Tijdens het lezen van het Orkaanartikel over Jaap Bakker, die in 1972 de gemeenteraad van Wormer op stelten zette als voorstander van de ophanden zijnde herindeling, schoot ik onwillekeurig in de lach.

Ik dacht aan de afgeblazen fusie tussen De Orkaan en RTV Zaanstreek, waarbij Jaaps zoon Piet als Orkaanman betrokken was. Vervolgens keek ik terug op de herindelingen, die tijdens mijn loopbaan, ondanks of dankzij luide protesten doorgingen of werden afgelast.

Door Anneke van Dok

Ik herinner me de fusie tot Zaanstad nog goed, want we schreven toen De Typhoon vol over de voor- en tegenstanders. De kreet Zaandijk moet Zaandijk blijven en: Wormer buiten Zaanstad getuigden van het literaire talent van de tegenstanders. De voorstanders van de fusie uitten zich minder uitbundig, behalve Jaap Bakker dan, met zijn actie Wormer binnen Zaanstad.

Tijdens het herindelingsproces in West- Friesland (1978) uitte de bevolking van Blokker zich met `Blokkertje moet hangen’ nogal fatalistisch. Het van oorsprong zelfstandige dorp werd zelfs in tweeën gesplitst, waarbij Wester-Blokker aan groot-Hoorn werd toegevoegd. Voordat ik er burgemeester werd, dreigde Diemen de dertiende stadsdeelraad van Amsterdam te worden, maar een onbesuisde aankondiging door de toenmalige hoofdstedelijke burgemeester Polak in Het Parool, veroorzaakte zoveel verzet, dat de gemeente tot op heden nog steeds zelfstandig is.

Door mijn promotie tot burgemeester van Velsen (1990) werd ik bepaald niet verlost van het herindelingsspook. Een poging om Beverwijk, Heemskerk en Velsen tot een IJmondgemeente samen te voegen, was in 1972 al in de Eerste Kamer gesneuveld, nadat Johnny Jordaan als prins carnaval van Beverwijk met een hartstochtelijk protestlied het verzet had aangewakkerd. Wat een ras-Amsterdammer met de IJmond van doen had, is mij ontschoten. Misschien had hij een strandhuisje in Wijk aan Zee. Over een IJmondgemeente  werd daarna nog lang in achterkamertjes gesproken, maar het is er nooit gekomen.

Toen ik in 1999 burgemeester van Vlissingen werd, was de fusie met de dorpen Souburg (Oost en West) en Ritthem al vierendertig jaar geleden, maar het protest was nog niet bekoeld, gezien de vier zetels die de Partij Souburg-Ritthem behaalde tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2002. En toen ik in 2010 waarnam in Niedorp, ging de samensmelting van Niedorp, Anna Paulowna, Wieringen en Wieringermeer tot Hollands Kroon, met de hakken over de sloot door, dankzij of ondanks de protestpartij Lada, die zes van vijftien zetels binnenhaalde.

Herindelingen en fusies zijn soms hard nodig, maar de weg ernaar toe gaat zelden over rozen. Het blijft daarom zaak om de nadelen van een samensmelting goed af te wegen tegen de veronderstelde voordelen. Zo zijn de leerfabrieken, die door scholenfusies zijn ontstaan mij een nog steeds doorn in het oog.