Meer dan 150 Zaanse bedrijven zijn ouder dan 75 jaar. Bijna 90 bedrijven zijn 100 jaar of ouder, het oudste bedrijf is ruim 400 jaar geleden opgericht.

De Zaanstreek is het oudste industriegebied van Europa, en misschien wel van de wereld. Zaanse bedrijven zijn zelf ook oud. Maar tegelijkertijd vaak nog springlevend.

Het oudste Zaanse bedrijf dat nu nog bestaat, het Moriaanshoofd in Wormer, is 431 jaar oud, 86 bedrijven zijn ouder dan 100 jaar, 11 ouder dan 200 jaar, 5 ouder dan 300 jaar.

Vandaag de vijfde versie van het overzicht. We begonnen in maart met de 20 oudste bedrijven van de Zaanstreek. Na een stroom van reacties maakten we begin april een tweede lijst met 50 bedrijven en daarna een lijst met 74 bedrijven en eentje met 102. Zonder de hulp van de lezers hadden we dit overzicht nooit kunnen maken. Dank!

Suggesties, aanvullingen of vragen zijn nog steeds welkom? Zet ze in de comments hieronder, mail ze of deel ze via Twitter of Facebook.

We tellen alleen bedrijven mee die begonnen zijn in de Zaanstreek en er nog steeds zitten. Drie café’s (destijds herbergen) staan bovenaan. Het Moriaanshoofd is de oudste (431 jaar!), Het Heerenhuis (1652) is tweede, De Prins in Westzaan is nummer drie.

1. Herberg ’t Moriaanshoofd (1585), waard Symen Moerjaen (vandaar de naam) was de eerste eigenaar, in 1591 werd de herberg overgenomen. In Wormer is het waarschijnlijk het oudste pand. De kolfbaan is uit 1870. Aan het eind van de 17de eeuw was de herberg eigendom van het gilde der gistjagers, die gist leverde aan de beschuitbakkerijen.
2. Het Heerenhuis (Wijdewormer) stamt uit 1652. Maar ook daarvoor zou er al sprake zijn van een heerenhuis, de heren van het Hoogheemraadschap kwamen er bijeen. Door de eeuwen heen is het altijd een horecagelegenheid gebleven. Oorspronkelijk gebouwd als polderhuis waar het bestuur van de in 1626 drooggemalen Wijde Wormer vergaderde. Toen er later (1810) een nieuw polderhuis in Neck werd gebouwd, werd het Heerenhuis ingericht als herberg. Van 1873 tot 1919 was Jan Dekker eigenaar van het Heerenhuis maar hij volstond vanaf 1882 met het beroep als melkboer. Pas in 1931 werd het Heerenhuis gekocht door C. de Groot en werd het een uitspanning zoals we vandaag de dag eigenlijk nog kennen. Bron: Wandeling door Oost- en West-Zaandam omstreeks 1900-1905 door T. Woudt.
3. De Prins, Westzaan. Het gemeentearchief: “midden 17de eeuw droeg de herberg de naam Prins Maurits. Daarna zijn nog andere namen gebruikt: Prins Willem de Derde, de Coning William, de Bataaf – onder druk van de Franse bezetter – en na de Franse overheersing zonder onderbreking de Prins. Het huidige pand kwam tot stand in 1974 na een ingrijpende verbouwing.” (De precieze datum hebben we dus niet). Prins Maurits van Oranje leefde van 1567 tot 1625 was de zoon van Willem de Zwijger. (foto links boven is ook de Prins)
4. Kaaijk Metaalbewerking, begonnen als smederij de ‘drie gekroonde hamers’ in 1676. In 1890 werd de zaak verkocht aan Nicolaas Kaaijk. Hij deed de zaak over aan zijn zoons die het weer verkochten aan Nico Kaaijk. In 1993 is Jan Willem Kaaijk in de zaak gekomen (foto van Erik Esteie).
5. De Schoolmeester (1692). De Schoolmeester was sinds 1692 steeds in handen geweest van één of twee eigenaren, maar vanaf 1 januari 1977 was dit er nog maar één: de Vereniging De Zaansche Molen. De Schoolmeester maakt Zaansch Bord, een stevig papier in verschillende maten en kleuren. Er worden kaarten mee gemaakt en het wordt gebruikt door boekbinders en kunstenaars.
6. Pieter Bon (1752), in 1993 verhuisd naar het bedrijventerrein Zuiderhout.
7. Houthandel Van de Stadt BV uit Zaandam. Opgericht op 27 maart 1756 onder de naam Weduwe Jan en Huybert van de Stadt, handel in houtwaren. Maar al op 13 maart 1694 biedt op een houtveiling in “De Otter op den Dam” Huybert Symonsz van de Stadt op de kavels 33: 6 ronde dennen, 73: 6 grenen masten, 74: 9 grenen masten. Na deze veiling verschijnt hij regelmatig op hout-veilingen, waar hij dan spieren, eiken en dennen balken, dennen masten, grenen 42 voets en 56 voets balken enz. koopt.
8. Jan Dekker, Wormerveer, verzekerde als eigenaar op 19 oktober 1765 de oliemolen De Gooijer aan de Kalverringdijk tegenover Zaandijk. Hij werkte toen onder de firmanaam Trip & Dekker samen met zijn zwager Lammert Dekker. Ook in Wormer in molen “De Rietvink” bij de Bartelsluis, later in Wormerveer als zeepziederij De Adelaar. Nu onderdeel IMCD Group. Jan Dekker uit Wormerveer
9. De Waakzaamheid ging in 1626 (of zelfs eerder, maar dat is niet bekend) van start als De Prins. Vanaf 1795 droeg het pand, na diverse naamswijzigingen, de naam De Waakzaamheid.
