De gemeente Zaanstad is begonnen met de voorbereiding van de aanbesteding van Cultuurcluster dat op de plek van het Figaro-complex moet komen: ten zuiden van station Zaandam, waar vroeger kantoorgebouw De Zweed stond.

Het wordt een “Europese niet-openbare aanbesteding” waar de uiteindelijk geselecteerde opdrachtnemer ook het onderhoud zal verzorgen. Er worden in eerste instatie vijf kandidaten geselecteerd. De advertentie voor de adviseur staat al online.

Er wordt ook al naar een architect gezocht, die moet namelijk omstreeks mei/juni bekend zijn. Eind 2016, begin 2017 moet begonnen worden met de bouw.

2,6 miljoen per jaar
Er wordt jaarliijk bijna een half miljoen (€ 470.000) extra uitgetrokken voor het cluster (het eerste jaar €570.000), de jaarlijkse huisvestingskosten bedragen € 2,6 miljoen. Behalve die extra € 470.000 is dat € 1,2 miljoen subsidie en € 900.000 bijdragen van de culturele instellingen zelf.

Over het Cultuurcluster – want dat is de werktitel – publiceerde de gemeente deze week een Raadsinformatiebrief (RIB). Daarin is het lezen dat filmtheater De Fabriek, FluXus, De FluX, De Bieb, RTVI Zaanstreek en Babel “er voor gekozen hebben om zich te vestigen in het cultuurcluster om er een gezamenlijk succes van te maken.”

figaro_pvePoppodium
Er moeten professionele publiekstrekkers en kleinschalige activiteiten – ook van amateurs – optreden. Ook voor debatten over architectuur en stedelijke ontwikkeling is er ruimte, er komen werk- en studieplekken, vergaderruimten en horeca. Het poppodium voor DeFlux krijgt “een ondergrens van 400 bezoekers”.

De Poort van Zaanstad krijgt horeca en daaromheen een breed, faciliterend ‘not- for-profit’-winkelconcept. Daarbij denkt de gemeente aan een museumwinkel (dependance van het Zaans Museum en de Zaanse Schans), een presentatieplek van de Zaanse Schans, een ticket- en/of verwijsbureau, een cadeaushop (bijvoorbeeld als filiaal van het Kunstcentrum). Alleen de horeca moet geld opbrengen.

Risico’s
Er moeten ook ruimtes verhuurd worden aan externe gebruikers, bijvoorbeeld voor congressen of bijeenkomsten en vergaderruimte voor bedrijven of zzp-ers.

Er zijn risico’s volgens de gemeente. Zo kan het gebouw duurder uitvallen, de vrijkomende panden (Fluxus, Fabriek) kunnen te weinig opbrengen, het afdekken van eventuele tekorten van de beheerstichting voor de eerste 3 jaar is nog onbekend en er is nog een lopend vastgoedcontract met de Verkade-locatie.

Rapporten: financiële risico’s
Er zijn voor het cluster al diverse onderzoeken uitgevoerd. De financiële haalbaarheid, de plek, enn de culturele ambities en mogelijkheden zijn immer punten van discussie geweest. In een BMC-onderzoek van april 2013 worden al 10 onderzoeken genoemd.

In die eerdere rapporten komen ook zaken voor die nu niet meer expliciet genoemd worden. Zo zou de gemeente Zaanstad vergaderruimtes gaan huren, en zou ook RAAZ en Het Jongerenloket een plek in het cluster krijgen.

Horeca is een issue. De enige deelnemer met een volwaardige horeca-facliteit, Filmhuis de Fabriek, zal zonder horeca verhuizen. Exploitant Pieter Grandiek van Café De Fabriek heeft al gezegd dat hij er niet aan denkt om te vertrekken. Bovendien wil hij doorgaan in het oude pand aan de Zaan en daarin ook een filmhuis exploiteren.

Bezoekers
In het BMC-rapport (2013) geven Fabriek en Bieb nog aan niet mee te willen, nu hebben ze uiteindelijk gekozen voor de overstap. Maar ook is duidelijk dat nog veel onduidelijk is. Dat betreft vooral het geld. Horeca moet bijvoorbeeld worden uitbesteed en geld opbrengen, maar hiervoor ontbreekt een onderbouwing. Ook moet zaalverhuur geld opbrengen, maar ook daar ontbreekt onderbouwing. Ook de popprogrammering van De Flux is een dure zaak waar geld bij moet.

In een eerder rapport van LAGroup – dat als uitgangspunt voor het BMV-onderzoek diende – is er sprake van grote ambities op het terrein van bezoekersaantallen.

Er moeten jaarlijks 330.000 culturele bezoekers worden bereikt, een toename van +30% en er zouden ook nog eens 180.000 à 250.000 voor de horeca en vergaderfaciliteiten komen komen. Waarop dat gebaseerd was, bleef overigens duister.