De Orkaan blijft omhoog kijken. Waar zien we de oude bestemming op de gevel? Erfgoed is vooral goed kijken.
Deze week: kleuterschool De Vier Wieken, Koning Williamstraat 61-83, Zaandam.
Een langsfietsfoto, gemaakt vanwege het werk op de Oostzijde, omgereden via de Koning Williamstraat. Daar waar de straat een bocht maakt, troffen we dit gebouw met dit gevelopschrift aan: De Vier Wieken. Nu woningen. Maar wat was het vroeger?
Het pand is volgens het kadaster in 1930 gebouwd. En fotograaf Erik Esteie zat er op school.
Wij denken een RK kleuterschool, aan het kruisje onder de wieken te zien (dat klopt dus niet, zie reacties – het was een openbare ‘Fröbelschool’, genoemd naar de Duitse opvoedkundige Friedrich Wilhelm August Fröbel die in 1837 de eerste Duitse kleuterschool oprichtte).
De wieken verwijzen uiteraard naar de molens waaraan veel straten in de wijk hun naam danken. Ook de Koning William was een molen in deze buurt, hij stond waar nu het Veldpark is (er tegenover volgens de reacties). De bijnaam van de Koning William was De Scheet… hij werd gebouwd in 1690 en in 1910 gesloopt (Koning William zelf, bijgenaamd ‘De Leeuw van Schotland’ was ooit, tussen 1134 en 1214, koning van Schotland).
Een foto uit de bouwperiode van het gemeentearchief laat zien dat er toen op de plek van het molenbord een raam zat. Misschien heette de school toen ook anders.
Gonda Kreeft zette deze ansichtkaart op de Facebookgroep Zaandam Toen en Nu.
Ook via die Facebook pagina kregen we deze foto van de bouwers en van de bakkerskar van Smit (via Lia de Graaf, via de Facebookgroep Je Bent Zaankanter).
De Geveltoerist op de kaart
We hebben nu al: huisdokter, speeltuinvereniging, basisschool, een auto- lak- en spuitinrichting, RK jongensschool, school met den bijbel, kleuterschool, pakhuis, badhuis, café, hotel, kaas-, kleding-, groente-, levensmiddelen-, fietsen- en meubelwinkel, garage, weeshuis, een jongelings vereeniging, kerk, muziekhandel, ziekenhuis, apotheek, loodgieter, slijperij, thank-you-muurtje, gemeentehuis, polderhuis, torpedo bergingsvaartuig, gemaal, bakkerij, melkinrichting en zuivelfabriek, slagerij, cantine, drukkerij, papiermagazijn, sigaren-, kaas-, verf-, zeep-, veevoeder-, essence-, stijfsel- en machine-fabriek.
Verken alle gevels uit onze serie op de kaart hieronder of klik rechts boven in het venster om de kaart in een grote versie te zien. Bij elke plek is een foto opgenomen en de link om naar het verhaal achter de foto te gaan.
Ook een gevel die de moeite waard is? Stuur ze aan De Orkaan.
Zelf woon ik niet meer in zaandam maar de school kan ik wel ; kleuterschool de Vier Wieken. Ik heb er zelf op gezeten want wij woonde in de rosmolestraat
Ik heb in 1960 - 1961 op 'De Vier Wieken' gezeten. De foto is heel herkenbaar. Voor mij speelde de zandbak, op het speelplein, een belangrijke rol.
Bij het verlaten van de school heb ik een herinnering tegeltje gekregen, dat nog altijd thuis aan de muur hangt.
Met de school ben ik niet bekend maar wel met de molens. De Koning William, waar de straat naar is vernoemd, stond niet in `t Veldpark maar tegenover `t Veldpark dus ten oosten van de Gouw iets ten noorden van het fietspad naar de Boeierlaan. De molen dankt zijn scheldnaam de Scheet aan een opmerking van een schipper die vroeg welke van de vele molens de Koning William was. Toen iemand de molen aanwees riep de schipper vol verbazing "Is dat de Koning William? , het lijkt wel een scheet !" De schipper dacht gezien de naam dat het een grote kapitale molen zou zijn maar het was een kleine molen. De molen heeft diverse functies gehad, eerst was het een tabakstamper annex veerzager, vervolgens - vanaf ca 1718 - werd het een verfmolen,( in een verfmolen werd geen verf gemaakt maar de verfstoffen, de schilders maakten zelf de verf). Naast het malen van grondstoffen voor verf ging de molen ook pruikenpoeder malen. pruikenpoeder werd gemaakt door blokken stijfsel te vermalen. In 1743 werd de molen verbouwd tot oliemolen. Hier werd uit o.a. raap,- kool,- en lijnzaad olie geslagen dat werd gebruikt als lampolie en als grondstof voor verf. Aanvankelijk had de molen een enkel oliewerk en vanaf 1860 kreeg de molen een dubbel oliewerk. Bij een enkel oliewerk werd het zaad éénmaal verwerkt, bij een molen met dubbel oliewerk werden de oliekoeken fijngemalen en op een eest verwarmd waarna het nogmaals werd geperst waardoor er ca 25 procent meer olie uit het zaad werd gewonnen.
Heb ik 32 jaar geleden in gewoond toen er woningen van waren gemaakt.
Mijn eerste huisje!
De restvorm tussen de vier wieken suggereert dat het bord met het logo zo tussen 1940 en 1945 is geplaatst.
Ik heb van 1957 tot 1959 hier op school gezeten en het was toen volgens mij niet katholiek.
nee vier wieken was een open bare kleuterschool net als de leeghwaterschool waar ik ook op gezeten heb
Zelf heb ik ook op de leeghwaterschool gezeten van 1979 tot 1982
Mijn jongere broer heeft op de 4 wieken gezeten en leeghwaterschool.
Het kruisje is ook wel erg klein. Het kruisje is waarschijnlijk gewoon het draadje onder de lamp.