Ik keek zondagavond niet naar Zomergasten, maar naar de Nederlandse film Mi Vida en ik genoot van het acteerwerk van Loes Luca die me, in samenspel met de Spaanse actrice Elvira Minguez, tot het einde wist te boeien.
Wat een even grote prestatie bleek: ze was, niet alleen in het Nederlands maar ook in het Spaans, woordelijk te verstaan. Dat is een aangename verrassing, want in Nederlandstalige films of televisieseries lijkt binnensmonds praten nu de norm te zijn.
Door Anneke van Dok
Ik weet het, mijn oren gaan al 73 jaar mee, maar Loes Luca is ook niet piep. En daar zit ‘m nou net de kneep, want haar jonge tegenspelers in Mi Vida kon ik niet verstaan. Dat komt waarschijnlijk doordat ze zijn opgegroeid met microfoons en andere geluidstechniek. Waar Han Benz van den Berg zich in De Gijsbrecht van Aemstel tot de achterste rij verstaanbaar kon maken met articulatie, dictie en ademsteun, hoor ik de nieuwe generatie acteurs mompelend door hun tekst heen stommelen. Nu had de welsprekendheid van de oude garde wel een nadeel: op de eerste rij had je een paraplu nodig.
(Ik herinner me nog een opvoering van Shakespeare, met de dramatische tekst: ‘Ik besproei de bloemen op het graf van Macbeth,’ waarbij de acteur de daad bij het woord voegde.)
Ik denk ook terug aan het amateurtoneel, waarin onze Zaanse klinkers de oorspronkelijke tekst zo fraai inkleurden. Zelf stond ik in mijn Zaanlands Lyceumtijd op het podium van de Waakzaamheid: o.a. in de Matchmaker van Thornton Wilder en ook op de toneelavonden van voetbalvereniging ZVV had ik een rol in draken met titels als Meneer uw kameel staat voor.
In een familiealbum vond ik jeugdfoto’s van mijn zwaar geschminkte ouders terug die, naar ik me herinner, bij de Zaanse toneelvereniging Verkade speelden. Als ze niet duidelijk genoeg spraken, klonk het vanuit de zaal: ‘Harder, harder!’
Tegenwoordig ga ik graag naar eenakters, liefst matinees. Toch heb ik telkens een kanttekening en een verzoek: een Zaans, Amsterdams of zelfs Amerikaans accent vind ik geen bezwaar. Maar spreek a.u.b. duidelijk zodat ik het met mijn oude oren kan verstaan. (Jullie advies, een gehoorapparaat aan te schaffen, neem ik pas ter harte wanneer ik Loes Luca niet meer kan volgen).
Foto: Gemeentearchief Zaanstad
Het stuk heette ‘Hoogheid uw kameel staat voor, door Max Andrea en het was een geliefd blijspel bij veel amateurtoneelgezelschappen. In 1967 werd het met veel succes opgevoerd door Herleving in De Prins te Westzaan (https://www.tvherlevingwestzaan.nl/herlezing/hoogheid-uw-kameel-staat-voor-1967), voor iedereen goed verstaanbaar.
Waarom heb je niet naar Roxane van Iperen gekeken en Mi Vida opgenomen om later te bekijken trouwens?
Dank voor de geheugensteun. Roxane kijk ik later terug
Ook wij hebben genoten van Mi Vida. Is toch wel een actrice hoor.
Inderdaad Anneke, ook wij storen ons dagelijks aan dat gemurmel.
Geen idee of het de ouderdom is, zal best, maar ook bij o.a. documentaires het eeuwige elektronische gepingel en ge-boem boem op de achtergrond, het lijkt wel of ook tijdens interviews het nooit stil mag zijn.
Let ook maar eens op bij het nieuws op de radio, constant hoor je ook daar op de achtergrond vage elektronische geluiden.
Vaak is de geïnterviewde amper te verstaan door de achtergrondgeluiden, misschien om het spannend te maken ?
Een tip ?
Wij zetten bij films en series meestal de ondertiteling aan, dat kijkt een heel stuk ontspannender want inderdaad, dat binnensmondse gemompel kunnen wij meestal ook niet volgen maar dat komt toch ook doordat de balans tussen achtergrondgeluid en spraak tegenwoordig de verkeerde kant op slaat.
Maar het zal de leeftijd wel zijn, de jeugd kan niet meer tegen stilte.
Er is onderzoek gedaan en het blijkt dat op tv mensen afhaken wanneer het te lang stil is.
Ook gehoorapparaten lossen dit probleem niet op. Ik hoor ze wel praten, maar versta ze niet.