10. Bouwbedrijf Leguijt (1799) is nog steeds een familiebedrijf. Het bedrijf wordt sinds 1996 geleid door Jan Piet Leguijt, de zevende generatie van de familie Leguijt. Het kantoor en de werkplaats zijn gevestigd aan de Weiver in Krommenie; de plek waar het allemaal ooit begon.
11. Duyvis (1806). Teewis Duyvis begint in 1806 in zijn oliemolen veevoer te maken. Naast veevoer maakt Teewis ook sauzen en oliën. In 1961 start Duyvis met de verkoop van pinda’s en noten. Zeven jaar later komen hier ook zoutjes en de dipsauzen bij. In 1991 wordt op de plaats waar de familie Duyvis ooit begon een moderne fabriek gebouwd. In 1993 wordt het Tijgernootje bedacht. Duyvis is nu onderdeel van PepsiCo International.
12. Het Heerenhuis in Spijkerboor. In 1787 gebouwd. Barend Nooy kreeg de vergunning van dijkgraaf en heemraden om per 27 maart 1806 veerman te worden naar de Beemsterdijk en Kamerhopdijk. Hij was toen inmiddels kastelein van het Heerenhuis. Het veertarief was toen 2 duiten per persoon.
13. Heijnis & Schipper (1821), ook de zevende oudste drukkerij van Nederland.
14. Assurantiekantoor Klaas Vis (1834). Eerst Oostzijde nu al meer dan 100 jaar op de Westzijde.
15. Perk IJzerhandel (1835). Oprichter Willem Perk begon in 1835 met een winkeltje in spijkers en ijzeren potten. Vijf generaties Perk hebben het bedrijf in de daaropvolgende jaren gemaakt tot wat het nu is. Eind jaren zeventig verhuisde het bedrijf naar de huidige locatie aan de Vredeweg in Zaandam.
16. Bakkerij Brakenhoff (1836) in Assendelft, nog steeds familiebedrijf, de eerste Brakenhoff kwam uit Castricum naar de Assendelftse kermis en viel voor de charmes van een bakkersdochter. In 1836 nam hij de zaak van zijn schoonvader over (de bakkerij is dus ouder). Hij zette de zaak voort onder zijn eigen naam. In de 19e eeuw bakten ze het brood op de Dorpsstraat 406. Daar is nu de bakkerswinkel en een lunchroom. De ovens staan op de Dorpsstraat 496. Er zijn vestigingen in Assendelft, Wormer, Wormerveer en Zaandam.
17. Gorter Branddeuren (1837), nu GNS Brinkman (de G is van Gorter). Gorter begint als timmerfabriek in Wormerveer.
18. Bakkerij Kaskes, Wormer (1838) – misschien is het bedrijf nog ouder. Hieronder de bakkerij rond 1900, in 1917 brandde de winkel af en verhuisde vervolgens naar de andere kant van de straat. (foto gemeentearchief Zaanstad)
19. Jachtwerf De Hippert (1850) op de grens van Zaandam en Oostzaan.
20. Rijkhoff Autolaadkranen BV (Wormerveer) bestaat sedert 1850. Het is ontstaan uit een smederij, gevestigd aan de Dorpsstraat in het centrum van Assendelft. Via de agrarische sector groeide het door tot een bedrijf dat gespecialiseerd is in autolaadkranen, containersystemen, laadvloeren en kippers.
21. Adriaan Dekker BV. startte in 1850 met de productie van papieren zakken.
22. Wed. K. Brouwer Scheepswerf (1857). Eén van de kleine werven aan het Rustenburg was in 1857 opgericht door K. Brouwer, het is de oudste scheepswerf in de Zaanstreek. Op het Rustenburg kocht hij de bestaande helling van de weduwe G. van der Horst. De zaak verhuisde naar de Hogendijk omdat het bouwen van grote schepen op het Rustenburg onmogelijk was, de Jaap Haversluis was te smal. In 1892 werd de werf “De Goede Hulp” aan de Hogendijk gekocht. Ook twee naastgelegen werven werden overgenomen. Zo ontstond een grote werf aan de Hogendijk. De werf van de Wed. K. Brouwer specialiseerde zich na de Eerste Wereldoorlog op de bouw van dekschuiten. In 1984 namen zij het Z.S.M.-dok in de Achtersluispolder over (gemeentearchief). Op de Hogendijk vond men later delen van een scheepshelling uit 1580 en een vrijwel intact zijnde scheepshelling uit 1620. Een schuur van de scheepswerf staat nu op Zaanse Schans.
23. Dekker Watersport (1866). Ontstaan uit een zeilmakerij. In de woonkamer van de familie Dekker op het Dampad in Zaandam maakte Opoe Dirkje de eerste vlaggen. Snel werd een werkplaats aan het woonhuis gebouwd. In 1894 kwam zoon Marcus in de zaak, daarna zoon Jan. In 1920 zette de zoon van Jan, Gerardus, de zaak voort en in 1942 nam de zoon van Gerardus, Jan, de zaak van zijn vader over. In 1991 verhuisde men van de Rozengracht naar Oud Zaenden en later naar de Pieter Ghijsenlaan. De familie Dekker zit sinds 1983 niet meer in de zaak.
24. Zo’n 150 jaar geleden opende METZ haar deuren in Assendelft. Begonnen als paardenwagenmakerij.
25. Kabel Metaal (1867).
26. Honig, in 1867 kocht Klaas Honig stijfselmakerij De Troffel in Koog aan de Zaan voor zijn zoon Meindert die daar op 26 september begon; in 1895 werd het N.V. Stijfselfabriek De Bijenkorf; tegenwoordig onderdeel van Tate & Lyle
27. Bloembinderij Schipper, Zaandam (1867)
28. Houthandel Gras (1868). Opgericht door Floris Gras die molen de Roode Leeuw op het huidige Zaaneiland kocht, later sloot zijn broer Gerrit zich bij het bedrijf aan en werd en een tweede molen gekocht: de Nooteboom. Die laatste molen ging in vlammen op, de Roode Leeuw werd in 1916 afgebroken. Het familiebedrijf – tegenwoordig Gras Houtimport – is nu gevestigd aan de Symon Spiersweg.
