Op 14 januari 1942 dwong de nationaalsocialistische bezetter de Zaandamse joden om, als eersten in Nederland, naar het Amsterdamse getto te verhuizen. In de maanden daarna werden ook de acht andere Zaangemeenten ‘Judenrein’ gemaakt.
Op 5 mei 1945 – drie jaar, drie maanden en drie weken na dat eerste bevel – mochten de overlevende joden zich voor het eerst weer openlijk op straat vertonen. Drie jaar, drie maanden en drie weken waren de joodse inwoners van de Zaanstreek verdwenen uit het straatbeeld. Van hen zou de meerderheid nooit meer terugkeren naar hun woningen. Ze waren vergast in Auschwitz of Sobibor.
Tentoonstelling
75 jaar na het begin van de bezetting wil het Bureau Discriminatiezaken de toenmalige Zaanse joden weer een gezicht geven. Voor even keren de bijna vierhonderd joodse plaatsgenoten terug naar hun medebewoners, door middel van de tentoonstelling Drie jaar, drie maanden, drie weken. Daarnaast wordt via deze tentoonstelling de geschiedenis belicht van de meer dan 440 joodse onderduikers die tussen 1942 en 1945 een schuilplaats vonden in de Zaanstreek.
Het BD toont van 14 januari tot 5 mei 2015 in alle negen voormalige Zaangemeenten de verhalen van de joodse inwoners uit de betreffende plaats gedurende de jaren 1940-1945, alsmede de geschiedenis van de joodse onderduikers in diezelfde gemeente en hun hulpverleners. De verhalen worden begeleid door foto’s van de genoemde personen, oorlogsdocumenten, etc.
28 panelen
De beelden en teksten die verspreid over Zaanstad, Wormer en Oostzaan zijn te bezichtigen op 28 panelen, worden aangevuld met een 32 pagina’s tellend boekje (rechts, klik voor grotere versie) dat bezoekers aan de tentoonstelling gratis kunnen meenemen. Daarin staan niet alleen de namen van alle om het leven gebrachte Zaanse joden, maar ook achtergrondinformatie over de antisemitische maatregelen en hun gevolgen gedurende de bezetting.
