Het opschrift is nog nauwelijks leesbaar, maar hier zat ooit Brandstofhandel Wilson aan de Oostzijde in Zaandam.

Tussen 2017 en 2020 plaatsten we 100 (honderd!) keer een aflevering van de Geveltoerist: De Orkaan (vaak een Orkaan-lezer) keek omhoog en zag een oude bestemming op de gevel. Erfgoed is vooral goed kijken. We zien nog steeds veel gevels met een geschiedenis. Vanaf juni 2024: The Return of The Geveltoerist!

Wilson Kolen

Van de brandstoffenhandel van de firma P. Wilson aan de Oostzijde 133 rest nog het gevelopschrift aan de Zaankant. Op een rekening in het Gemeentearchief is te zien dat de firma in 1908 al zaken deed vanuit het pand ‘De Blauwe Kan’, de naam van een café dat daar vroeger zou hebben gestaan. Het archief heeft ook een foto van kolenboer Wilson uit 1916. Volgens de Zaanwiki is Wilson één van de oudste Zaanse brandstofhandelaren.

Het meest opmerkelijke aan het pand is dat het er nog staat. Het stond namelijk pal naast het Zaans Veem dat in 1954 afbrandde tijdens wat waarschijnlijk de grootste Zaanse brand ooit is geweest. Zaans Veem ging ten onder, maar de buurman – nota bene een pakhuis vol brandstof – bleef gespaard. Misschien een mooie reden om het als ‘beeldbepalend’ te bestemmen en ervoor te zorgen dat het niet gesloopt wordt.

Wilson Kolen van veraf (vanuit de oude Verkadefabriek)
De Oostzijde ter hoogte van het Hovenierspad en rijstpellerij Phenix stond, ernaast de tabakswinkel van Blokdijk. Aan de overkant, op de hoek van het Konijnenpad, het cafe van Kruiver. De man die met de fiets in het water staat is Wilson, de kolenboer. Watersnood 1916 (Gemeentearchief)
Rechts van de brand de brandstoffenhandel (Gemeentearchief)
Uitsnede uit zelfde foto – rechts de brandstoffenhandel van de firma P. Wilson
P. Wilson aan de Zaan

De Geveltoerist op de kaart

We hebben nu al: huisdokter, speeltuinvereniging, palmoliefabriek, basisschool, een auto- lak- en spuitinrichting, RK jongensschool, school met den bijbel, kleuterschool, papier-pakhuis, kaaspakhuis, badhuis, snackbar, café, hotel, kaas-, kleding-, groente-, mode-, levensmiddelen-, supermarkt, baby-zaak, fietsen- en meubelwinkel, garage, galerie, brandstoffenhandel, supermarkt, elektronica-winkel, schildersbedrijf, weeshuis, kogelfabriek, een jongelings vereeniging, kerk, synagoge, muziekhandel, ziekenhuis, apotheek, sigarenwinkel, juwelier, kapper, loodgieter, slijperij, thank-you-muurtje, watersnood-herinnering, gemeentehuis, polderhuis, warenhuis, rusthuis, torpedo bergingsvaartuig, verzekeringskantoor, gemaal, flatgebouw, bakkerij, melkinrichting en zuivelfabriek, slagerij, krantengebouw, cantine, drukkerij, papiermagazijn, sigaren-, kaas-, verf-, zeep-, veevoeder-, essence-, stijfsel- en machine-fabriek, zwembad, kindertehuis, effecten-commisionair, Ons Huis, postkantoor, doktershuis.

Verken alle gevels uit onze serie op de kaart hieronder of klik rechts boven in het venster om de kaart in een grote versie te zien. Bij elke plek is een foto opgenomen en de link om naar het verhaal achter de foto te gaan.

Bekijk hier alle afleveringen van De Geveltoerist.

Door Piet Bakker. Foto’s: Gemeentearchief (historisch) en De Orkaan (2023). Kaart: De Orkaan. Informatie van Gemeentearchief en Zaanwiki.