De beëdiging van steunfractielid Dustin Benjamins is gepland op 25 april. Aanvankelijk zou dat op 4 april zijn maar dat werd op het allerlaatste moment uitgesteld. Volgens burgemeester Hamming was dat ‘in goed overleg afgesproken’. Maar voordat die beëdiging opnieuw op de agenda werd gezet, moest Benjamins afgelopen maandag 15 april bij een ‘informele bijeenkomst’ van fractievoorzitters en in aanwezigheid van de burgemeester uitleggen hoe hij zijn toekomst in de raad zag.

Benjamins is behalve kandidaat steunfractielid voor DZ ook actief als journalist en die functies zijn moeilijk te combineren. Hij en zijn toekomstige fractie denken daar overigens anders over.

De beëdiging is niet probleemloos naar 25 april verschoven. Tijdens de vergadering van 4 april werd al ruim een half uur door de fractievoorzitters over de toelating van Benjamins vergaderd. Het aankomende steunfractielid zei eerder tegen De Orkaan dat hij best raadslid en journalist tegelijkertijd zou kunnen zijn:

‘Over politiek kan ik natuurlijk wel schrijven, dat is geen probleem. Maar over geheime stukken ga ik niet schrijven.’

Petjes

Op maandag 15 april ging het bij de fractievoorzitters over het gescheiden houden van de petjes journalist en raadslid. Ook steun-raadsleden krijgen volledige toegang tot alle vertrouwelijke stukken van de gemeente. Als journalist zou Benjamins er dan bewust geen gebruik van moeten maken. Bovendien kan een journalist die raadslid van een politieke partij is, over die politiek in feite geen onafhankelijk verslag doen.

Het is niet verboden om als journalist in de raad te zitten, het is alleen zeer ongemakkelijk (maar dat geldt bijvoorbeeld ook voor makelaars, notarissen en advocaten die in hun werk te maken hebben met de gemeente).

Benjamins was in het verleden actief als medewerker bij RTV Zaanstreek maar verliet samen met hoofdredacteur Dré Prijs die omroep in 2017 na onenigheid. Samen werden ze actief voor de nieuwssite RadioTVZaanstreek.nl waarvan Benjamins hoofdredacteur/eigenaar is. Vanaf 2013 was hij al actief met die nieuwssite.

‘Onze verslaggever’

RadioTVZaanstreek.nl is begin april, na de discussie over de positie van Benjamins, offline gehaald maar via social media-kanalen en archieven is duidelijk dat er tot begin deze maand met grote regelmaat nieuws is geplaatst: 112-nieuws, interviews, de opening van de Zaanbrug en een live-blog over problemen van wethouder Gerard Slegers in de gemeenteraad van 30 november 2023: “Het is erop of eronder voor wethouder Gerard Slegers. Bekijk hier de liveblog; onze verslaggever, Dustin Benjamins, is ter plaatse.”

En nu wil Benjamins lid worden van diezelfde raad. Een week na het artikel over Slegers wordt Benjamins op de site van DZ gepresenteerd als ‘onze vertegenwoordiger’ die “anderhalve dag op pad is gegaan met de buschauffeurs om de situatie te verkennen”. Benjamins spreekt ook in bij de Vervoerregio en is te zien bij een item van 1Vandaag (door DZ wordt hij in dat verband ‘waakhond’ genoemd) en hij geeft een presentatie bij het Zaanstad Beraad van 29 maart. Zijn betrokkenheid bij DZ blijft onvermeld, hij introduceert zichzelf als ‘oprichter van een klachtenlijn over EBS’.

Op 21 maart vertelt DZ-fractievoorzitter Juliëtte Rot in het presidium (de vergadering van fractievoorzitters) dat Benjamins is aangemeld als steunfractielid: “Mogelijk zijn daarover vragen vanuit de fracties, omdat hij hobbymatig een nieuwswebsite beheert. Juliëtte Rot en Dustin Benjamins staan hiervoor open.” Er volgt een gesprek met burgemeester Hamming over de ‘petjes’ van Benjamins.

‘Twee petten’

De meest elegante oplossing was uiteraard geweest dat hij zou stoppen als journalist. Maar dat gaat niet gebeuren, hij moet kiezen waarover hij wel en niet gaat berichten aldus de mededeling op zijn website RadioTVZaanstreek:

“Intern is naar aanleiding van deze ontwikkelingen al enige weken geleden afgesproken dat er een heroriëntatie moet plaats vinden over welke redacteur over welke nieuwssoort publiceert. Vooral als Benjamins duoraadslid wordt is het nodig om te voorkomen dat journalistieke en politieke belangen door elkaar heen gaan lopen.”

Benjamins kiest dus voor gescheiden petjes: “Als ik een raadslid ga interviewen, doe ik dat als journalist.” Ook de burgemeester kan aan de beurt komen: “ik heb ook tegen Jan gezegd dat ik als ik hem wil interviewen dat het te allen tijde kan. Dus dat is inderdaad met twee petten op.”

Nuance

Juliëtte Rot lijkt met haar aanduiding ‘hobbymatig’ een andere spoor te volgen. Benjamins zou geen echte journalist zijn, maar een halve, een journalist light die het ‘erbij’ doet:

‘Dustin was en is geen journalist en het is goed om die nuance aan te blijven brengen.’

In de wandelgangen van het Stadhuis wordt deze versie ook door anderen gedeeld: Benjamins zou niet eens een perskaart hebben.

Het verhaal klopt om twee redenen niet. Ten eerste is Benjamins vanaf 2017 zeer actief als verslaggever bij RTV Zaanstreek en later bij RadioTVZaanstreek. Ten tweede bestaat in Nederland helemaal geen onderscheid tussen echte en niet-echte journalisten. Journalist is geen beschermd beroep, iedereen die journalistiek werk doet mag zich zo noemen, er is geen register van journalisten en er bestaan geen officiële perskaarten.

Hoofdelijke stemming

De beëdiging van Benjamins hoeft daardoor niet in gevaar te komen, maar gezien de diverse gesprekken die gevoerd zijn, wordt zijn positie wel als potentieel ongemakkelijk gezien. Als uiterste middel kan er op 25 april om hoofdelijke stemming gevraagd worden door de raad. En als die negatief uitpakt voor Benjamins kan de beëdiging opnieuw opgehouden worden. Maar als hij daartegen in beroep gaat, zal hij dat waarschijnlijk winnen, er is immers geen wettelijk verbod op journalisten als raadslid.

Door Piet Bakker & Merel Kan. Bronnen: eerder nieuws op De Orkaan, websites /socials DZ, RTV Zaanstreek, radiozaanstreek en RadioTVZaanstreek, gesprekken met Benjamins, griffie en diverse raadsleden. Foto’s zijn screenshots van websites RTVZaanstreek en RadioTVZaanstreek. Afbeelding helemaal boven in de raadszaal is van juni 2018 (radiotvzaanstreek).