Omdat de VVD ex-fractievoorzitter De Boer en raadslid Van Otterloo uit de fractie heeft gezet is de meerderheid van één zetel van de coalitie verdwenen. Slechts 18 van de 39 raadsleden steunen B&W.

VVD-wethouders Gerard Ram en Hans Krieger stappen daarom op. Maar hoe nu verder: schuift de nieuwe coalitie op naar links of naar rechts (of naar beide zijden tegelijkertijd). En is er nog wel plaats voor VVD en haar ‘politiek leider’ Gerard Ram?

Wat zijn de twee belangrijkste opties?

1. De coalitie aanvullen (met links of rechts)

VVD, PvdA, ROSA (ieder 4 zetels), D66 (3 zetels), CDA (2 zetels) en CU (1 zetel) moeten op zoek naar een partij met minstens 2 zetels om opnieuw een meerderheid te krijgen. Eén ding is zeker: één van de VVD-wethouders gaat sneuvelen, de partij is immers niet meer de grootste. De Purmerendse roots van Hans Krieger was de oppositie al een doorn in het oog maar nu ligt ook Gerard Ram onder vuur. Inhoudelijk is Krieger een veiliger bewindsman dan ‘aangeschoten wild’ Gerard Ram. Alle oppositiepartijen waren trouwens tegen een zevende wethouder maar als een extra partij toetreedt zal die zevende wethouder gewoon blijven.

Van de acht oppositiepartijen hebben er zeven 2 zetels of meer (POV heeft er zelfs 4). Die zijn dus allemaal potentieel kandidaat, maar gezien de politieke discussies in het afgelopen jaar lijken PVV en DENK weinig voor de hand liggende keuzes. Dat ‘VVD Zaanstreek’ (de nieuwe partij van De Boer en Van Otterloo) kan toetreden lijkt vrijwel uitgesloten. Ook de SP maakt weinig kans, als er al een linkse partij kandidaat zou zijn, ligt GroenLinks meer voor de hand.

Blijven over POV en DZ (rechts) of GroenLinks (eehhh… links dus). Met POV en GroenLinks zijn tijdens de vorige coalitiebesprekingen al vergaande gesprekken gevoerd. Eerst praten met POV en GroenLinks dus. Complicatie is dat fractievoorzitter Paul Laport – een potentiële wethouders-kandidaat – opstapt. Hij wordt directeur van het Zaans Natuur en Milieu Centrum. De ‘stijl’ van POV’s Spitzenkandidat Harrie van der Laan werd niet door iedereen gewaardeerd, maar misschien is dat in het afgelopen jaar veranderd.

2. Coalitie zonder VVD

Elke optie betekent een rukje naar links (GroenLinks) of naar rechts (POV, DZ). Een uitweg is de VVD te bedanken voor de bijdrage in het afgelopen jaar en met beide kanten in zee te gaan.

Met toetreding van zowel POV (of DZ) en GroenLinks is het links-rechts-probleem opgelost en het VVD-probleem ook.

(Dat links-rechts-gedoe is natuurlijk wel wat potsierlijk in de lokale context. Is huizenbouw links of rechts? A8-A9 is beetje links-rechts maar Zaanstad heeft daar bijna niks over te zeggen, zeker niet in de komende drie jaar. De duurzaamheids-obsessie van sommige partijen zou overigens wel voor een breekpunt kunnen zorgen.)

Dit zijn niet alle opties: de formatie zou ook geheel opnieuw kunnen, De Boer en Van Otterloo zouden uit de raad kunnen stappen of tot inkeer kunnen komen en in de moederschoot van partij kunnen terugkeren (maar daar is een daadkrachtiger VVD-bestuur voor nodig dan het clubje dat er nu zit) en een minderheids-college is ook nog een optie.

Foto boven: alle 39 raadsleden zoals op de Facebook-pagina van de raad zijn geportretteerd. Onder de verdeling van de raad in Zaanstad zoals die nu is, met de nieuwe partij VVD Zaanstreek (een naam die het niet gaat halen – UPDATE: het wordt Liberaal Zaanstad).

Wat er aan vooraf ging: De Boer en Van Otterloo schrijven brief over perikelen VVD, daar op worden ze uit de fractie gezet en treden Krieger en Ram af, De Boer en Van Otterloo beginnen voor zichzelf.