Zaanstad en Istanbul beginnen een stedenband. De zondag herkozen burgemeester van de Turkse metropool, Ekrem Imamoglu, heeft dat bekendgemaakt. ‘We zijn er trots op gebroederlijke relaties aan te knopen met deze belangrijke Nederlandse gemeente, die als de provisiekast van Nederland bekendstaat.’

Imamoglu is van plan nog deze zomer een bezoek te brengen aan de nieuwe zusterstad (het Turks heeft één woord voor zowel ‘zuster’ als ‘broeder’, namelijk ‘kardeş’). Burgemeester van Zaanstad Jan Hamming wordt volgens een woordvoerder van de gemeente Istanbul rond 29 oktober in de Turkse metropool verwacht voor een tegenbezoek, op de Dag van de Republiek in Turkije.

Dat de keus van de Turken op Zaanstad is gevallen, heeft volgens woordvoerder Murat Aksoy deels te maken met het karakter van Zaanstad als industriële werkstad. ‘Dat zijn wij ook’, zegt Aksoy. Hij verwijst naar het Turkse gezegde ‘Az laf çok iş’. Dat betekent zoiets als ‘Niet lullen, maar poetsen.’

Constantinopel aan de Zaan

Een rol speelt verder dat Zaanstad een grote Turks-Nederlandse gemeenschap heeft. Dat schept een sterke verbondenheid. Veel Turkse Zaankanters hebben familieleden in Istanbul. Die komen daar oorspronkelijk vandaan of zijn de afgelopen decennia vanuit het Turkse achterland naar de grote stad getrokken, op zoek naar werk. Ook Eylem Köşeoglu, fractievoorzitter van PvdA in Zaanstad, heeft familie in Istanbul.

Ook de ligging van beide steden aan een belangrijke waterweg koppelt de twee steden aan elkaar, zegt Aksoy. ‘Wat de Zaan is voor Zaanstad, is de Bosporus voor Istanbul.’ Op het gemeentehuis van Istanbul wordt over Zaanstad al – enigszins schertsend – gesproken als ‘Constantinopel aan de Zaan’.

Dat de twee steden nogal van omvang verschillen (Zaanstad heeft 160 duizend inwoners, Istanbul 16 miljoen), is voor de gemeente Istanbul geen probleem. Integendeel. Istanbul is precies honderd keer zo groot. Dit jaar wordt het feit gevierd dat Turkije en Nederland honderd jaar geleden diplomatieke betrekkingen aanknoopten. ‘Het getal 100 heeft dus symbolische betekenis’, aldus Aksoy. Die viering was overigens een extra reden voor Istanbul om banden aan te knopen met een stad in Nederland. 

Monet

Dan is er nóg een opmerkelijke overeenkomst tussen Zaanstad en Istanbul: Claude Monet. De Franse schilder bracht niet alleen enkele maanden in Zaandam door, hij verbleef in de jaren 1908-1909 ook enkele weken in Istanbul. Na een verblijf in Venetië werd hij door de toenmalige sultan van het Ottomaanse Rijk, Abdulhamit II, uitgenodigd voor een bezoek aan diens paleis. Monet schilderde in Istanbul onder meer ‘Zonsondergang in de Gouden Hoorn’ en ‘Gezicht op de Prinseneilanden’.

Burgemeester Ekrem Imamoglu werd zondag bij de lokale verkiezingen in Turkije herkozen als burgemeester. Hij versloeg zijn tegenstander Murat Kurum met een verschil van maar liefst 10 procentpunten. Imamoglu is lid van de CHP, Turkijes seculiere oppositiepartij. Kurum is lid van de AKP, de partij van president Erdogan.

De lange lijst met beleidsvoornemens van de herkozen burgemeester bevat ook een Zaans elementje. Imamoglu wil een kopie van (een deel van) de Zaanse Schans plaatsen op Miniatürk, de Turkse variant van Madurodam. Miniatürk ligt op de oostelijke oever van de Gouden Hoorn, een zijtak van de Bosporus.

Door Rob Vreeken, Orkaan-correspondent in Istanbul. Foto boven: Miniatürk, op het lege stuk in het midden moet een mini-Zaanse Schans komen.