Niet minder dan 16 pagina’s heeft burgemeester Hamming van Zaanstad nodig om de nieuwe regelgeving voor glazenwassers uiteen te zetten. De achtergrond is het rijtje kwalificaties dat in de kop van dit artikel te vinden is: intimidatie, criminaliteit, geweld, witwassen, uitbuiting… (en dan hebben we het nog niet over zwart werken, onderbetaling, uitkeringsfraude, mensenhandel, illegale huisvesting en belastingontduiking).

De Orkaan las alles. De regels zelf bestaan uit twee alinea’s:

• Het is verboden zonder een vergunning van de burgemeester een bedrijf, dat glazenwassen als bedrijfsmatige activiteit verricht, te vestigen of gevestigd te hebben, dan wel gevestigd te houden in Zaandam–Oost, meer specifiek de wijken Poelenburg – Peldersveld – Kogerveldwijk – Zaandam-Zuid – Hoornseveld en de Rosmolenwijk.
• Het is verboden zonder een vergunning van de burgemeester de bedrijfsmatige activiteit glazen- wassen uit te voeren binnen de gemeente Zaanstad.

Dus een vestigingsvergunning voor glazenwassers in Zaandam-Oost en een lapvergunning voor heel Zaanstad.

In de regeling staat ook twee nieuwigheden. Ten eerste wordt voor iedereen die een vergunning aanvraagt een bibob-onderzoek gedaan (en ze moeten aantonen over een legale bedrijfsruimte te beschikken). Dat maakt het lastiger voor de leden van de eerder veroordeelde Turkse familie Y. en hun handlangers een vergunning te krijgen. Ten tweede gaat de regeling alleen voor particuliere klanten gelden, de zakelijke markt valt erbuiten. Omdat daar vrijwel altijd met facturen wordt betaald lijkt de kans klein dat daar illegale geldstromen lopen.

Intimidatie

Eén ding staat er niet in: Zaanstad wilde een verplichting om alleen giraal (per pin of digitaal betaalverzoek) te laten betalen, maar dat lijkt juridisch onmogelijk. De Arbeidsinspectie praat wel met het Ministerie van Economische Zaken over zo’n verplichting, maar dat is nog niet rond.

In de toelichting op de regeling (die per 1 juli ingaat) wordt een ontluisterend beeld geschetst van de glazenwassers-praktijken die door een Turkse familie vanuit Zaandam-Oost is opgezet met een ‘leger’ van uitgebuite Turks-Bulgaarse glazenwassers die via schijnconstructies aan het werk zijn, stelselmatig worden onderbetaald maar er ook niet voor terugschrikken concurrenten en klanten te intimideren en geweld te gebruiken.

Andere glazenwassers (die anoniem hun verhaal deden) zijn bedreigd en geïntimideerd, “waarbij op niet mis te verstane wijze werd aangegeven dat zij ‘op moesten rotten’ uit de desbetreffende wijk, omdat zij anders ernstig in de problemen zouden komen.” Een van de glazenwassers vertelde dat inderdaad te hebben gedaan, omdat hij van andere glazenwassers wist dat er ook echt geweld gebruikt wordt.

657 glazenwassers

In Poelenburg en Peldersveld stonden in 2022 350 bedrijven ingeschreven die zich bezig hielden met glazenwassen. Volgens de Kamer van Koophandel stonden er in februari 2022 ‘slechts’ 71 glazenwassers ingeschreven (SBI-code 81.22.1) in die twee wijken. Maar omdat ze zich ook onder andere SBI-codes bij de KvK inschrijven, zoals schoonmaakbedrijf, dienstverlening, multidiensten of zelfs bouwbedrijf, is het daadwerkelijke aantal veel groter. En er zijn glazenwassersbedrijven die zich volgens Zaanstad helemaal niet inschrijven bij de Kamer van Koophandel.

“per 1 augustus 2023, [stonden] in geheel Zaandam–Oost, een totaal van 657 ondernemingen (!) ingeschreven met als bedrijfsmatige activiteit minimaal een van voornoemde SBI-codes [vijf soorten ‘reiniging-bedrijven’]. Het zwaartepunt voor wat betreft de inschrijving ligt daarbij in Zaandam-Zuid (144 inschrijvingen), Poelenburg (183 inschrijvingen) en Peldersveld–Hoornseveld (185 inschrijvingen).”

Uit verklaringen over bedreigingen en intimidaties door Zaanse glazenwassers wordt gesproken over 250 tot 300 glazenwassers die voor het ‘criminele samenwerkingsverband’ zouden werken.

Criminele organisatie

Zaanstad krijgt al jaren ‘sterke signalen’ van ondermijnende activiteiten op dit gebied. In 2017 zijn twee broers van de Zaandamse familie – samen met een viertal handlangers -, in hoger beroep veroordeeld voor deelname aan een criminele organisatie, voor witwassen en overtreding van de Wet Arbeid Vreemdelingen. Zaanstad:

“dit criminele samenwerkingsverband ([is] nog altijd zeer actief binnen de branche en zelf kan worden getypeerd als één van de meest dominante spelers binnen de Zaanse glazenwassersbranche.” De Nationale Politie ziet “deze personen als leidend binnen de malafide Zaanse glazenwassersbranche.”

