De huisvesting van 1.000 asielzoekers op twee megapontons aan de Gerrit Bolkade in Zaandam is opnieuw uitgesteld. Het COA wilde begin september de eerste mensen verwelkomen, maar daar stak de gemeente Zaanstad een stokje voor. Er waren te veel problemen met de brandveiligheid en de stroomvoorziening.

Het streven van COA was om vóór 1 oktober de gebreken opgelost te hebben, dat is in ieder geval niet gelukt. Het is nu de bedoeling dat voor het eind van het jaar (2024) de eerste asielzoekers gehuisvest worden. Volgens zowel COA als Zaanstad wordt er gestaag voortgang geboekt.

Eind vorige maand schreven we er al over: het COA had het voornemen om al op 9 of 10 september de eerste asielzoekers te kunnen verwelkomen. Volgens Zaanstad voldeed het COA niet aan voorwaarden op het gebied van de (brand)veiligheid en de stroomvoorziening. Ook ontbraken berekeningen en rapporten. Met een dwangsom van € 30.000 per dag (met een maximum van € 15 miljoen) wist de gemeente de snelle opening te voorkomen.

De huisvesting kent veel uitstel en tegenslag. In juni 2023 zeiden Zaanstad en COA dat de schepen op 1 november 2023 in gebruik werden genomen. Dat werd uitgesteld tot eind december 2023, half februari 2024, juni en 20 juli 2024. COA forceerde een doorbraak door de eerste asielzoekers in september onder willen te brengen – en dat leidde tot de dwangsom-dreiging van Zaanstad. Ondertussen werden bouwketen beklad, maakte de omgeving bezwaar en is de ontsluiting van het terrein nog steeds niet goed geregeld.

Stap voor stap

Volgens Ronald Smallenburg van het COA zijn beide partijen met elkaar in gesprek. Per week wordt de lijst met openstaande voorwaarden vanuit de gemeente korter en ook de gemeente bevestigt dat er stap voor stap voortgang in het proces wordt geboekt. Volgens Smallenburg staan alle neuzen dan ook dezelfde kant op:

‘Wij hebben haast, en dat realiseert de gemeente zich ook. De gemeente zegt alleen dat er verplichtingen zijn waar die vergunning aan moet voldoen dus daar zijn gesprekken over.’

Volgens de gemeente is er inmiddels een schouw geweest door de veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland betreft de problemen met de (brand)veiligheid. Hieruit is gebleken dat het COA een aantal zaken nog niet op orde had, waar het COA nu mee aan de slag is. Totdat dit opgelost is kunnen de pontons nog niet worden gebruikt volgens de gemeente.

Een ander belangrijk punt is de stroomvoorziening. Volgens de gemeente moet het COA aangeven van welke bron (zonnepanelen, aggregaten, warmtepompen) ze op welk moment gebruik denken te moeten maken. Dit zodat de gemeente dit kan toetsen met de omgevingsdienst. De gemeente zegt het COA te helpen en te adviseren in het gehele proces en is het een moeizaam traject wat lang duurt en veel vraagt van beide partijen.

Schipholbrand

Ook in het Zaanstad Beraad van 3 oktober waren de pontons onderwerp van gesprek. Burgemeester Jan Hamming zei op vragen van D66-raadslid Flip Hoedemaeker dat vooral de brandveiligheid Zaanstad zorgen baarde. De vergunningen op het gebied van brandveiligheid waren cruciaal. Het lag bij COA, aldus Hamming, die moeten de werkzaamheden laten uitvoeren en de documentatie aanleveren.

‘Het is aan het ministerie om te kijken welke maatregelen er zijn om de slagkracht van het COA te vergroten. Het is duidelijk dat het een moeizaam proces is om de opvanglocatie veilig en verantwoord in gereedheid te krijgen. En om te toetsen in hoeverre het COA aan de voorwaarden voldoet.’

Er worden volgens Hamming ‘voortvarende stappen gemaakt op het gebied van de brandveiligheid’. Maar ook het stroomplan moet worden geactualiseerd en aangeleverd door het COA, ‘daar dringen we bij het COA ook nu weer veelvuldig op aan’. Hamming:

‘We kunnen mensen niet in een onveilige situatie huisvesten met bijvoorbeeld een Schipholbrand tot gevolg. Dat is het laatste wat we willen.’

Bij de Schipholbrand in 2005 brak er in het Detentie- en Uitzetcentrum Schiphol-Oost brand uit, waarbij elf mensen het leven lieten.

Voor de jaarwisseling

Ronald Smallenburg gaat ervan uit dat nog voor de jaarwisseling de eerste asielzoekers aan boord van de pontons kunnen: ‘ik kan me niet voorstellen dat het nog tot in het nieuwe jaar duurt’. Hoewel hij benadrukt dat haast geboden is kijkt hij vooral uit naar het moment als het zo ver is:

‘Als de mensen er zitten, dan weten we niet meer dat het toch nog zo’n vertraging heeft opgelopen. Dan zijn we allang blij dat het gevuld wordt en er in Ter Apel geen mensen op het gras hoeven te slapen. Daar doen we het allemaal voor.’

De gemeente weet nog weinig zinnigs te zeggen over wanneer het zo ver is. Dit ligt volgens de gemeente volledig bij het COA en de snelheid waarmee de laatste plooien zijn glad gestreken. 

Door: Rick Nieborg & Piet Bakker, info: Zaanstad Beraad 3 oktober, onderzoeksraad.nl, woordvoerders COA & gemeente Zaanstad en eerder nieuws op De Orkaan, foto’s: Rick Nieborg.