Zojuist is door Prof.mr. Pieter van Vollenhoven in Assendelft de gerestaureerde molenschuur en herbouwde molen De Paauw geopend. Tijdens de officiële plechtigheid ontving Van Vollenhoven het eerste exemplaar van een boek over de Paauw.

En… werd de Daam Schijfprijs uitgereikt aan molenaar Bart Nieuwenhuijs.

De negenendertigjarige houtbouwgek ontving de prijs als dank voor zijn ‘niet aflatende inzet om behoud en herstel van de Zaanse houtbouw in de breedste zin.’ Vorig jaar ontving Rob Vooren de prijs, tijdens zijn laatste reis als kapitein van de Zaanhopper.

De prijs, in de vorm van een medaille met oorkonde, is vernoemd naar de Zaanse uitvinder Daam Schijf, die op 20 juni 1743 een proefvaart maakte met zijn schip ‘Volg mij’, het eerste vaartuig dat zonder zeil of roeiriemen vooruit kon komen. De tocht duurde maar kort en eindigde in een ramp, maar Daam Schijf bewees wel een originele geest te zijn die buiten de gebaande paden durfde te treden.

Er werd over getwitterd (na de tweets kan je een exclusief interview lezen dat Orkaan-redacteur Merel Kan 5 jaar geleden voor Puur Zaans had, met het paard van Daam Schijf dat bij de ramp om het leven kwam):

Het paard van Daam Schijf

Onder de strakblauwe lucht laat de schitterende Zaan haar water glijden. Het rustieke decor staat in schril contrast met de zinderende opwinding van duizenden mensen op de oevers. Ze komen kijken naar de afvaart van het spookschip van Daam Schijf. Schijf… een Sardammer Quibus.

Paard: ‘Strakblauwe lucht? Schitterend glijdend water? Rustiek? Probeer je een streekroman te schrijven? Er was niets moois aan! Een kwibus. Inderdaad… Deze man was gevaarlijk. Breek me de mond niet open!’
Merel: ‘Bek. Paarden hebben een bek. Maar wie bent u?’
Paard: ‘Nee, natuurlijk ken je me niet! Amerigo van Sinterklaas, Witje van Pipi, Jolly Jumper van Lucky Luke… dat zijn leuke verhalen. Zij kregen een plek in de geschiedenis. Ik ben een onbelangrijk decorstuk in het verhaal van een nepuitvinder: Claas. Van Daam Schijf.’
Merel: ‘Meneer Claas, ik vrees dat ik er weinig van begrijp. Ik zou een stukje schrijven over Daam Schijf en zijn schip.’
Paard: ‘Een stukje schrijven over Daam Schijf? Dat zal ik even voor je doen: 275 jaar geleden bouwde hij een schip, hij schepte daarover op, het schip zonk en Schijf vluchtte naar Curaçao. Hij kwam nooit meer terug. Einde!’
Merel: ‘Er zit u iets dwars. Zullen we van voren af aan beginnen? Waar kende u Daam Schijf van?’
Paard: ‘Poeh… even kijken… De dag van de ramp was donderdag 20 juni 1743. Het zal vier weken daarvoor zijn geweest. Ik trok al jaren schepen over het jaagpad langs de vaart. Het was een eerlijk beroep, lekker in de buitenlucht. Zodra ik Schijf zag wist ik dat er stront aan de knikker was. Een over het paard getild heerschap. Hij gaf mijn baas wat munten en we vertrokken.’
Merel: ‘Daam Schijf was een bijzondere kruidenier in Zaandam. Een visionair die een geniale, gepatenteerde reismachine heeft uitgevonden waarmee je, zonder zeil en riemen tegen de wind in, slechts in één uur naar Alkmaar kon komen. Doet u hem niet te kort?’
Paard: ‘Je bent niet de eerste die in de verhaaltjes van die windbuil trapt. Er werden zelfs weddenschappen afgesloten en de mensen konden niet wachten tot het zover was. Zelf stond ik met vijf merries bij de geheime scheepswerf van Jan Bol te kijken hoe de laatste hand aan het gedrocht werd gelegd. Schijf kreeg diverse notabele tweepoters zover dat ze geld in die vinding staken.’
Merel: ‘Tweebeners. Mensen hebben benen. Maar u was erbij? Interessant! Hoe zag de wondermachine eruit?’
Paard: ‘Die paardengehaktmolen? Het was een lompe hoge kuip van ongeveer 25 bij 5,5 meter. Veel hout, een paar tierelantijntjes en bovenop het dek een roer, geen zeil. Het ding werd al eerder van de werf naar de Voorzaan versleept. Op woensdagavond, voor die verschrikkelijke dag, brachten ze ons daar ook heen. Het was stil op straat, in het schijnsel van de maan zag ik dat er Volg Mij op de boeg stond.’   
Merel: ‘Volg mij? Alweer een teken van een vooruitziende blik. Mooie twitternaam!’
Paard: ‘Wil je het horen of niet?.. Goed, ik verwachtte aangespannen te worden om dat logge schip voort te trekken. Maar ineens moesten we via een enge loopplank aan boord. We werden de donkere buik ingeleid en daar lijnden ze ons aan een rosmolen. Toen mijn ogen een beetje gewend waren zag ik dat de molen was verbonden met schepraderen waardoor we zouden gaan varen.’
Merel: ‘6pk! Het geheim van Daam Schijf! Dat klinkt als iets dat zou kunnen werken.’
Paard: ‘Ik geef toe dat het er niet zo gek uitzag. Alleen waren mijn merries van het begin af aan in paniek. Als alfaman deed ik alsof alles in orde was waardoor zij een beetje bedaarden. De volgende dag ontplofte de boel! In het ruim werd het bloedheet. Heel dichtbij, rond de boot hoorden we schreeuwende mensen. Soms klonk er een hard gebonk van hout tegen hout waarna onze tobbe ging bewegen. We waren paarden van de koude grond, niet gewend om op het water te staan. Toen klonken er voetstappen boven onze hoofden.’  
Merel: ‘Dat moeten de notabelen en de burgemeester zijn geweest die aan boord kwamen. Maar jeetje, Claas, wat klinkt het beangstigend!’
Paard: ‘Dat was het ook. De mensen klonken agressief, bloeddorstig bijna. Ik kreeg een bundel licht in mijn ogen toen Schijf zelf het ruim binnenkwam. We moesten lopen, bulderde hij. Op dat moment zag ik in zijn ogen de paniek die ik steeds probeerde te onderdrukken. Eén hoge hinnik ontsnapte aan mijn keel. Dat was genoeg om mijn meiden te laten ontsporen. We bewogen alle kanten op. Het schip bewoog mee. De molen kwam los uit de bodem en het water stroomde binnen.’     
Merel: ‘Paarden kunnen zwemmen, hè Claas? Je kon toch wel zwemmen?’
Paard: ‘Merel, ik had geen kans. In de chaos lukte het me om het touw van de anderen los te krijgen. Om ons heen braken mensen planken los. Het water bleef binnenstromen. De anderen worstelden zich naar de oppervlakte. Voor mij was het te laat. Na een blik op jouw strakblauwe lucht, omsloot de schitterende Zaan mijn lichaam voorgoed.’  
Merel: ‘Ach Claas…’
Paard: ‘Romantisch genoeg?’

De foto boven is gemaakt door Ed Pielkenrood