Ze houden zich bezig met “intimidatie, bedreiging van en geweldpleging jegens concurrenten” en er zijn “meldingen van burgers waarbij wordt aangegeven dat zij agressief worden benaderd door deze glazenwassers.” Ook zou er sprake zijn van “inbraakgolven die plaatsvinden rondom de periode dat de Zaanse glazenwassers in een bepaalde omgeving waargenomen zijn.”

Verdienmodel

Hamming stelt laconiek vast dat “toepassing van het strafrecht en fiscale wetgeving door de Belastingdienst kennelijk een onvoldoende afschrikwekkend effect lijkt te hebben (gehad), nu dezelfde – veroordeelde – personen nog altijd een bepalende rol (lijken) te hebben binnen de Zaanse glazenwassersbranche”.

Het ‘verdienmodel’ bestaat ook uit ‘samenwerken’ met nieuwe glazenwassersbedrijven die daarvoor 50 procent van de omzet contant moeten afdragen (zonder belasting en sociale lasten af te dragen). Via de eigen bedrijven, die vaak op naam van familieleden of zogenaamde katvangers staan, wordt ook geld verdiend:

“elke avond wordt de omzet van die dag ingeleverd bij een van de leden van het criminele samenwerkingsverband op een locatie in de wijk Kogerveld en een locatie in de wijk Peldersveld. Dagelijks wordt naar schatting circa € 1.000,- omzet gegenereerd per bedrijf, waarvan het CSV 50% krijgt en waarover in de meeste gevallen geen belasting en sociale premies over af worden gedragen.”

Daarnaast is er ‘handel’ in wijken die aan andere glazenwassers worden ‘verkocht’ of worden ‘gekocht’ (“voor een fractie van de marktwaarde”). Weigert de glazenwasser de wijk te kopen of te verkopen dan volgen intimidatie en bedreigingen.

Poolse visa

De Arbeidsinspectie heeft zes Zaanse ondernemingen gecontroleerd “en geconstateerd is dat bij al deze ondernemingen sprake was van meervoudige overtreding van wet- en regelgeving.” Dat ging bijvoorbeeld om zwart werken, maar ook om “eenmanszaken zonder personeel die met meerdere voertuigen aan het werk bleken te zijn”. Ook waren er glazenwassers die volgens de Belastingdienst weinig tot geen omzet realiseren, maar wel in dure (lease)auto’s reden, “bij iedere controle zijn overtredingen van de Wet minimumloon vastgesteld” en werden arbeidsvreemdelingen zonder de juiste toestemmingen aangetroffen.

De opdrachtgevers zijn waarschijnlijk schuldig aan “(arbeids)uitbuiting van arbeidsmigranten die als glazenwasser in worden gezet, zoals betaling onder het minimumloon en zwart werken”.

De Nationale Politie controleerde op 13 december 2023 inzittenden van een in Hoornseveld gevestigd glazenwassers- en schoonmaakbedrijf:

“In het voertuig van het bedrijf zaten een drietal Turkse mannen/werknemers die in Nederland werkzaam waren middels een zogenaamd in Polen verkregen ‘D-visum’ [via corrupt Pools ambassade-personeel verkregen]. De mannen spraken geen Nederlands of Engels en konden geen identiteitspapieren of rijbewijs tonen. De mannen hebben hierop de werkgever, een van de vennoten van het bedrijf gebeld en deze toonde vervolgens, op zijn mobiele telefoon, foto’s van de visa van de werknemers. De mannen hadden hier kennelijk zelf geen foto van op hun mobiele telefoon staan en leken volledig afhankelijk van de werkgever te zijn, hetgeen de agenten deed vermoeden dat mogelijk sprake was van (arbeids)uitbuiting en/of mensenhandel.”

Niet verzekerd

De glazenwassers die worden ingezet, komen veelal uit Oost–Europa, met name uit Bulgarije. Ze worden meestal met kamerverhuur gehuisvest in Zaandam–Oost, “in panden die in eigendom zijn van (leden van) het criminele samenwerkingsverband of (zakelijke) relaties daarvan.”

De huisvesting van arbeidsmigranten is een ‘verdienmodel’ waarbij ook sprake is van woonfraude. Er zouden Oost-Europese glazenwassers maandenlang in het openbaar groen in een tentenkamp hebben gewoond. Ook zouden er situaties zijn geweest waarbij Oost-Europese glazenwassers, al dan niet met het hele gezin, in de openbare ruimte slapen in kartonnen dozen.

Kinderen van de migranten zorgen voor druk op het onderwijs, spreken slecht Nederlands en lopen sterk achter qua sociale ontwikkelingen. Ook verdwijnen kinderen dan weer zonder enige vooraankondiging. Huisartsen worden geconfronteerd met patiënten die niet bij de praktijk zijn aangemeld en ook niet verzekerd zijn.

Conclusie: de Zaanse glazenwassersbranche is ‘sterk gecriminaliseerd’. Er is kans dat de branche zich naar andere wijken of naar plekken buiten Zaanstad verplaatst, maar voor Zaanstad is de maat vol, dat is geen overweging om hier dan maar niets te doen.

Voor de nieuwe verordening heeft Zaanstad in november 2020 € 140.000,- ter beschikking gesteld. Eerder kwam de Provincie ook al met geld over de brug.

De hele verordening is hier te vinden. Er is zes weken de tijd om bezwaar aan te tekenen.

Door Piet Bakker. Bron: ‘Aanwijzingsbesluit glazenwassersbranche als vergunningplichtige bedrijfsmatige activiteit’, eerder nieuws op De Orkaan. Foto: De Orkaan.