Soms doet een door mij gebezigd woord de wenkbrauwen van mijn gesprekspartner fronzen.

Dan besef ik, dat het om een woord gaat, dat alleen in de Zaantreek bekend is en dat zich in mijn geheugen heeft genesteld. Gruizig, grozig, en kluft zijn daar voorbeelden van.

Door Anneke van Dok

Vorige week, tijdens het gekrakeel over minister Grapperhuis deed ik het weer: ik noemde hem een hotemetoot, in de verwachting dat iedereen dat woord wel kende. Maar nee. En ik wist op dat moment ook geen synoniem. Ik kon wel uitleggen wat ik ermee bedoelde. Ik heb in mijn werk gewone mensen ontmoet, die door een (politieke) carrière veranderden in zo’n hotemetoot.

Naarmate ze hoger op de maatschappelijke ladder stegen en hoe langer ze in hun hoge positie verkeerden, vonden ze het vanzelfsprekender dat ze bevoorrecht werden. Niet alleen met een riant salaris en een auto met chauffeur, maar zelfs in de rij bij de bakker. Een burgemeester die voordringt, gaat over de tong. Dat overkwam mij destijds ook, toen ik haast had en het rode licht van de voetgangersoversteekplaats negeerde, in de waan dat ik een publiek belang diende en dat niemand mijn overtreding zag. Maar ik werd wel degelijk betrapt: door een moeder met een kleuter aan haar hand. ‘Slecht voorbeeld, burgemeester,’ was genoeg om me diep te doen schamen. Ik hoefde daarvoor echter niet af te treden.

In Zaanse huiskamers ging het verhaal over de arrogante echtgenote van een nieuwe schooldirecteur lang rond: ‘Ik ben de vrouw van het hoofd,’ verkondigde ze, toen ze een kapsalon binnenstapte, en daar werd met veel geestigheden op gereageerd.

Van het gedrag van onze minister van Justitie kon niemand de humor inzien. Daarvoor was de contradictie tussen zijn onverbiddelijkheid en zijn eigen gedrag te groot. Hij bevestigde zijn status als hotemetoot, toen hij zichzelf van een boete verschoonde door een gift aan het Rode Kruis. En hij maakte het daarna helemaal te bont in een gesprek met boa’s en andere handhavers. In ruil voor hun uitgesproken vertrouwen, zegde hij toe te onderzoeken, of hij zijn eigen sancties kon versoepelen. En dat alles om het vege lijf te redden.

Hoe hoger een hotemetoot stijgt, hoe hoger hij zich verheven voelt boven een samenleving, waar hijzelf deelgenoot van hoort te blijven. Wat mij in deze hele affaire steekt, is dat elke bestuurder, ook de nederige, voortaan op zijn hoede moet zijn. Een stiekeme foto van een privéfeestje kan je je zomaar de kop kosten.

(De niet-stiekeme foto boven is minister Grapperhuis bij de Branweerkazerne in Zaandam in december 2019, gemaakt door Meneer de Fotograaf.)