29. Apotheek Groesbeek, er is een foto uit 1870 bekend. De onderstaande, met mevrouw Bets, is uit 1920.
30. Bouwbedrijf Kakes (1874). Meestertimmerman Cornelis Kakes begon zijn eigen bouwbedrijf aan de Oostzijde te Zaandam. In 1895 nam Jan Kakes, de zoon van Cornelis, de zaak over. Na diens dood in 1909 nam zijn weduwe Catharina in de bedrijfsleiding over tot 1916 toen Cor (1891) en Reinder Kakes (1894) aantraden. Nu onderdeel van Kakes Deurwaarder.
31. William Pont (tegenwoordig Pont Meyer) (1876)
32. Café Zaanzicht, Oostzijde Zaandam (1882), gestart toen de Hoopbrug op die plek werd gebouwd – het tolhuis was in het café -, in 1941 verdween de brug. Foto gemeentearchief ±1910.
33. Cafe De Visser aan de Krommenieërweg in Wormerveer. Genoemd naar de eerste eigenaar Theunis Visser die daar, bij de Veerbrug, in 1883 een slijterij en tapperij begon onder de naam ’t Vissertje. Nog steeds op dezelfde lokatie.
34. Duyvis (1885), gestart door P.M. Duyvis en D.W. Stork op 2 november 1885 als machinefabriek Twente op de Koger Hem. Nu Duyvis Wiener.
35. Verkade (1886)
36. Sietske Koene Mode (1886)
37. Machinefabriek Klinkenberg Krommenie bestaat sinds 1886. Toen richtte H.B. Klinkenberg een smederij op aan het Breedweer in Koog aan de Zaan. Dat pand staat nu in het Openlucht Museum in Arnhem. Het is het achterste deel van de bakkerij in het Zaanse buurtje daar.
38. Ruig Wild en Gevogelte, Oostzaan (1886). Koster Pieter Ruig verkocht als bijverdienste  zuivelproducten aan de horeca in Amsterdam. Hij kon een boerderij overnemen die schuin tegenover de huidige hoofdvestiging te Oostzaan lag. Daar begon hij een handel in o.a. kippen.
39. Albert Heijn (1887)
40. In 1888 begon oprichter Cornelis Aten als commissionair in effecten, kort daarna werd hij makelaar in onroerende goederen. Het makelaarskantoor is nog steeds aan de Zaanweg in Wormerveer gevestigd, het ging van nummer 84 naar 75, toen naar 55 en nu op 86-87.
41. Crok & Laan (1891)
42. Lassie, in 1893 gortpellerij Mercurius (Albert en Jacob Adriaan Laan), nu eigendom van Spaanse Grupo SOS.
43. Pielkenrood Vaten (1895), nu in 2010 overgenomen door de ArdaghGroup uit Luxemburg. In april 1895 begon Jacob Pielkenrood een kleine smederij aan het Langepad.
44. Remmert Dekker, Wormer (1896)
45. Woudt Fietsen (1898), Koog a/d Zaan, misschien wel de oudste fietsenwinkel van Nederland? En een familiebedrijf: “Sinds 1898 en al vier generaties verkopen wij fietsen.”
46. Verweij Voetcentraal (voorheen Heine/Verweij Orthopedische Schoentechnieken) sinds 1899. Begonnen in Krommenie, nu in Zaandam.
47. Forbo (in 1899, Nederlandsche Linoleumfabriek), hieronder het personeel aan de Padlaan (1920-1925), foto gemeentearchief Zaanstad.
48. Johan Schol (1900), nog steeds een familiebedrijf.
49. Bouwbedrijf Vrouwe, Assendelft (1900)
50. De Jager op de Gracht: op de beeldbank van het gemeentearchief is een foto uit 1900 waarop deze tabakszaak al staat afgebeeld. Hieronder een foto uit het archief uit 1968.
51. Van Wijk, Oostzaan (1900), eerst drukkerij, nu ‘communicatiemiddelen’.
52. Garage Dunnebier in Assendelft werd in 1901 opgericht door Pieter Dunnebier. Het bedrijf was gevestigd op, wat nu, Dorpsstraat 296 is. In 1932 werd onder leiding van Cornelis Dunnebier Dorpsstraat 357-359 gebouwd. Hier ging men verder met naaimachines, fietsen (uit eigen fabriek), de stalling van auto’s, en het rollend materieel van politie en brandweer van de gemeente Assendelft. De handel in fietsen en naaimachines werd opgedoekt, het Ford dealerschap werd verworven. In de jaren zestig zette Piet Dunnebier de handel in Ford Trucks op. De vierde generatie (Cees Dunnebier) staat nu aan het roer.
53. Drukkerij Huig (1902), opgericht als drukkerij annex boek- en kantoorhandel aan de Oostzijde in juli 1902 door Cornelis Huig. In 1947 werden de boek- en kantoorhandel gesloten. In 1956 verhuisde de drukkerij naar de K. Kanstraat. In september 1986 werd een nieuw pand aan de Kanstraat in gebruik genomen. Tegenwoordig is het HuigHaverlag Printing in Wormerveer.

    

54. Flentrop (1903)
55. O+R Inktchemie (1903)
56. Juwelier Van Zijp (1904)
57. In 1904 begon Pieter Jacobus Verhoef met de verkoop van rijwielen, al snel kwam daar de levering van motoren en automobielen bij. In beperkte mate werden er ook invalidenwagens geleverd, er werden ook gramofoons verkocht. P.J. Verhoef wordt vervolgens dealer van Harley Davidson, Indian en Francis Barnett motoren.
