Zaanstad wil in 2040 alle eigen gebouwen energieneutraal hebben en vreest dat dit met het Zaantheater niet gaat lukken. Begin 2025 had bekend moeten worden of sloop een ‘aantrekkelijk alternatief’ is of dat er toch gekozen wordt voor renovatie.

Dat besluit kan ‘vanwege gebrek aan capaciteit niet volgens de eerder opgegeven termijn worden afgerond’ aldus de woordvoerder van wethouder Wessel Breunesse, ‘er wordt naar gestreefd om dit voor de zomervakantie af te ronden’.

Het nieuws sloeg in september vorig jaar in als een bommetje. Is sloop van het Zaantheater (1988 1998) nodig om het duurzaam te maken in plaats van renovatie? Het onderzoek daarover zou in november 2024 moeten zijn afgerond. B&W zou daarover in december 2024 / januari 2025 een rapportage hebben gehad. Daarna zou de raad worden geïnformeerd. Maar dat is dus allemaal uitgesteld.

Het onderzoek moet duidelijk maken wat het gaat kosten om het theater energieneutraal te maken (en dus niet te slopen). Als er wel gesloopt gaat worden is het nog niet zeker of het theater op dezelfde plek terugkomt. Ook nieuwbouw op een andere plek in het centrum is een optie.

Sloop ‘aantrekkelijk alternatief’

Zaanstad had er een hard hoofd in: ‘Het pand is zeer moeilijk aan te passen aan de huidige duurzaamheidsvereisten en de onderhoudskosten zullen de komende jaren oplopen. Er is onvoldoende ruimte in de subsidie of eigen exploitatie om dit op te vangen.’ Het Zaantheater krijgt € 3,4 miljoen subsidie per jaar van Zaanstad. Daarvan is € 0,4 miljoen bestemd voor onderhoud. Maar eigenlijk is daar € 1,2 miljoen per jaar voor nodig.

De investeringen (bijvoorbeeld vervangen van het glas) zijn volgens de gemeente ‘dermate ingrijpend en de kosten kunnen zo hoog oplopen dat sloop en nieuwbouw een aantrekkelijk alternatief kan zijn.’

Het onderzoek kost maximaal € 75.000. De Orkaan deed het vorig jaar voor niks. Expert Jan Willem van de Groep: ‘Slopen en vervangen door nieuwbouw veroorzaakt meer uitstoot dan renovatie van een bestaand gebouw (…), het meest duurzame gebouw is een gebouw dat er al staat’. Hoogleraar Duurzaam bouwen Andy van den Dobbelsteen (TU Delft): ‘CO2-uitstoot en milieuschade door sloop-nieuwbouw ‘vele malen hoger’ is dan die door renovatie. Stijn Brancart (TU Delft): ‘In de meeste gevallen is renovatie beter voor het klimaat en het milieu dan slopen’. Dr. ir. Haico van Nunen, lector Duurzame Renovatie bij de Hogeschool Rotterdam: ‘Sloop en vervangende nieuwbouw is vanuit duurzaamheidsoogpunt dan ook niet altijd de juiste keuze’.

Vanuit de raad van Zaanstad is er ook tegenstand. De Partij voor de Dieren en ROSA hebben zich al tegen sloop uitgesproken.

Bouw Zaantheater 1998

Door Piet Bakker. Bronnen: Bestuursopdracht Toekomstbestendig Zaantheater, Raadsinformatiebrief Bestuursopdracht Toekomstbestendig Zaantheater en reactie Zaanstad. Foto boven: Orkaan-archief.