderd’, aldus de woordvoerder. Ook de ligging aan het Noordzeekanaal is gunstig.

Wat er moet gebeuren met de bedrijven die zich inmiddels op het terrein hebben gevestigd (ook De Orkaan zit er), is niet duidelijk. Een woordvoerder van Zaanstad zegt dat het gemeentebestuur enigszins overvallen is door de plannen van Defensie. ‘We moeten ons eerst eens goed beraden.’ Niettemin zegt het college van B&W zo nodig graag te willen bijdragen aan de veiligheid van het land en van Europa.

De plannen voor woningbouw op het Hembrugterrein, die deels al worden uitgevoerd, hoeven waarschijnlijk niet van tafel. Volgens Defensie komen de woningen goed van pas voor de huisvesting van personeel van een toekomstige wapenfabriek. Mogelijk wordt dat een vestiging van Rheinmetall.

Door Redactie De Orkaan. Foto’s: Wikipedia (boven) en Gemeentearchief Zaanstad (onder).