58. De Boer Pallethandel, nu aan het Hof van Zaenden en actief in de inkoop, verkoop en productie van alle soorten pallets (1904). Het bedrijf was opgericht door Hendrik Jz de Boer (1876-1941).
59. Hellema Verpakkingen (1906), begonnen als bakker, maakte zelf verpakkingen voor z’n broodproducten. Foto gemeentearchief uit 1992.
60. Grand-Café De Kroon, Wormerveer (1906)
61. Engel Natuursteen (1906). Martinus Engel zet in 1906 een steenhouwerij op in de Valkstraat in Zaandam. Na een jaar of tien neemt zijn zoon, Elbertus Frans Engel, de zaak over. In 1994 is het bedrijf verhuisd van de Valkstraat naar de Zijtocht 7 in Zaandam. Nu wordt het bedrijf geleid door de 5e generatie: Marco Engel.
62. Dral Fietsen, Oostzaan. Dirk Dral begon zijn handel in 1907.
63. Het IJzerhuis (1907), foto uit 1945 van het gemeentearchief Zaanstad, herdenking bij het Jan Bonekamp (later ook Hannie Schaft) monument. Op de achtergrond Het IJzerhuis van firma Huisman.
64. Zaanlandia Blik (1907). Franciscus Wilhelmus Kriek begon zijn eigen blikbedrijf in Krommenie. Zaanlandia Blik nog steeds een echt familiebedrijf. Met achterkleinzoon Daan Kriek aan het roer.
65. Banketbakkerij de Wijn, Stationsstraat, Koog a/d Zaan wordt reeds genoemd in het boek “Wandeling door Koog en Zaandijk omstreeks 1900-1908” door T. Woudt, dus 1908 of ouder.
66. Slagerij Schoen is ouder dan 100 jaar, de eerste foto dateert van 1908.
67. Buhrs, Zaandam (1908). Machinefabriek. Opgericht door Th. Buhrs die met een ‘eigen kapitaal van 7 stuivers’, een lening van tweehonderd gulden en twee man personeel aan de Zuiddijk in Zaandam een smederij en reparatiebedrijf begon. Al vrij snel ontwikkelde de smederij zich tot een machinefabriek, er werd begonnen met de vervaardiging van plaat- en machinewerk voor radiodistributiesystemen en het in serie produceren van onderdelen voor de auto-assemblage (zoals voor Ford, DAF en diverse Philips-vestigingen). In 1937 werd het bedrijf omgezet in Firma Th. Buhrs en Zonen. Nu onderdeel van Hittech.
68. De Tijdgeest, Veenpolderdijk in Assendelft is als Coöperatieve Aankoopvereniging in 1908 opgericht door 29 veehouders uit Assendelft. De coöperatie werkte in het begin als bestelvereniging, later kwam daar een pakhuis en malerij bij en ging men zelf graan malen en verkopen. Door fusie en verandering van eigenaar is De Tijdgeest meerdere malen van naam veranderd. Overnoord (afkorting van: Over het Noordzeekanaal), Welkoop en Zuidervaart, maar sinds 1999 heet het weer De Tijdgeest.
69. Schipper Kaas begint in 1908 in Zaandam als kaasgroothandel. In de jaren ’40 van de vorige eeuw begonnen het bedrijf met het smelten van kaas. En tot op de dag van vandaag internationaal bekend (as Schipper Cheese) om de rook- en smeltkazen. Het is bedrijf is sinds kort geen familiebedrijf meer, het werd verkocht aan A-Ware in Lopik. De productie is naast de rotonde in de weg van Hoofdtocht, Ringweg en Westzanerweg.
70. Banketbakkerij Landsaat, Zaandam (1908)
71. Groot Schoenen, Krommenie, hoek Zuiderhoofdstraat–Snuiverstraat. Op 4 april 1910 startte Engelina Breeuwer, getrouwd met Gerardus Groot, met de verkoop van schoenen.
72. In 1910 is Huitema in Zaandam opgericht als bouwbedrijf en aannemer van metselwerken en vanaf 1980 is de naam veranderd in Huitema Tegels en Sanitair BV. Nog steeds een familiebedrijf. Foto van gemeentearchief uit 1978.
73. Kapsalon Kaper op de Westzijde 113 is al sinds 1910 op dezelfde plek gevestigd.
74. Cacao de Zaan (1911)
75. Loodgietersbedrijf J.B. van het Kaar B.V. uit Westzaan is in 1911 opgericht door Jaap (Jacob) van het Kaar. In Westzaan waren destijds nog niet eens gasleidingen aangelegd, die kwamen vanaf 1913. Het is nog steeds een familiebedrijf.
76. Van der Laan Stoffeerders, een echt familiebedrijf opgericht in 1911. Opa begon voor zichzelf en ging met de hondenkar langs de deuren. Hij verkocht garen en band, in alle maten en soorten. Dag in dag uit trok hij over de polderwegen om zijn fortuin te maken.
77. Machinefabriek Holleman, Zaandam (1912).
78. Knap Transport werd opgericht in 1912, het bedrijf is sinds 2013 onderdeel van St. van den Brink uit Ermelo (maar er rijden nog Knap-auto’s rond).
79. Moos rijwielhandel in Koog aan de Zaan sinds 1913 en nog steeds een familiebedrijf.
80. Piet de Wit (1914), fietsenwinkel.
81. In 1915 werd de NV Nederlandse Norit Maatschappij Declora opgericht, die tevens een fabriek bouwde voor de vervaardiging van actieve kool op het terrein van de houthavens in Zaandam. Nu onder de vlag van het Amerikaanse Cabot, bestaat de fabriek nog steeds als Cabot Norit Nederland B.V. en wordt er volop actieve kool geproduceerd. Cabot Norit Nederland B.V. Pieter Ghijsenlaan.
