Negen stolpboerderijen aan de Dorpstraat in Assendelft zijn op de gemeentelijk monumentenlijst geplaatst.
Pascal Fielmich van OogOpAssendelft fotografeerde alle boerderijen. Op die website en op De Orkaan publiceren we gelijktijdig de foto’s met een overzichtskaart en in sommige gevallen ook historische foto’s.
De eigenaren komen in aanmerking voor een instandhoudingssubsidie voor het onderhoud aan hun boerderij, met een maximum van € 12.000.
Middeleeuwen
Assendelft is de bakermat van de Zaanstreek, het ontstond al in de 12e eeuw. Ook Jisp, Wormerveer, Krommeniedijk, Westzaan en Oostzaan ontwikkelden zich sinds de middeleeuwen in lintvorm langs één centrale weg of dijk.
Vanaf de 14e eeuw hebben boeren grasland ontgonnen voor veeteelt. Vanwege de drassige grond was het onmogelijk intensieve akkerbouw te plegen in de Zaanstreek. De bijbehorende stolpboerderijen zijn karakteristiek voor de Zaanstreek.
Wegsloten
Typerend voor Assendelft is dat de (stolp)boerderijen allemaal net schuin ten opzichte van de weg staan. Dit komt omdat de stolpboerderijen evenwijdig zijn geplaatst aan de afwateringsloten. Deze afwateringssloten zijn in Assendelft niet haaks maar schuin op de wegsloot aangesloten. De wegsloot is inmiddels grotendeels verdwenen, op het zuidelijke deel van Assendelft na.
In 2012 begon Zaanstad met het inventariseren van boerderijen in de streek. Assendelft is het meest agrarische dorp van de Zaanstreek. De stolpen in Assendelft dreigen in rap tempo te verdwijnen waarmee ook een deel van het karakter van Assendelft verloren zou gaan.
Hier staan de negen nieuwe monumenten, te beginnen bij nr. 123, de laatste op nr. 689.
We lopen van zuid naar noord, beginnend bij nr. 123, een stenen stolpboerderij die rond 1900 is gebouwd. In 1950 en 1971 zijn er verbouwingen geweest. (Elke foto kan vergroot worden door erop te klikken.)
Hieronder dezelfde boerderij in 1935 (foto Gemeente archief)
Aan de andere kant een stukje verder, aan de Dorpsstraat 108, staat de stenen stolpboerderij ‘de Ventjes’, gebouwd in 1891. in 1940 is er verbouwd. De dakkapel is in 1965 vervangen.
Hieronder De Ventjes in 1910 (foto gemeentearchief).
Dorpsstraat 124 is een “langhuisstolpboerderij” uit ongeveer 1800, in 1890-1910 is het grondig vernieuwd en in 1954, 1970 en 1980 nogmaals verbouwd.
Hieronder een historische foto uit ± 1910 vanuit het noorden met de wegsloot. In die tijd stond het bekend als de boerderij van Bas Kleijn (bron: archief Zaanstad).
Dorpsstraat 226-228: stolpboerderij met voorhuis, gebouwd omstreeks 1800, mogelijk zelfs eerder. In 1907, 1964, 1965 en 1980 verbouwd.
Hier de situatie in 1976 (foto gemeentearchief).
Dorpsstraat 476-478, de stenen stolpboerderij is het jongste monument, gebouwd in 1945 nadat de boerderij die eerst op die plek stond was afgebrand. In 1959, 1962, 1963 en 1965 werden er melkstallen bijgebouwd. In 1969 werd de geschakelde veestal achter de boerderij vervangen door een nieuwe stal. In 1972 werd de veestal uitgebreid.
Dorpsstraat 564, woonhuis (1880-1900) met schuur en stolpboerderij (1928), een ‘hooihuisboerderij’. De oorspronkelijk dakkapel is in 1966 vervangen door een moderne versie.
Hier het beeld uit 1910, met de oorspronkelijke dakkapel nog op het huis.
Dorpsstraat 628, stolpboerderij (1880-1889).
Dorpsstraat 677/677a, stolpboerderij uit 1840-1849. In 1910, 1950 en 1980 verbouwd.
Dorpsstraat 689, hooihuisboerderij (1911), een vrij zeldzaam type dat bewaard is gebleven volgens de gemeentelijke beschrijving.
De binnenkant van de kapberg.
