Anno – kort voor ‘Anno Domini’ – betekent het ‘jaar des Heeren’ en duidt over het algemeen het bouwjaar van een pand aan.

Dankzij onze fietstochten door de Zaanstreek en vooral door oplettende lezers spotten we er al zo’n 150, van 1618 tot 2019.

Vandaag drie anno’s uit de 18e eeuw: de Zaandijkersluis (1727), het oude kantoor van Op den Velde op de Westzijde in Zaandam (1728) en d’Mol op de Zaanse Schans en (1795).

Maar misschien zijn er wel nog oudere en/of nieuwere. In dat geval zouden er ruim 400 mogelijke anno’s zijn. We hebben nu al ruim 100 exemplaren. Ook een jaar op en Zaanse gevel gezien? Stuur ons een mail, zet het hieronder in de reacties of deel het via onze sociale media.

400 zal lastig worden, maar bij 250 gaan we het vieren (langsfietsen?).

Kloppen die jaartallen wel? Dat weten we niet. We zoeken alleen een ‘anno’-bord, steen of iets dergelijks op de gevel. Is die aangebracht bij de bouw? Dat is niet altijd zo. Soms klopt het zeker niet – de Bullekerk heeft een 1680-steen (en achter eentje uit 1711) maar dateert uit 1640. De Walvis is zeker niet in 1717 op de Zaanse Schans gebouwd (maar in 1966). Het Wapen van Friesland, de Kogerkerk, rijstpellerij Hollandia en molens De Huisman, de Zoeker, de Poelenburg, de Bleeke Dood hebben allemaal twee anno’s. Molen het Pink heeft er zelfs drie, het Honig Breethuis een stuk of vijf.

Hier alle Anno’s. En bekijk hier de Anno-Bingokaart.

Zaandijkersluis

De Zaandijkersluis uit 1727 heeft een anno-steen in de sluismuur, met ook de datum, en op rijm:

Jan Gerritsz Vis
Die heeft seer gewis
Aen dese sluijs beneen
Geleijd de eerste Steen
Anno 1727 den 12 Junij

Ook de timmerlieden kregen hun eigen steen:

In 1996 kreeg de sluis een nieuwe steen en een nieuwe naam, de Gerrit Jan Honigsluis (maar wij noemen het gewoon de Zaandijkersluis). De foto’s zijn van Petra Hoogkamer.

Westzijde 254-256, Zaandam

Het oude kantoor van Op den Velde op de Westzijde in Zaandam heeft een prachtige anno met een familiewapen, (1728). Foto: Jan Leguijt.

d’Mol, Zaanse Schans

Bert Versteeg fotogafeerde het monumentale pand d’Mol op de Zaanse Schans (helemaal boven een detail):

Het pand d’Mol dateert uit de tweede helft van de 17e eeuw en is afkomstig uit Zaandijk, Lagedijk 238. Het kwam eind 18e eeuw in handen van koopman Claes Neven Molszoon, een telg van het geslacht Mol dat in Jisp een fortuin had verdiend in de walvisvaart. De import-Zaandijker liet de woning in 1795 ingrijpend verbouwen naar een ontwerp van architect Samuel Daesdonck. Bij deze verbouwing kreeg de woning zijn brede bakstenen voorgevel met de rijkversierde ingangspartij. Na de ingrijpende renovatie van 1795 heeft het pand later, in 1853 en 1903, nogmaals flinke onderhoudsbeurten ondergaan.

Tijdens die laatste renovatie waarbij een nieuwe keuken werd aangebouwd, onderging de oude keuken een transformatie door het aanbrengen van tegeltableaus die de walvisvaart tot onderwerp hebben.

Met deze 18e-eeuwse tegeltableaus is iets opmerkelijks aan de hand. Twee daarvan zijn afkomstig uit een pand aan de Gedempte Gracht te Zaandam en werden tijdens sloopwerkzaamheden aangekocht door Gerrit Jan Honig. Kleinzoon Simon Honig vertelde in 2007 dat er tijdens het transport iets mis ging. ‘De twee tegeltableaus werden op een handkar vanaf de Gedempte Gracht naar Zaandijk vervoerd. De tableaus waren breder dan de kar en om ze toch in evenwicht te houden, ging een van de slopers er op zitten tijdens de rit. Door zijn gewicht zijn ze gebroken. Door beide tableaus loopt een breuk.’ Hergebruik stond bij opa Honig hoog in het vaandel. Dat was algemeen bekend, aldus Simon. ‘Zo werkte opa. Vaak voor een kist sigaren. Als er iets bijzonders was kwamen de slopers vaak naar hem toe.’

Het pand werd sinds 1853 bewoond door leden van de familie Honig, eerst door Jacob Honig Jansz. Jr. en later door diens zoon Gerrit Jan Honig. Vanaf 1914 was Gerrit Jan ook eigenaar van het naastgelegen 17e-eeuwse koopmanshuis Het Noorderhuis, Lagedijk 240. In 1970 werden beide historische woonhuizen door de erfgenamen van Gerrit Jan cadeau gedaan aan de Zaanse Schans en verhuisden ze van hun vertrouwde plek op dekschuiten naar de overkant van de Zaan. Huis d’Mol werd op zijn nieuwe stek aan de Zaanse Schans in spiegelbeeld weer opgebouwd.”