82. Jan Keezer Transport (1916), begonnen in Zaandam (Bodecentrum, Zaantheater), nu in Oostzaan.
83. Primus Ouwel (1916)
84. Slagerij De Ridder (1916), 100 jaar op de Zuiddijk.
85. A. de Vries Jbz., lompen-, metaal-, en oudpapierhandel. Het bedrijf zat op Rustenburg 51 (en Ameland 16) in Zaandam. Er is een oprichtingsakte van 21-01-1917 maar volgens de ex-eigenaar bestaat het bedrijf al 175 jaar. Zijn voorouders waren venter en koopman. Het bedrijf is inmiddels overgenomen door CVB ecologistics en zit nu in de Achtersluispolder.
86. Dijkkamp IJzer- en staalgieterij (nu aan de Daam Schijfweg) is in 1916 als A.J. Dijkkamp & Zoon “De Kloet” in Zaandam opgericht en is nog steeds een familiebedrijf.
87. Floris. Cees Floris begon in 1917 met het bedrijf. Hij werkte kort bij Wessanen als losse arbeider, maar werd al snel turfsteker in de Woudpolder. Bij turfsteken komen ook andere materialen vrij, zoals grond of aarde. Die voerde hij af voor de aanleg van tuinen en wegen. Grootvader Floris zag kansen in de grondhandel en breidde zijn dienstverlening geleidelijk aan uit met de handel in stenen. Die werden per schip aangevoerd vanaf steenfabrieken. Vanaf het begin zat het bedrijf dus al in de grond- en waterbouw, gevolgd door de handel in stenen, zand, cement etc. En dat is nog steeds de core-business van de Floris Groep.
88. Rijwielhandel Molenaar, Zaandijk. In 1918 begon Johannes Cornelis Molenaar een elektro technisch installatiebedrijf aan de Lagedijk 9 in Zaandijk, tegenover molen De Bleeke Dood. Zijn voornaamste werkzaamheden bestonden uit het aanleggen van elektriciteit in boerderijen in de omtrek. Daarnaast repareerde hij ook fietsen. Het familiebedrijf bestaat nog steeds, met winkel en reparatie in Rooswijk
89. Kistenfabriek de Boer (1918), foto uit 1972 (gemeentearchief) achter Westzanerdijk 62 naast het woonbuurtje Cuba.
90. Cafe Lamers-Kanaalzicht op de Zuiddijk heeft als oprichtingsdatum 28 november 1918: bijna 98 jaar op dezelfde plek. Kanaalzicht was en is feitelijk nog de naam van de zaak maar door de bebouwing aan de overkant kan men het Noordzeekanaal van hieruit niet meer zien.
91. Krijt Moester (Zaandijk) is een groothandel in zoetwaren en horeca-artikelen. In 1918 is het bedrijf opgericht onder de naam G. Krijt en zoon, toen nog uitsluitend handelend in zoetwaren.
92. Expeditiebedrijf Smit Wormerveer (1918)
93. Café Sman, Wormerveer (1918), op deze plek is al sinds 1607 een herberg gevestigd. De foto hieronder (gemeentearchief) dateert uit 1910 is het café van Jasper Sman dat destijds De Sleepdienst heette.
94. Lenteweelde in Koog a/d Zaan is bijna 100 jaar geleden opgericht, het bedrijf is inmiddels overgenomen maar medio 2016 zijn de winkel en tuincentrum nog steeds open en dragen nog steeds dezelfde naam.
95. Verblifa (1919)
96. Kramer Scheepsmotoren en Machinefabriek op De Hemmes, sinds 1919.
97. WAM (Wormerveerse Aanneming Maatschappij), sinds 1920.
98. Albert Keijzer B.V. (1920). De naamgever van het bedrijf start als 19-jarige een transportbedrijf en vervoert met de hondenkar boodschappen van Zaandam naar de notabelen in Landsmeer en Oostzaan. Al spoedig wordt de hondenkar vervangen door een paard-en-wagen, in 1922 gevolgd door een T-Ford voor 1.700 gulden.
99. Pfann Schoenen (1921). Begonnen als een schoenmakerij in Zaandam. In 1933 verhuisde men naar het Rustenburg en al snel kwam de eerste schoenenwinkel in een pand tegenover de schoenmakerij. Door de bouw van een parkeergarage, in 1971 werd de familie Pfann verzocht te verhuizen naar het huidige locatie aan de Rozengracht 59 te Zaandam.
100. W. Komen Transport heeft tegenwoordig het hoofdkantoor in Beverwijk maar er is een filiaal in Wormerveer (Industrieweg). Willem Komen startte zijn bedrijf in mei 1921 aan de Dorpsstraat 1055 in Assendelft, met 2 paarden.
101. Zwart Houtbewerking (1921). In molen de Huisvrouw werden houten vuilnisbakken, bezemstelen, haringspeten, stoppen voor vaten, stoven, wasborden en hooiharken gemaakt. In 1927 is de firma voortgezet in het Houtveld waar het werk meer gericht was op het zagen en schaven voor derden en levering van lijstwerk. In 1970 volgde een verhuizing naar het industriegebied Achtersluispolder, waar de derde generatie het bedrijf voortzette. Vanuit hier werden houtbewerkingen gedaan en het sierlijstwerk uitgebreid.
102. Scheepswerf Vooruit aan de Zuiddijk; in 1921 begonnen als een coöperatie van werklieden aan de Sluissloot op de Koog. Hier de tewaterlating van Dudat in 1950, foto Gemeentearchief.
