Onderwonenden van Schiphol ervaren de laatste weken opnieuw hoe stilte klinkt en hoe frisse lucht ruikt.

Vanwege die rust en de schone lucht, denk ik af en toe terug aan de tijd dat wij naar Assendelft verhuisden. Het was 1982, er leek nog geen vuiltje aan de lucht.

Door Winnie de Wit

Welvaart is een breed begrip, volgens de zondag overleden econoom Arnold Heertje: naast groei en geld verdienen heb je voor welvaart ook welzijn en beleving van de natuur nodig. Misschien wilt u dat welzijn – waar wij nu dus (vanwege een heel akelig virus) iets meer van ervaren – wel een handje helpen?

Er is twee dagen geleden een crowdfundingsactie van start gegaan voor het werk van Johan Vollenbroek en de Stichting Mobilisation for the Environment. Hij wil met zijn stichting een gerechtelijke procedure beginnen, vanwege dat niet handhaven door minister Carola Schouten m.b.t. de stikstofnorm voor wat de luchthavens betreft. Zo zou Schiphol i.p.v. 500.000 vluchten er ‘maar’ 400.000 mogen uitvoeren. (Al is het altijd al meer dan dat aantal, aangezien bijv. de flink toegenomen privéjet-vluchten daarin niet worden meegeteld.)

Natuur delft altijd het onderspit, luchtvaart staat boven de wet. Waar Johan tegen strijdt, en velen met hem, is dat je over het geheel genomen kunt zeggen  dat de luchtvaart immer en altijd buiten de wetten wordt gehouden die voor andere bedrijven gelden, en dat wij en de natuur altijd het onderspit delven.

• Zo valt de luchtvaart onder de Luchtvaartwet, en daarbij is bepaald dat de gerechtelijke weg via de Raad van State uitgesloten is. Dat betekent dan je dan als burger tegen de staat moet gaan procederen. Dat is erg kostbaar en zwaar, en je gelijk halen lukt maar moeilijk.
• Verder valt de luchtvaart buiten het Schone Lucht akkoord, een akkoord dat Zaanstad in januari mede ondertekende. De website van Zaanstad vermeldt: ‘Jaarlijks overlijden nog 11.000 mensen vroegtijdig door ongezonde lucht. Er is dus nog veel gezondheidswinst te boeken. Concreet gaat het Schone Lucht Akkoord om een vermindering van de uitstoot van fijnstof en stikstofdioxiden door wegverkeer, mobiele werktuigen, landbouw, scheepvaart, industrie en huishoudens.’ Maar vliegverkeer? En ook in al haar andere publicaties over ‘Gezond Leven in Zaanstad’ wordt geen woord vuil gemaakt aan de impact van de luchtvaart… Terwijl dus 50 jaar geleden al voor longschade werd gewaarschuwd en het RIVM afgelopen jaar de schadelijkheid van de ultra fijnstof van vliegverkeer heeft aangetoond.
• Tot slot blijkt vliegtuiggeluid buiten de nieuwe – nu nog even uitgestelde – Omgevingswet gehouden te zijn.

Aangezien wij er niet gerust op zijn dat onze overheid na deze crisis met de luchtvaart voor ons burgers een betere weg in zal slaan, vraagt de internationaal opererende groep Stay Grounded – samen met veel Nederlandse burgergroepen – om een petitie te tekenen getiteld: #SavePeopleNotPlanes. Zij willen dat er in deze crisistijd allereerst geld wordt besteed aan mensen en dat er aan steun voor de vliegtuigindustrie voorwaarden moeten worden verbonden, die mens en klimaat beter beschermen.

Gesjoemel

Toen wij in 1982 naar Assendelft verhuisden leek nog geen vuiltje aan de lucht. Maar natuurlijk werden er toen op ministeries al lang plannen gesmeed om de luchthaven uit te breiden met de milieubaan (!). Die in 2003 dan ook in gebruik werd genomen. Ging dat via de democratische weg? Nou nee, niet echt… Werd er stilgestaan bij wat al dat extra vliegen voor de gezondheid voor omwonenden zou betekenen? Nou nee, dat ook niet bepaald…

Ik zocht in Delpher, dat fantastische online-krantenarchief, en geef hier een summier overzicht van 50 jaar gesjoemel.

