Twee weken geleden schreven we dat Dam 34 (het pand tussen Bab Touma en De Pizzabakkers) een hotel zal worden met twaalf kamers.
Het huis dat in 1894 werd gebouwd voor huisarts Banning en dat daarna in 1939 werd betrokken door dokter Johan Bax en zijn vrouw Helena, herbergt een rijke geschiedenis en prachtige details.
We vroegen de huidige eigenaar of we heel misschien nog even binnen mochten kijken voordat er verbouwd* gaat worden. Dat mocht!
Eerst maar even het hele pand van buiten zodat je weet waar het om gaat:
De hal is machtig! Met marmer, en je kan er naar beneden de kelder in, maar je blik wordt getrokken door de lichtkoepel hoog in het dak:
Er zijn kamers met erkers, uitzicht en mooie plafonds:
Plafonds:
Het plafond hierboven is van hout, op dat van de foto onder is stof gespannen:
Deze kamer ligt aan de achterkant:
In een hoek vind je de oude dienstlift nog:
Hier een detail uit de lift:
Het trappenhuis en de wanden zijn om van te watertanden:
Detail:
Een inbouw-schilderij. Een kerk, molen, buitenmodel paard. Mocht iemand er informatie over hebben…
Vanuit het raam:
Naar beneden:
En toen gingen we naar zolder…
Onderduikers
Tijdens de oorlog hadden Helena en Johannes (Han) Bax diverse onderduikers op verschillende plekken in het huis. Met name Helena was actief in het verzet. In de kelder was een ruimte waar mensen ongezien konden zitten, maar de schuilplaats op zolder spreekt het meest tot de verbeelding. Op de richel rond de lichtkoepel kon je je verstoppen. Het was dan wel zaak om muisstil te zijn en te zorgen dat je bij het glas van de koepel wegbleef…
*De eigenaar heeft aangegeven dat het karakter en de details worden behouden waar enigszins mogelijk.
Prachtig ontroerend verhaal met fotos van het huis van mijn grootouders! Mooie herinneringen uit mijn jeugd komen weer naar boven. Spannend huis waar ik veel was bij opa en oma!
Ik heb een aantal jaren naast Verzekeringkantoor Van Orden een praktijk gehad, en het pand van van Orden was van binnen geheel in Jugendstill gebouwd. Gewoonweg schitterend, maar na het vertrek van dit kantoor kwamen er diverse horeca gelegenheden in en die hebben 'flink huisgehouden' dood zonde! Gaat dit nu ook met dit pand gebeuren?
Heemschut,stadsmonumenten,stadsherstel. Misschien dat die kunnen adviseren.
Prachtig verhaal Joost, waarvoor dank.
Blijft zonde dat er gesloopt / verbouwd gaat worden. Er zullen dan misschien waar mogelijk ( zeer ruim begrip ) wat details behouden blijven maar het gaat toch om het geheel. Jammer, maar ja, je kunt het niet tegenhouden natuurlijk.
Ik heb er gewoond van 1983 tot 1990. Prachtig huis. Toen we erin kwamen wonen was er tientallen jaren geen echt onderhoud aan gepleegd. De oude, loodzware radiotoren met dikke pijpen zijn vrijwel direct vervangen. Op zolder stond een oude oliekachel die daar in de jaren '60 was geplaatst.
Naast de lift, waarmee het personeel vroeger de in de keuken (souterrain) bereide maaltijden naar de eetsalon transporteerde, was ook een spreekbuis.
Toen we de bruine plafonds gingen aanpakken, bleek de bruine kleur geen verf, maar een laag van teer- en nicotineaanslag van 90 jaar oud. We hebben het maar laten zitten.
Voor de toegang tot de lichtkoepel hing in de oorlog een jas, zodat er echt niets van te zien was. Toen we in het huis kwamen wonen, kregen we de oude lange leren brommerjas van dokter Bax er gratis bij. Ik denk niet dat déze jas voor de toegang hing, want destijds was de brommer nog niet gangbaar.