103. Op den Velde (1921), nog steeds een familiebedrijf. Het bedrijf is op 22 juli 1921 opgericht door Jan op den Velde, mede met hulp van de familie Verkade, die Jan honderd gulden leende als startkapitaal.
104. H. van Langelaar, Schoolmeestersstraat Zaandam (1922)
105. Jan Schoemaker, Zaandam (1923), opgericht door de broers Jan en Piet Schoemaker
106. FRIS Woningmakelaar aan de Westzijde heeft als bakermat FRIS Assurantiën, is opgericht in 1923 en heeft haar wortels in Zaandam.
107. P. Boon Elektrotechniek B.V. aan de Dorpsstraat in Assendelft bestaat al sinds 1923 en is nog steeds een familiebedrijf met de vierde generatie als directie.
108. Loodgietersbedrijf J.N. Jonker is sinds 1923 gevestigd in Zaandam.
109. Dorjee Fabriek voor Speciaal Gereedschappen en Werktuigen (1925)
110. Bouwbedrijf Landsman uit Assendelft, een familiebedrijf sinds 1925. Foto gemeentearchief 1950.
111. Vlaar Enveloppen, Krommenie; in 1926 in Zaandam door P. Vlaar & Zonen opgericht als papiergroothandel. Na de oorlog nam de oudste zoon het bedrijf over, in de jaren ’60 werd begonnen met het produceren van enveloppen. Tot op vandaag de dag vindt er productie plaats in Krommenie. In Groningen startte een andere zoon, Joost Vlaar, een eigen groothandel in papier en enveloppen, Vlaar Groningen. Ook hier werd in de jaren ’60 met de productie van enveloppen gestart. In 1972 nam Joost Vlaar het bedrijf P. Vlaar & Zonen van zijn broer over. Vlak daarvoor was ook het historische pand in Krommenie aangekocht.
112. Herenkapper Dirk Sluis aan de Zaanweg. Dirk Sluijs, kapper/barbier, begon in 1926 en kocht het huidige pand van de gemeente in 1949.
113. Jongsma Optiek zit al sinds 1927 aan de Oostzijde.
114. K. Schoone Orchideeën B.V. aan de Zaandammerweg in Assendelft. Op de locatie van de huidige kwekerij in Assendelft wordt door de familie Schoone al sinds 1928 bloemen gekweekt. Aanvankelijk bestond de teelt uit lelies en chrysanten maar vanaf 1963 orchideeën.
115. Louwen Houtbewerking is opgericht in 1928 door Klaas Louwen in Nauerna, Assendelft, waar het nog steeds gevestigd is. Rond 1970 is het bedrijf overgenomen door zoon Jan Louwen. Sinds 2002 is Ernst Louwen, zoon van Jan, eigenaar van het bedrijf. Vroeger werden vooral huishoudelijke artikelen en houten speelgoed (de Ossenstal) gemaakt, tegenwoordig produceert Louwen strandstoelen, kindermeubels en is toeleverancier van half- en eindfabrikaten aan handel en industrie. Foto gemeentearchief 1960.
116. Café Oost-Indië. Vroeger café “Van Ouds Oost-Indië” van P. Tambach, daarna onder andere Café Saendijk, later Café Billard. In maart 1967 stopt de heer P. Tambach, hij heeft het café 22 jaar gedreven. In 1928 kocht zijn vader het café, na zijn overlijden zette zijn echtgenote het café voort. In 1945 kwam de heer P. Tambach achter de tapkast.
117. Gerkens Cacao Wormer, opgericht in 1928 door K.J. Gerkens, nu onderdeel van Gargill.
118. Rentenaar Dierenspeciaalzaak. Opgericht en eerste winkel (fourages) op de Koog stamt uit 1928
119. Exter Aroma. In 1928 startte Roelof Exter zijn onderneming in Zaandam. Hij haalde in het centrum van Zaandam vet en beenderen op. Het maken van de hartige bouillons startte hij onder licentie van Nestlé (Maggi). De opvolger van Exter werd schoonzoon Jacob Hart. En daarna is het bedrijf overgenomen door de twee zonen van Jacob: Jacob en Roel. (foto gemeentearchief, 1966)
120. Metaalbewerking Venema uit Westzaan stamt uit 1929. In dat jaar begon J. Venema in het oliepakhuis “De Visser” een houtbewerkingsbedrijfje. Toen hij overging op metaal bewerken, verhuisde het bedrijf naar de oude houtloods van houtzaagmolen De Tweeling. Die schuur stond aan de andere kant van een insteekhaven. Op die plek staat de huidige werkplaats nog steeds.
121. Booij Lastechniek (1929), lasles door K. Booij, uiterst links op de foto in 1936.
122. Van Wijngaarden, Zaanse mayonaise, het familiebedrijf begon in 1929 toen Jan van Wijngaarden zijn eigen onderneming startte: De Zaanlandsche Oliehandel. Vanuit zijn eigen tuin leegde hij de olievaten in glazen flessen en bracht ze naar de kruidenierwinkeliers, geholpen door zijn oudste zoon Jan Jacob. Toen zijn tweede zoon, Teun, later ook bij het bedrijf kwam, was de basis voor een écht familiebedrijf gelegd.
123. De Zaanlandse Olieraffinaderij (ZOR), opgericht in 1930, er wordt plantaardige olie geraffineerd op het Kalf, nu onderdeel van Cargill.
124. EME-Engel (Oostzijde) werd opgericht in 1930 en houdt zich bezig met ontwikkeling, productie en levering van speciaalmachines.
125. Mulder Verhuizingen, Wormerveer (1931)
126. C. Koomen uit Wormer is een nog bestaand familiebedrijf dat zijn oorsprong kent in 1931. Het transportbedrijf, dat gespecialiseerd is in distributievervoer, werkt met een klein team chauffeurs. De tien trekker-opleggercombinaties van de Firma C. Koomen zijn in eigen beheer en iedere chauffeur heeft zijn eigen wagen.
