Commissaris van de Koning Arthur van Dijk moest Oostzaanse raadsleden teleurstellen die dachten dat hij het verlossende oordeel zou vellen over de bestuurlijke toekomst van de gemeente, dat ging niet gebeuren: ‘dan zou ik op uw stoel gaan zitten’.
Ook het onderzoek naar de fusie met Wormerland en Landsmeer (WOL) dat in februari klaar moet zijn, zal geen ei van Columbus opleveren zei Van Dijk: ‘in dat onderzoek staat niet welk besluit u moet nemen. Het is de verantwoordelijkheid van de raad. U moet daarin duidelijk en eerlijk naar de burgers toe zijn’.
En applaus zal dat niet bij iedereen opleveren: ‘u gaat altijd een besluit nemen waar een deel van Oostzaan blij mee zal zijn, maar een deel ook niet’.
Van Dijk sprak met de raad van Oostzaan tijdens een speciale raadsvergadering over de bestuurlijke toekomst. Hij had geen voorkeur voor een variant, maar zelfstandigheid was geen optie.
‘Eerlijk zijn’
Oostzaan moet voor de verkiezingen van 2026 een keuze hebben gemaakt, en ‘een nieuwe raad moet dat niet kunnen dwarsbomen’. Het zou volgens de Commissaris van de Koning kunnen dat bij die verkiezingen partijen de zelfstandigheid toch inzetten, ‘ik kan dat niet tegenhouden, maar u moet wel eerlijk zijn tegenover de inwoners’.
Nieuwe verkiezingen in 2026 zijn dus nog steeds een optie. Maar dan moet de raad al een keuze hebben gemaakt. Daar moet de provincie nog wat over zeggen en vervolgens neemt de Tweede Kamer een besluit. Als er een nieuwe raad komt, mag die het licht uit doen (onder afbeelding gaat artikel verder).
Oostzaan gaat uit van ‘finale besluitvorming’ in begin 2025. In februari wordt het rapport van de consultants van ‘& Van de Laar’ (‘Denkers en doeners voor de publieke sector’) over de WOL-variant gepresenteerd en maakt het college bekend hoe de verkennende gesprekken met Zaanstad en Amsterdam zijn verlopen. Ook komt dan advies van de burgeradviesraad. De gemeenteraden overleggen tot die tijd ook nog met elkaar in WOL-verband.
Wie bij de raadsvergadering was, kreeg het enquête-verslag van Bezorgde Burgers Oostzaan (BOC ’24) onder 452 respondenten (387 uit Oostzaan). Meer dan de helft van de respondenten wil een zelfstandig Oostzaan. Maar als er dan toch gefuseerd moest worden, dan maar met Wormerland en Landsmeer, en beslist niet met Amsterdam en Zaanstad.
Van Dijk wilde dus geen advies geven, maar tussen de regels door bleek wel dat ‘ambtelijk samenwerken’ een gepasseerd station was: een ‘kwetsbaar model’ in een lastige arbeidsmarkt. Dat zoiets de kosten zou drukken was volgens hem een illusie: ‘veel ambtelijke samenwerkingsverbanden functioneren niet goed. Samenwerking is vaak niet goedkoper’. Fusie dus, want ‘hoe groter de gemeente, hoe makkelijker je kan sturen en tegenvallers op kan lossen’.
De gemeentelijke financiën moeten namelijk op orde zijn, bij rode cijfers slaat de Provincie aan, dan wordt het toezicht preventief (vooraf) voor Oostzaan in plaats van repressief (achteraf). (onder foto gaat artikel door)
Van Dijk vond het geen goed idee om ‘ten koste van alles over zelfstandigheid te willen blijven praten’. Het behoud van de identiteit is minstens zo belangrijk. Maar hoe organiseer je dat?
De raad kreeg op basis van voorbeelden uit Purmerend-Beemster, Edam-Volendam, Dijk en Waard, Hilversum-Wijdemeren en BUCH (ambtelijk samenwerkingsverband Bergen, Uitgeest, Castricum en Heiloo) een inkijkje in wat de Commissaris van de Koning had ervaren op samenwerkings- en fusiegebied.
Oostzaan kreeg een compliment omdat ze zelf de samenwerking met Wormerland en Landsmeer had opgezocht. Maar of dat groot genoeg is blijft de vraag. Samen zouden ze nu 38.000 inwoners hebben, net zo groot als Edam-Volendam. Ook geen enkele BUCH-gemeente zit boven de 40.000. VVD-raadslid Martin Alblas: ‘als we met z’n drieën fuseren, en je blijft net boven de streep, is dat dan wel een goed idee?’
