Normaal vergaderen alle colleges van Burgemeester en Wethouders op dinsdagmorgen, behalve vandaag. Een paar duizend stadsbestuurders en gemeenteraadsleden stapten vanmorgen vroeg op de trein om zich naar West-Friesland te begeven voor de jaarlijkse vergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
Door Anneke van Dok
In 2004 was Zaanstad de plaats van samenkomst en werden de gasten ontvangen op het Hembrugterrein. Mr Pieter van Vollenhoven was eregast en spreker, want het belangrijkste thema van het congres was toen Veiligheid. Het was dan ook een mooie gelegenheid om aandacht te vragen voor de positie van de vrijwillige brandweer, die volgens het ministerie moest worden gereorganiseerd en geregionaliseerd.
Het thema van vandaag omvat heel veel woorden, daarom beperk ik me tot de hoofdzaak: Gemeenten in de wereld: samen maken we het verschil. Ik mag als pensionado een kleine rol spelen op deze gewichtige happening: als moderator tijdens een boekpresentatie met publieksvragen achteraf. Het betreft de recente uitgave van de historici Raymond Fagel en Judith Pollman met de titel 1572 Burgeroorlog in de Nederlanden. Dat lijkt ouwe koek, maar dat is schijn. President Zelensky van Oekraïne herinnerde immers, in zijn toespraak van maart tot de Tweede Kamer, aan de opstand? Het moedige optreden van burgers was bepalend voor het ontstaan van het Nederland dat wij nu kennen. Waar het prins Willem van Oranje niet lukte om een stevig leger op de been te krijgen en Alva zijn Spaanse troepen niet bedwang kon houden, wonnen de burgers, vaak geholpen door de watergeuzen, de strijd in hun eigen steden. Te beginnen in Den Briel.
De burgers van de Zaanstreek hadden veel last van zich misdragende Staatse soldaten. In Zaandam kon de bemanning van de, op gezag van gouverneur Diederik Sonoy aangelegde Zaanse Schans, een aanval van een groep Spanjaarden voorkomen en ze verjagen naar het Barndegat. (Aldus het recente nieuwsblad van de Stichting Kalverpolder.)
Het begin van de burgeropstand is precies 450 jaar geleden, maar van enige feestelijkheid heb ik niets gemerkt. Toch is het jaar 1572, net als het thema Gemeenten in de wereld de moeite waard om bij stil te staan. Op lokaal niveau komen veranderingen pas goed van de grond, wanneer burgers zich gehoord en betrokken voelen. Daarom is het essentieel, dat het Rijk samenwerkt met stad en provincie, in plaats van de brokken van wanbeleid over de muur te smijten. Of het nu gaat om een pandemie, de vluchtelingeopvang of een stikstofcrisis.
Foto: het naspelen van een veldslag tussen Hollanders en Spanjaarden tijdens Pinksterzaan op de Zaanse Schans (Fred Wolf)