127. Hazet, met hoofdkantoor in Zaandam, is een totaalleverancier van producten en oplossingen voor hygiëne en veiligheid. Ooit begonnen als klein chemisch bedrijf te Zaandam. Opgericht in juli 1931 door Pieter Tanger, die een borstelwarenbedrijfje met de naam Hazet (Haverkamp Zaandam) overnam. Tanger produceerde onder andere wrijfwas en schoencrème. Na de Tweede Wereldoorlog werd begonnen met de verkoop van bleekwater, parfumerieën, eau de cologne, veegpoeder, wrijfwas, toiletpapier, papieren zakdoekjes en dergelijke.
128. Remmet Vels sr., geboren in 1890, was arbeider bij de viscoöperatie De Toekomst maar begon een vervoersbedrijf in 1931. Hij leende geld en kocht voor f200,- een tweedehands T-Ford bij Barend Kruif in Purmerend. Zijn zoons Arian, Cor en Remmet Jr. werden al vroeg ingeschakeld. Snel volgden een Opel en een HUP-mobiel die werd gebruikt als taxi. Overdag reed Remmet met de vrachtwagen en ’s avonds was hij taxichauffeur. Toen Remmet in 1992 65 jaar werd, heeft zijn zoon Simon (Cornelis Remmet) de directeurszetel overgenomen.  In 2007 kwam Linda Dekker in dienst bij Vels. Op 1 januari 2010 nam zij definitief het transportbedrijf over. Het bedrijf is ondertussen gesitueerd op het Ambacht.
129. Zito|Teer in Wormer handelt in verpakkingen en magazijninrichting en is opgericht na de overname van Teer Papier door Zito Systems. H.C. Teer begon in 1931 een papierhandel op de Transvaalstraat in Wormerveer en was later gevestigd op de Wandelweg nr 25.
130. Timmerfabriek Visser (1932), afbeelding uit 1932, gemeentearchief Zaanstad.
131. M. van Zaanen, juwelier in Krommenie. In 1932 begonnen als handelaar in uurwerken, goud en zilver aan de Busch 1a in Krommenie.
132. Ten Wolde Mode in aan de Zuiderhoofdstraat werd opgericht in Krommenie en is een familiebedrijf sinds 1932.
133. Bouwbedrijf Jan Vet uit Wormerveer stamt uit 1934. De onderneming werd toen onder de naam Bouwbedrijf C. Vet & Zn. opgericht en is nog steeds een familiebedrijf.
134. Bouwbedrijf A. Schollee uit Wormerveer, op 1 april 1934 door Anton Schollee opgericht.
135. Jansen Hoveniers (1 mei 1934), opgericht door Andreas Jansen, de vader van de twee huidige eigenaren André & Frans Jansen. Tot eind jaren zestig gevestigd aan de Insulindelaan in Wormerveer. Daarna verhuisd naar Markenbinnen (net over de brug van Westknollendam).
136. Van Dalsem Elektrotechniek BV (1934). Opgericht in 1934, begonnen op nummer 86 in de Schoolmeesterstraat. Toen het pand ertegenover (nummer 87-89 ) afgebrand was, kocht Van Dalsem dat terrein en zette er een nieuw pand op. Dhr. Van Dalsem overleed in 1990. Het bedrijf is toen overgenomen door Douwe Duizendstra en Arnold Hendriks. In 2008 is Van Dalsem verhuisd naar de Oostzijde 397b. Vanaf 2014 is Arnold Hendriks enig eigenaar.
137. Van Assema Schilders (1935). Opgericht door Joop van Assema aan de toenmalige Dorpsweg in Assendelft (nu Dorpsstraat).
138. Rijschool Van Hees (1935)
139. Sinds 1935 is Bakkerij Honig al gevestigd in Oostzaan. Klaas Honig startte toen een brood- en banketbakkerij aan het Noordeinde. Inmiddels zet de 3e generatie Honig het bedrijf voort.
140. Mooij verf B.V. Verfgroothandel. Gestart in 1936 als verfhandel op de Oostzijde in Zaandam. Momenteel 11 vestigingen in Nederland waaronder 1 in Zaandam en 1 in Wormerveer. Aandelen zijn in bezit van de firma van Wijhe verf in Zwolle.
141. Bakker Motors (nu Penningweg). Frans Bakker stichtte in 1936 een rijwiel- en motorzaak aan het Dampad. Frans, afgestudeerd werktuigbouwkundige en Hts’er, kon op een gegeven moment een rijwielzaak in die straat overnemen. Hij ging zich direct specialiseren, alleen lichte motorfietsen, omdat men voor grote zware motoren toch geen geld had. Nog steeds een familiebedrijf.
142. Korver Mode, opgericht in 1936. Begonnen in Zaandam met een winkel op de Zuiddijk en vanaf 1966 tot 2014 op de Lobeliusstraat in Zaandam. Nu gevestigd in Oostzaan.
143. Zo’n 80 jaar geleden begon Willem Kuijk senior een winkel op het Wijkmanspad die later door zijn zoon is overgenomen. Zij verkochten in die tijd zelfs nog hooiblazers. In 1953 verhuisden ze naar Zuiddijk. In 1973 nam Wim (huidige eigenaar) de zaak over. In 2007 kwam Erika (dochter), 4e generatie het bedrijf versterken.
144. Hellingman, Zaandam (1937), op 1 oktober 1937 begonnen de grondleggers Gré en Dirk Hellingman op het stadhuisplein een taxibedrijf en rijwielstalling. Hun zoon Volkert Hellingman heeft het bedrijf verder uitgebouwd en nu is het de beurt aan de derde generatie om leiding te geven aan dit bedrijf. De huidige directie bestaat uit Dick, Jacob en Manfred Hellingman.
