Huilen moest Ria Trompert (57) toen ze acht jaar geleden door de mand viel. Bij de gemeente Purmerend moest ze, voor het verkrijgen van een uitkering, een aantal formulieren invullen. De formulieren mocht ze niet mee naar huis nemen van de ambtenaar achter het loket. Als ze de formulieren ter plekke zou invullen, zou ze des te eerder haar uitkering krijgen. Toen de ambtenaar Ria op de vrouw af vroeg of ze misschien niet kon lezen, brak de Purmerendse in tranen uit.

Ria doorliep met horten en stoten de lagere school. Daarna haalde ze, vooral door haar rekentalent, het diploma van de huishoudschool. Maar acht jaar geleden kreeg ze voor het eerst écht goede taalles. Want Ria kon niet lezen en schrijven.

In Nederland hebben 2,5 miljoen mensen van 16 jaar en ouder moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Dat is 18 procent van alle mensen in Nederland, dus ongeveer 1 op de 6 mensen!

Het is voor hen moeilijk om brieven te begrijpen, maar ook om het lokale nieuws – in kranten, huis-aan-huisbladen en op websites – te volgen.

De Orkaan ontwikkelde drie jaar geleden met steun van gemeente Zaanstad de website KortZaans, met actueel Zaans nieuws in eenvoudige taal en korte zinnen. Er is ook een strakke app om het nieuws nóg toegankelijker te maken. De app is gratis te downloaden in de App Store (iPhone) en Play Store (Android).

Schaamte

Bij laaggeletterden in Nederland heerst veel schaamte. Met smoesjes of slimmigheidjes weten ze te voorkomen dat hun taalachterstand zich openbaart aan de buitenwereld. Daarom zijn we blij dat Ria Trompert haar verhaal aan ons wilde vertellen.

Van die bekentenis destijds in het Purmerendse gemeentehuis heeft Ria tot op de dag van vandaag geen moment spijt gehad. Ze is als het ware de schaamte voorbij. ‘Ik besefte me op dat moment dat mijn dochters mij niet altijd konden blijven helpen. Ik moest de stap nemen. Ik moest taalles nemen.’

En dat kan in de bibliotheek op een steenworp van haar huis. ‘In het begin aarzelde ik nog wel, maar de groep heeft mij er steeds doorheen geholpen.’

Hele boeken lezen is nog niet aan haar besteed. De boeken over haar idool André Hazes staan nog steeds ongeopend bij haar thuis in de kast. Maar simpele korte verhalen kan ze lezen. Ze ergert zich aan brieven van de overheid, die vol staan met lange zinnen en moeilijke woorden. ‘Maak het simpel. Je kan ook plaatjes gebruiken.’

Ambassadeur

Was haar wereldje voor de taallessen nog klein en vol somberheid, nu heeft Ria veel meer plezier in het leven. ‘Omdat ik mensen kan helpen. Ik voel me nuttig.’

Ze is sinds drie jaar ambassadeur voor Stichting ABC. Stichting ABC behartigt de belangen van laaggeletterden in Nederland. Als ambassadeur geeft ze presentaties, bijvoorbeeld aan een zaal vol artsen. Ria geeft de artsen tips hoe ze hun verhaal of informatie beter kunnen overbrengen aan laaggeletterden. ‘Bijvoorbeeld door te vragen of het verhaal begrepen is.’ Verder beoordeelt ze af en toe flyers en posters van instellingen.

Ria helpt twee keer per week in de speelotheek van de bibliotheek. Ze helpt andere laaggeletterden, bijvoorbeeld bij de GGD in Zaandam of in het stadhuis van Zaanstad.

Ze krijgt nog steeds één keer per week taalles in de bibliotheek. Bij de taalles heeft ze nieuwe vrienden gemaakt waar ze regelmatig mee afspreekt. Ria vindt de term laaggeletterd eigenlijk vervelend.

Omdat het haar zoveel positiefs gebracht heeft, raadt ze andere laaggeletterden aan om ook de drempel over te gaan en taalles te nemen. ‘Het heeft mij alleen maar leuke dingen gebracht.’

Tot slot wil Ria nog iets kwijt. Ze vindt laaggeletterd eigenlijk een stom woord. Volgens haar denken mensen door dat woord dat zo iemand niet normaal is.

Door Marion Kors (tekst en foto), met dank aan de Stichting ABC, info: lezenenschrijven.nl en eerder nieuws op De Orkaan