Limburgs Dagblad in 1970:

Huisartsen tegen uitbreiding Schiphol. Het bestuur van de plaatselijke huisartsenvereniging Haarlemmermeer heeft zich uitgesproken tegen aanleg van een vijfde en zesde startbaan van de luchthaven Schiphol. Het is, met de afdeling Haarlem en omstreken van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering van de Geneeskunde, de Haarlemse Specialisten en de Haarlemse Huisartsen vereniging, die reeds eerder een verklaring aflegde, van mening dat de te verwachten geluidsoverlast als gevolg van deze uitbreiding een ernstige bedreiging vormt voor de volksgezondheid in de omgeving van Schiphol. De hele medische stand waarschuwde dus in 1970 al, voor de gezondheidsschade die door vliegverkeer wordt toegebracht. Willens en wetens is er in de tussenliggende 50! jaar door al die overheidsfunctionarissen gedaan alsof hun neus bloedt, en onderwijl hebben zij schade aan de eigen burgers toegebracht…

NRC in 1975:

Na 1980 minder geluid van Schiphol. De totale geluidsbelasting rond Schiphol zal een maximum vertonen tot 1980 en daarna geleidelijk afnemen. Aldus een nota van de Rijksluchtvaartdienst over de uitbreiding met die 5e baan (die dus de 6^e was!). Hier werd ons Nederlanders dus een oor aangenaaid…

Trouw in 1990:

De vraag of zo’n spectaculaire ontwikkeling wel wenselijk is in de overvolle Randstad, komt in het masterplan nauwelijks aan de orde. Schiphol constateert gewoon dat het deze uitbreiding noodzakelijk acht. En dus zal het ook wel gebeuren, zegt ex-gedeputeerde IJff. Schiphol krijgt nl. altijd zijn zin…

Trouw in 1995:

In een door actualiteitenprogramma Nova verkregen vertrouwelijke notitie waarin de 5e baan wordt aangekondigd – en waarvoor nog een inspraakronde loopt – neemt Schiphol zich voor mét uitbreiding minder geluidshinder en geen verslechtering qua veiligheid voor omwonenden te bewerkstelligen. De Leidse hoogleraar prof. T. Drupsteen, Groen-Links fractievoorzitter Paul Rosenmöller en J. Franssen van Milieudefensie verklaren in Nova dat die inspraak een wassen neus is. Volgens een woordvoerder van het ministerie van verkeer en waterstaat heeft het rapport ‘geen enkele status’ en wordt het na de inspraakronde herzien. Zie hier hoe er toen ook al flink geschiphold werd door het toenmalige verantwoordelijke Ministerie.

De Volkskrant in 1995:

Gemeente Leiden heeft een stuk grond gekocht in het Bulderbos van de Ver. Milieudefensie. Het Leidse gemeentebestuur heeft dat gedaan omdat het uiterst bezorgd is over ‘de wijze waarop de democratische procedures over de uitbreiding van de luchthaven verlopen’.Terechte angst dus!

En recent blijft Schiphol ook in het nieuws, o.a. bij Radio 1 (6 april) en in het NRC.

Verandering

En dan is het 2020! Vanwege gesjoemel en geschiphol rond Lelystad Airport, zijn er inmiddels wel meer gemeentes die vinden dat het democratische proces geen recht wordt gedaan, en dat de gezondheidssituatie van hun burgers in het geding is.

En dan komt er dus vorige week het bericht dat minister Carola Schouten nu ook het ontbreken van natuurvergunningen voor o.a. Schiphol nog even door de vingers ziet. En daar vloeit dan de actie van de Stichting MOB weer uit voort, zoals hierboven beschreven.

Voor mijzelf kan ik alleen maar zeggen: Decennia lang geschiphold worden doet iets met je en het ondemocratisch gehalte van besluitvorming doet dat ook.

Het is soms om heel moedeloos van te worden, en toch blijf ik hopen op een verandering ten goede.