145. Slagerij Veenboer in Assendelft, sinds 1938, slager Veenboer met prijswinnende stier op de foto (gemeentearchief) uit 1950.
146. Rollenberg Betonijzervlechtwerken is in 1938 door de heer A. Rollenberg uit Wormerveer opgericht. Nu op de Grote Tocht in Zaandam.
147. Flens BV, Houtbewerking uit Oostzaan. Daar opgericht in 1938 en nog steeds een familiebedrijf.
148. De familie C. Havik begon in 1939 aan de J.J. Allanstraat 353 in Westzaan de wasserij “Klein Maar Rein”.
149. Stam Elektrotechniek b.v. (1940). Dirk Andries Stam begon aan de Julianastraat 15 in Koog aan de Zaan zijn eenmanszaak in elektrotechniek. Nu gevestigd aan de Ducaatstraat 42 in Zaandam.
150. Op de Gedempte Gracht: Metselaar Optiek. Sinds 1940.
151. De firma Singeling BV, Zaandam (1940), opgericht als Elektrisch-autogeen Laschbedrijf Joh. Singeling op 12 september 1940 door Johan Singeling. Inmiddels staat de derde generatie Singeling aan het roer bij het Zaanse metaalbedrijf. Opa Singeling heeft als eerste in Nederland het diploma Autogeen Lasscher behaald.

Wie staan er niet in:

• De ‘jonkies’:
  • Couwenhoven, kantoor benodigdheden. Wandelweg, Wormerveer. Opgericht in 1941
  • Stelling Wonen in Wormerveer werd opgericht 1943 (maar er was al eerder een timmerfabriek waarover we geen informatie kunnen vinden).
  • Kapper IJf op de Zuiddijk is uit 1945
  • Slager Raa is uit 1946
  • Bart Natuursteen in Zaandijk (1947) hoewel in 1932 Ben Bruin in het pand Guisweg 43-45 een steenhouwerij begon die Bram Bart later overnam.
  • Deken (ook Wormerveer) uit 1949
  • Heine Kleding in Wormerveer is ook een jonkie (1951)
  • Seijsener Rekreatietechniek (1963)
  • Luto (1958)
  • Veldhuizentransport (1966).
  • Atlantic in Krommenie is van na de oorlog (1969), maar het pand zelf heeft een rijke geschiedenis als herberg die teruggaat tot 1588 (De Pinas). Daarna heette het De Veerschuit (1701), Het Heerenlogement (1818), Trou moet Bleicke (1920) en R.K. Verenigingsgebouw (1921).
  • De Orkaan uit 1986
• Niet Zaans van oorsprong:
  • Bruynzeel stamt uit 1897 maar is opgericht in Rotterdam.
  • Buteressence (1870) is nu een Zaans bedrijf maar is gestart in Amsterdam-Noord.
  • Verffabriek Touwen & Co begon in Meppel.
• Niet Zaans nu:
  • Pieter Schoen werd opgericht in 1722, maar als merknaam of bedrijf bestaat het niet meer, het huidige Sigma Coatings (met de S van Schoen) zit nu in Amsterdam.
  • Orion Olie (1899) opgegaan in Castrol, Zaanse fabriek gesloten.
  • Weverij Koster, Wormer (1887), nu gevestigd in De Goorn als Koster Industrial Textiles.
  • Wessanen (1765, als Wessanen en Laan), geen Zaanse vestiging meer.
  • Koelemeijer (1764) alleen Beemster
  • HOZA (nu Apeldoorn)
  • Hordijk, 1922 (Berkel Rodenrijs)
• Verdwenen als merk:
  • Garage Zwart in Wormerveer bestaat als naam niet meer (na diverse overnames nu deel van de Havik autogroep) maar is opgericht door Dirk Zwart in 1922.
  • Taxi Erven Jan de Boer, begonnen als stalhouderij Jan de Boer rond 1900. Overgenomen.
• Bedrijf beëindigd:
  • Schipper Naaimachines (en stamt uit 1942)
  • Schenk papier, 1823 (gesloten 1976)
  • Kroes Manufacturen aan de Oostzijde was opgericht in 1912, opgeheven in 2008
• Geen oprichtingsdatum bekend:
  • Slagerij Donker in Krommenie bestaat sinds 1955, maar in 1865 was daar al een slagerij gevestigd. Zelf zeggen ze bij Donker in 1838 te zijn begonnen, dat zou volgens andere bronnen in Zaandam (Kalf, Oostzijde) zijn geweest.
  • HVM&S zou vanaf 1865 actief zijn volgens hun eigen website. Maar hoe dat precies zit hebben we niet kunnen achterhalen.
  • Apotheek Romijn is een voortzetting van wat omstreeks 1795 als apotheek- en chirurgijnspraktijk ontstond aan het Mr. Cornelispad in Zaandam. In de 19e eeuw verhuisd naar de Westzijde tegenover de Ooievaarstraat, in de 20e naar Westzijde hoek Parkstraat en in de 21e naar de Stationsstraat.
  • ’t Sluisje, café aan de Zuiddijk. Twee sluizen verbonden de Zaan-polder met de Zuiderzee via het IJ. De Hanepadsluis was hiervan de grootste, gebouwd in 1713. Jan Vis was sinds 1971 de eigenaar, Op deze plaats zou al zeker 200 jaar een café zijn. In oktober 1992 brandde het oude café tot de grond toe af, op de zelfde plaats kwam een nieuw café.
  • Kok, kolen- en oliehandel, eerst op de Bleekerstraat, later als tankstation.
  • De Rooij Loodgieters, gevestigd in Zaandam en later in Koog a/d Zaan: “ruim 100 jaar ervaring” volgens de website. Is enkele jaren geleden failliet gegaan maar nu (na doorstart?) weer actief.