Honderd jaar geschiedenis van de hoek Hogendijk – Czaar Peterstraat: fotograaf Saaf, de fietsenwinkel van Pais, het café van Jan Boekelaar, juwelier Grabijn, expediteur Amons, natuurwinkel Lembas, de jongeren van RAAZ… en in de toekomst een hotel?

Het pand op de hoek, Hogendijk 28, krijgt de bestemming ‘logies’, de gevel wordt verbouwd en het nieuwe hotel (?) krijgt ook een dakterras.

UPDATE 15 oktober 2021: Van Marcel de Boer kregen we de afbeelding van een deel van een folder van fotograaf P. Saaf die daar (nr. 28) gevestigd was (zie reacties). De naam P. Saaf duikt op als fotograaf in het Gemeentearchief met foto’s die rond 1900 zijn gemaakt. Later (1929) is zijn atelier op de Gedempte Gracht 8 gevestigd.

De geschiedenis van het pand aan de hand van foto’s van het Gemeentearchief Zaanstad, begint bijna 100 jaar geleden als er een rijwielwinkel en fietsenstalling in zit. In het pand ernaast (op 28b) zit dan ook al horeca (lunchroom Koopman) en dat zal altijd zo blijven, nu zit daar café het Trefpunt (foto Gemeentearchief Zaanstad)

Het Gemeentearchief Zaanstad heeft nog een andere (zwart/wit) foto van dezelfde plek (helemaal boven), het gaat om de rijwielhandel van J. Pais. De winkel heeft telefoon, veel waren dat niet niet in Zaandam, het nummer is ’70’. Op de website Open Joodse Huizen:

“Jozeph Pais dreef in dit pand sinds 1927 een winkel in rijwielen, gereedschappen en radio’s. In 1942* duikt het hele gezin onder in de Wieringermeer. Zij [Jozeph’s vrouw Sientje Pais-Broekman en hun kinderen Arie en Hennie] overleven allen de oorlog. Bij terugkomst is de winkel geplunderd, maar een schadevergoeding blijft uit. Pais begint een winkel op de Zuiddijk.”

Erik Schaap leverde informatie over periode in de oorlog als Pais ondergedoken is. De Duits-gezinde Jan Boekelaar opende een kroeg in het gebouw dat na hun vertrek aan de bezetter verviel. Omdat Boekelaar materialen aan de Wehrmacht leveren besloot het verzet hem te liquideren. Op 23 februari 1945 overleed Boekelaar na een aanslag, die plaatsvond ter hoogte van de Zeemansstraat in Zaandam.

In 1964 zit de firma Amons & Co in het pand, de foto is van J.M. Kat (Gemeentearchief Zaanstad), het straatnaambord vermeldt Hoogendyk, het café ernaast heet Het Eethuis. Amons & Co (expediteurs) zit nu aan de Westzijde 262c in Zaandam.

Daarna komt de juwelierszaak W.H. Grabijn op de hoek, de foto is van 1972, Grabijn gaat later (jaren tachtig) naar de Rozengracht.

Vervolgens komt natuurvoedingswinkel Lembas op de hoek, de foto van Wim de Jong heeft geen jaartal maar het jaren tachtig zijn geweest, volgens Joram Esman van Ekoplaza (zie reacties) moet het 1982 of later zijn omdat Lembas in 1982 in het pand trok (foto: Gemeentearchief Zaanstad). Lembas was de naam van het brood van de Hobbits uit De Ban van de Ring.

Onderstaande foto werd ingestuurd door Kees Malingré.

De winkel gaat later Natuurwinkel heten, de zaak verhuisde vervolgens naar de Hermitage en ging in 2015 samen met Ekoplaza (foto Wim de Jong, GAZ).

Het pand nu, het staat al meer dan een jaar leeg (foto De Orkaan). Raaz zat er volgens Google Streeview al in 2014.

Meta / *: de aanleiding was de aangekondigde wijziging in de bestemming ‘logies’ die we vonden op de website van Zaanstad bij de Bekendmakingen, de foto’s komen van Gemeente Archief Zaanstad (behalve de laatste), aanvullingen komen van de site van Open Zaanse Huizen. Erik Schaap corrigeerde het jaartal van de onderduik van de familie Pais, dat was niet in 1941 maar in 1942 (zie * in citaat). Hij gaf ook informatie over periode nadat Pais de winkel had achtergelaten. Die is nu ook in het verhaal verwerkt (zie reacties). Joram Esman gaf extra informatie over de begindatum van Lembas (zie reacties). En van Marcel de Boer kregen we de afbeelding van de fotograaf die er vroeger zat (zie reacties).