Het leek een sprookje. De Bullekerk van de ondergang gered door er een cultureel centrum van te maken: concerten, buurtbijeenkomsten, evenementen, debatten en af en toe een kerkdienst. Burgemeester Jan Hamming in het Comité van Aanbeveling en wethouder Natasja Groothuismink bij de opening.

Bezoekers die zaterdag de Petite Messe Solennelle van Rossini bezochten, merkten al dat er wat mis was: een groepje handhavers kwam de bar inspecteren, werd daar niet ‘illegaal’ alcohol verkocht? De Christelijke Oratorium Vereniging was verbaasd: deze concerten organiseerden ze al 90 jaar… met een drankje als afsluiting. Dit jaar dus niet.

Voor exploitanten Gerbrand Klop en Niels Busch was het geen verrassing, ze waren de dag ervoor bij de burgemeester geroepen waar ze te horen kregen dat ze illegaal een horeca-gelegenheid exploiteerden. Er mochten geen kaartjes voor evenementen verkocht worden, en ook geen drankjes (en al helemaal geen alcohol). Het concert van zaterdag werd gedoogd: maar geen kaartverkoop, geen verkoop van koffie, thee of frisdrank (dat mochten ze alleen ‘weggeven’) en geen alcohol in het hele gebouw.

Voor grote evenementen moesten aparte vergunningen worden aangevraagd om ze alsnog door te kunnen laten gaan. Dat geldt bijvoorbeeld voor het kerstconcert, de kerstmarkt, een oudejaarsbijeenkomst en een evenement met ABBA-liedjes. Waterdicht is de constructie niet: voor grotere evenementen moet 8 of zelfs 14 weken vooraf de vergunning worden aangevraagd. Dat gaat niet in alle gevallen lukken. Bovendien kunnen mensen bezwaar maken tegen het verlenen van de vergunning. Is die eenmaal binnen dan is kaartverkoop en ook alcoholverkoop toegestaan. Maar na het evenement moeten alle flessen de kerk uit.

Donatie

De ‘kleinere’ evenementen die zijn gepland voor de komende maanden mogen alleen onder strikte voorwaarden doorgaan, alcohol is sowieso taboe, de verkoop van alcoholvrije dranken ook. De omweg: geen geld voor toegang of versnaperingen rekenen, maar bij gratis entree en het ‘weggeven’ van koffie of frisdrank een ‘donatie’ vragen.

Aanstaande zondag is er meteen een probleem: André Kerver (klarinet), Ksenia Kouzmenko (piano) en Lucie Štěpánová (cello) spelen werken van Beethoven, Janáček, Suk en Brahms, met “in de pauze Glühwein en warme chocola – na afloop van het concert Bubbels met een hapje. € 19,50 all-in.” Dat mag dus niet. Klop: “geen vergunning: geen drank… dat is een aderlating voor de organisatie”.

Klop en Busch waren verbijsterd. Ten eerste beschikten ze over een vergunning uit 2004 waaruit bleek dat bij voortzetting van de activiteiten er geen nieuwe vergunning nodig zou zijn. Ook voordat zij de kerk samen met Stadsherstel overnamen werden al concerten in de kerk georganiseerd (“95 procent van de activiteiten gebeurden hiervoor ook al”). Ook hadden ze voor de zomer (juni) al geïnformeerd naar een nieuwe vergunning, maar volgens de ‘procesmanager’ die door Zaanstad aan de organisatie was toegewezen, was dat niet nodig.

Klachten

En nu dus plotseling handhaven. Waarom? Uit de mailwisseling tussen Zaanstad en de organisatie blijkt dat er gehandhaafd is na klachten, iemand uit de buurt moet dus bij de gemeente aan de bel hebben getrokken. De organisatoren hebben wel een vermoeden, maar willen dat niet naar buiten brengen.

Gerbrand Klop:

“Ik heb voorgesteld: geef me een bekeuring, dan laten we de rechter bepalen wie er gelijk heeft. Volgens ons kunnen we volgens de bestaande vergunning gewoon doorgaan. Maar de gemeente gaat daar niet in mee. Dan denk ik: gelijke monniken, gelijke kappen, dan moet overal gehandhaafd worden.”

De gevolgen zijn niet alleen verstrekkend voor de Bullekerk, ook voor alle andere kerken (Oostzijderkerk, Noorderkerk, Hervormde Kerk Wormerveer, Kogerkerk, Schuilkerk Zaandam, Vermaningen in Zaandam, Wormerveer, Westzaan, Krommenie en Koog a/d Zaan…) en andere gelegenheden waar kaartjes worden verkocht en drank tegen betaling wordt geschonken. Zonder volledige horeca-exploitatievergunning mag dat dus niet. Klop:

“We hebben al van een andere kerk gehoord dat ze daardoor enorm in de problemen gaan komen. Verhuur, het organiseren van evenementen en de inkomsten uit de drankverkoop hebben ze gewoon nodig. Als de gemeente dit gaan doen, houden ze op te bestaan.”

Bibob

Hoe lang duurt het aanvragen van een volledige horecavergunning? Minstens weken maar het kan ook maanden worden volgens Busch en Klop “een gigantisch werk, zo’n 20 formulieren met bijlagen”. Het duurt zo lang omdat er bijvoorbeeld ook een Bibob-onderzoek moet worden verricht, en daarvoor heeft Zaanstad ook andere instanties nodig. Niels Busch:

“Ik heb alle horeca-papieren, inclusief sociale hygiëne, dan word je dus bedrijfsleider en moet je altijd aanwezig zijn, een enorme opgave. Dat wordt echt lastig voor andere organisaties.”

Volgens Zaanstad klopt er niets van de lezing van Klop en Busch: ze wisten vooraf dat ze een horecavergunning nodig hadden en hebben die niet aangevraagd en daarom wordt nu gehandhaafd. Volgens Zaanstad is er sprake van (commerciële) exploitatie van de kerk, Martijn Jonker, woordvoerder van burgemeester Jan Hamming:

“Voor het schenken van alcohol en het verstrekken van spijzen is een horeca- exploitatievergunning en een Drank- en Horecawetvergunning nodig.”

Signalen

Maar waarom is er bij het COV ingegrepen? Dat soort concerten geven ze al jaren? Jonker stelt dat iemand daarover geklaagd heeft, er kwamen ‘signalen’ binnen:

“Zodra er signalen binnen komen dat een kerk of een ander gebouw, horeca exploiteert zonder de daartoe benodigde vergunningen, zal er  handhavend opgetreden worden.”

Wordt nu overal gehandhaafd?

“Overal waar er sprake is van een vergunning plichtige situatie en de gemeente hiervan op de hoogte is, zal er worden gehandhaafd. De regels van een vergunningaanvraag –  en verstrekking voor vergunning plichtige activiteiten gelden voor iedereen.”

Dat de ‘procesbegeleider’ van de gemeente de Bullekerk niet gewaarschuwd heeft, klopt volgens Jonker niet, in tegendeel:

“de organisatie is vooraf meerdere malen op de hoogte gebracht dat voor de insteek die zij hadden gekozen diverse vergunningen moeten worden aangevraagd en worden verstrekt. Het is dan aan de organisatie om hier tijdig actie op te ondernemen en in de tussentijd te handelen conform hetgeen nu wel is toegestaan.”


Bronnen: gesprekken met Gerbrand Klop en Niels Busch van De Bullekerk, mailwisseling tussen Zaanstad en de Bullekerk, vorige vergunningen, eerdere berichten op De Orkaan, gesprek met vertegenwoordiger van COV, antwoorden per mail van woordvoerder burgemeester Hamming.