Zaandam 2019… Riemke Boot is bezig met het in kaart brengen van verschillende Zaanse archieven. Soms ziet ze het niet allemaal helder meer. De geuren, het papier, de teksten, de stapels, letters… Misschien wordt het tijd om naar huis te gaan.

Als ze het grootboek van de pellerij van Trijntje van Lijnen pakt om het een plek te geven, valt haar op dat er tussen sommige pagina’s wat ruimte zit. Nieuwsgierig slaat ze het boek open. Ze vindt er geplette bloemen, bladeren, riet, takjes, grassoorten… natuur van toen.

Zaandam 1849… Trijntje van Lijnen heeft er weer een week hard werken opzitten. De rijstpellerij loopt naar behoren, maar niets is meer hetzelfde sinds haar Jan stierf. De ontwikkelingen volgen elkaar razendsnel op, stoom is haast niet meer te vermijden, en dat betekent investeren.

Terwijl ze door het veld loopt richting molen de Twee Gebroeders, bedenkt ze dat het landschap zal veranderen. Polders vervenen, door droogmaking van het IJ komt er kleigrond bij, en de stad rukt verder op… Het mandje dat ze aan haar arm draagt raakt langzaam gevuld met bloemen, bladeren, riet, takjes, grassoorten… natuur van nu.

Zaandam 2040… Riemke kijkt omhoog en huivert zoals altijd als ze de torenhoge woongebouwen ziet die als paddenstoelen op steroïde uit de grond zijn gerezen.

Als ze haar blik omlaag richt, wordt ze blij. Ze denkt aan het moment dat ze haar kaartje in de ideeënbus in de publiekshal van het stadhuis van Zaanstad stopte. Met genetische technologie werd het mandje van Trijntje tot leven gewekt. Viooltjes, margrieten, paarsblauwe rietstengels, grassoorten, en struiken van 191 jaar geleden wuiven haar toe.

________________________________

Vandaag ontdekte Riemke Boot, vrijwilliger bij het gemeentearchief van Zaanstad, diverse bloemen, bladeren, riet, takjes, grassoorten van rond de helft van de 19e eeuw tussen de gootboeken van de pellerij (onder andere rijst) van Trijntje van Lijnen, weduwe van Jan Noomen Tz., en Tijs Noomen Jansz. te Zaandam, 1845-1849. Mocht jij – ja, jij! – soorten kunnen duiden, mail dan het archief!

Foto’s: gemeentearchief Zaanstad