Waterland
Van Dijk noemde enkele keren expliciet de gemeente Waterland (17.525 inwoners): ‘Ook voor Waterland gaat er wat veranderen. Stilzitten is geen optie’. Dat doet die gemeente overigens wel, plannen om met Edam-Volendam en/of Landsmeer te fuseren zijn in de ijskast gezet.
De fusie tussen Beemster en Purmerend kwam een paar keer voorbij. Goed verlopen volgens Van Dijk, ‘omdat Purmerend erg haar best heeft gedaan om een goede bruidegom te zijn’ waardoor Beemster haar identiteit kon behouden.
Zaanstad
WOL is niet de enige optie, Van Dijk: ‘Zaanstad wordt nu niet genoemd, maar ook dat is een gemeente waar u mee zou kunnen samenwerken.’ Daar werden de raadsleden niet erg warm van. WOL is de stip op de horizon, alhoewel de vraag bleef of die stip wel groot genoeg is.
Burgemeester Marvin Polak en Commissaris van de Koning Arthur van Dijk heetten bij hun introductie ook ‘alle kijkers en luisteraars thuis’ hartelijk welkom. Dat waren er (naar boven afgerond) precies ‘0’. De livestream deed het niet, en ook vanmorgen was het nog niet mogelijk de bijeenkomst terug te kijken.
Door Piet Bakker. Foto’s: De Orkaan.
Al vele tientallen jaren blijkt Oostzaan als gemeente te klein om alle taken uit te voeren.
Vaak werd hulp van Zaandam gevraagd.
De gemeenten liggen tegen elkaar aan.
Na basisonderwijs, gaan de meeste kinderen naar scholen in Zaandam.
Heel veel Oostzaners winkelen in Zaandam.
Werken in Zaandam.
Maar iedere keer wordt van alles geprobeerd met gemeentes steeds verder van Zaandam af samen te werken. Iedere keer loopt het stuk.
Ook hoor je dat Oostzaan landelijk is, past niet bij Zaandam, stads.
Maar dan is wel Amsterdam een goede kandidaat om te worden opgeslokt?
Krijg het idee, nog liever een samenwerkingsverband met Assen dan Zaandam.
Met alle respect voor de man (CvdK), maar de opmerking dat de eigen identiteit belangrijker is dan zelfstandig blijven is gebaseerd op zijn persoonlijke mening/opvatting en derhalve, vooralsnog, een aanname. Het klinkt een beetje als, "Wij weten echt wel wat goed is voor jullie burgers", ietwat regentesk (er is al zoveel vertrouwen in de overheid). Wie weet vinden/voelen de inwoners van Oostzaan dat namelijk helemaal niet, en willen zij (ieder voor zich) meebeslissen over het wel/niet zelfstandig blijven van de gemeente Oostzaan, ongeacht de gevolgen.
Met betrekking tot dit soort, voor inwoners ingrijpende beslissingen, dienen de inwoners gehoord te worden middels een referendum (zonder vereist opkomstpercentage). Uiteraard kan de gemeente Oostzaan open en "eerlijk" (hoe open/eerlijk zou dat zijn), aangeven wat de voor en/of nadelen zijn van de ene of de andere keuze. Uiteraard graag wel met daarbij de achterliggende reden (moet te controleren zijn obv feiten) van deze kennelijk naar hun oordeel, noodzakelijke keuze.
Daarnaast kun je stellen dat volumevergroting (samenvoegen gemeenten) tot nu toe nergens in Nederland heeft geleid tot het naderbij/dichterbij brengen van overheid in relatie tot de burger en/of het verbeteren van de financiële positie. Mocht het over geld gaan, in andere gemeenten is de financiële situatie, in vergelijking met de gemeente Oostzaan, niet beter, om maar niet te spreken over de extreem slechte financiële situatie van de gemeente Amsterdam.
Als ik het stuk lees is het enige dat hij verklaart dat zelfstandig blijven een gepasseerd station is. En dus noemt hij de opties WOL , Zaanstad , Amsterdam of een nog groter geheel met WOL en Waterland.
Een referendum zonder opkomst quotum is hetzelfde als je het via de reacties van mensen bij de Orkaan optelt. Een eerlijke opkomst is gelijk aan die van de gemeenteraad van de vorige keer. Komt die er niet dan vindt de gemiddelde Oostzaner het niet belangrijk of het postadres WOL,Amsterdam of Zaanstad wordt.
Als enige wil ik meegeven dat bij welke fusie dan ook men ,desnoods notarieel, bedingt dat minimaal 3 dagen in de week het loket voor Burgerzaken(Basisadministratie en reispapieren) geopend blijft.Dit is duur maar zeker voor de eigen identiteit van levensbelang