Er ging ook een gerucht dat er een "schat" in het huis verborgen zou zijn. In de oorlogstijd zouden vele koperen voorwerpen in de ruimte achter de rondingen van het trappenhuis, de "schacht", verborgen zijn. We zijn nog daadwerkelijk op zoek geweest. Bovenaf, vanuit de lichtkoepel hebben we een paar planken losgemaakt en met een schijnwerper gekeken of er op de bodem wat te zien was. Dat bleek niet het geval. Voor de rechterschacht waren enige lichte breekwerkzaamheden noodzakelijk, maar ook dit leverde niets op. We hielden het erop dat het een mooi verhaal was.
Tussen '83 en '89 is de voorgevel een keer opgeknapt. De cijfers 1894 zijn toen met bladgoud versierd. De aesculaap verdween voor korte tijd. Gelukkig dat-ie later weer in ere is hersteld.
Het adres Dam 34 heette in de jaren eerder in de 20e Damplein 34. Toen het huis gebouwd werd, heette de straat nog Hoogendijk. Dat was de tijd dat de havenkom nog niet gedempt was. Nog steeds staat het huis op een dijk. Get verhaal ging dat er vroeger een rattenplaag was. Niet gek natuurlijk, als je aan het water woont. Toen we de badkamer gingen aanleggen (toen we in het huis kwamen wonen was er op de eerste etage slechts een ligbad op pootjes met een levensgevaarlijk badgeiser in dezelfde ruimte) moest de vloer worden opengebroken. Tussen vloer en plafond van de etage beneden lagen overal rolletjes met rattengif en één volkomen verdroogd kadaver van een rat. Die rat is in het beton van de douchevloer gestort.
De wandschilderij ontdekten we tijdens het opknappen van de slaapkamer. Het behang van het jute op de tengels werden getrokken, kwam het te voorschijn. Onduidelijk is of het schilderij rond 1894 is geschilderd, of misschien al eerder. Ook in die tijd werden bouwmaterialen hergebruikt. De voorstelling, de man met de steek, oogt 18e eeuws, Franse tijd. We hebben om het schilderij heengegipst. Van de 'ontdekking' heeft in de Typhoon nog een klein berichtje gestaan. Ik vermoed in 1984.
Het prachtige trappenhuis was mintgroen toen we erin trokken. Geen idee of dat ook echt de originele kleur uit 1894 was. Het was in elk geval een hele klus om het zaakje te witten. Het resultaat was er wel naar.
Er hing nog een bordje waar "wachtkamer" op stond. Deze was in het souterrain. Het was de kamer waar het hekje voor staat. In deze kamer sliep mijn oma. Haar woonkamer was de erkerkamer erboven, met het mooie groene plafond.
Leuk om dat filmpje te zien. Ik sliep op zolder. Een zee van ruimte. Allemaal bediendenkamers met bedsteden en inbouwkasten. Het was fijn verstoppertje spelen daar.
Toen we er kwamen wonen was bioscoop Apollo nog maar net gesloten. Er waren nog allemaal winkels: De oranje deur (parfumerie), Luto, de Damslager, Beter Horen, De Best (delicatessen), Dirk Groen, Berg en Berg en een zeer smalle snackbar naast de steeg (die in '85 in vlammen op gingen), etc. De horeca was beperkt: De koperen bel en de Centrumbar. Op de avond van de verhuizing toen ik even een pakje sigaretten voor mijn moeder moest halen in de Koperen bel klampte een belegen en beschonken vrouw me aan: "Zijn jullie naar het huis van Bax verhuisd? Daar moeten je gewoon een hoerenkast van makken...." Toen in 1990 duidelijk werd dat de Dam een horecaplein zou worden, zijn we verhuisd.
Sfeervol verhaal! Dank! Weer een stukje verbaal erfgoed.
Wat blijft er over van dit prachtige monument als nu al wordt aangegeven dat "waar mogelijk" originele details behouden zullen worden?
Wat prachtig! Is dit huis een rijks- en of gemeentelijk monument?
Ja, het is een gemeentelijk monument, een 'stadsvilla' volgens de monumentenlijst van Zaanstad.