Peter van Haasen, fractieleider van de PVVZaanstreek, betichte zijn ex-partijgenoten Homme Heida en Koert Calkhoven van zetelroof, en ons commentaar dat Geert Wilders eigenlijk ooit exact hetzelfde deed, sloeg nergens op volgens hem, dat was heel wat anders.

Dat vraagt om een briefje…

Beste Peter,

Twee raadsleden van de PVV, Homme Heida en Koert Calkhoven, zijn uit de PVV-fractie gestapt en zitten nu namens BVNL – de partij van voormalig FvD-kamerlid Wybren van Haga – in de gemeenteraad van Zaanstad.

Jullie noemden dat ‘zetelroof’ en wij vonden dat een beetje vreemd. Ook jullie oprichter Geert Wilders is in 2004 tussentijds uit de VVD-fractie gestapt, hij is in de Tweede Kamer blijven zitten en heeft de PVV opgericht. Zonder die ‘zetelroof’ was de PVV er misschien wel nooit geweest.

Volgens jou is daar een verschil. Wilders is om goede redenen uit de VVD gestapt (hij was tegen de toetreding van Turkije tot de EU). Heida en Calkhoven doen het volgens jou ‘voor de centen’.

De beide heren blijven raadslid en krijgen daarvoor inderdaad een vergoeding: zo’n € 2.300 per maand (inclusief onkostenvergoeding). Volgens jou ging het bij Wilders heel anders, die “heeft toen vanaf een zolderkamertje met medewerking van Martin Bosma de fundering gelegd voor de huidige PVV.” Maar Wilders’ vergoeding (ruim een ton per jaar) liep natuurlijk ook gewoon door nadat hij opstapte bij de VVD. Het beeld dat Wilders samen met Bosma op een tochtig zolderkamertje broodkorsten zat te eten terwijl hij het partijprogramma in elkaar knutselde, klopt natuurlijk niet.

Maar daar gaat het niet om, het gaat om ‘goede’ en ‘slechte’ redenen om op te stappen, met een slechte reden ben je een zeteldief.

Dat is lastig te bepalen in de praktijk. Ten eerste zullen de ‘zetelrovers’ een heel andere lezing over hun reden tot opstappen hebben. Heida en Calkhoven stellen bijvoorbeeld dat ze geen ruimte kregen in de fractie. Daar kom je nooit uit. Maar bovendien: wie bepaalt dat? De burgemeester? De fractievoorzitter? De rechter? Of vervalt je lidmaatschap als geen partijlid meer bent? (Dat laatste wordt een probleem voor de PVV, die partij heeft maar één lid: Geert Wilders.)

In de commentaren op het artikel over de 15 partijen in Zaanstad werd diverse keren gesuggereerd dat een kiesdrempel of verplicht opstappen als je uit de fractie stapt of wordt gezet, oplossingen zouden zijn. Het eerste zou betekenen dat nieuwe partijen het zeer moeilijk wordt gemaakt toe te treden (dan krijgen we pas echt een ‘partij-kartel’).

Het verplicht opgeven van je zetel heeft behalve praktische problemen (hoe organiseer je dat, wie bepaalt het) ook een principieel bezwaar. Het zal leiden tot strakke fractiediscipline en minder vrijheid van raadsleden om zich tegen het meerderheidsstandpunt te verzetten (“anders zetten we je uit de fractie”).

Het zou de vrijheid van raadsleden ernstig beperken. (En wij zijn nogal dol op vrijheid, ook op de vrijheid van anderen om dingen te doen waar wij het niet mee eens zijn. Binnen de grenzen van de wet natuurlijk).

Het systeem dat we nu hebben heeft z’n tekortkomingen, maar het alternatief waarmee dissidenten verplicht op moeten stappen is nog veel beroerder.

Overigens blijkt uit de discussie en de voorgeschiedenis dat er vanaf het begin grote twijfels waren over de inzet van Calkhoven. Hij werd afgezet als fractieleider, gesommeerd op te komen dagen bij de raad en kennelijk is er met regelmaat contact geweest met het landelijk bestuur over zijn positie. Hem wordt nu verweten 3,5 jaar niks te hebben uitgevoerd. Maar waarom hebben jullie dat eigenlijk getolereerd? Alleen omdat hij braaf meestemde?

Met vriendelijke groet,

Piet Bakker