Terwijl ik het boek Raadselvader van Jolanda Withuis over de problemen uit haar communistische jeugd lees, dwalen mijn gedachten af naar mijn eigen ervaringen aan de rode Zaan.
Wie de koude oorlog heeft meegemaakt zal zich herinneren dat helden opeens vijanden werden. De antipathie tegen communisten was, vooral na de Russische inval in Hongarije, zo groot dat rooie families uiteenvielen: in ‘goede’ en ‘foute’ rooien. Communistische verzetsstrijders konden niet meer rekenen op het respect dat ze door hun betoonde moed verdienden.
Door Anneke van Dok
Ik was bevriend met Mariska, de oudste dochter van het Tweede Kamerlid Marcus Bakker, die schuin achter ons, in de Cardinaelstraat woonde. Onze ouders onderhielden geen contact, Mariska kwam niet bij mij thuis, maar ik kwam graag bij haar. Mijn ouders maakten daar nooit bezwaar tegen, maar veel later verbaasde het me dat Mariska en ik verre verwanten waren.
Ik wist, als dertienjarige, wel welke medescholieren uit een communistisch gezin kwamen want dat werd vrij snel rondverteld. Ik heb echter niets gemerkt van een barrière, zoals Jolanda Withuis die beschrijft. Tijdens het lezen van haar boek heb ik me afgevraagd waarom ik blind was voor signalen, die daarop wezen. Mijn aandacht werd wel getrokken door de contactarmoede tussen confessionele en openbare scholieren, die het gevolg was van de verzuiling. Het beruchte Bisschoppelijk mandement verbood in 1954 zelfs de omgang tussen papen en rooien.
De geschiedenis heeft ons inmiddels geleerd dat de grenslijn tussen goed en fout niet kaarsrecht is maar meandert. Des te meer reden om andersdenkenden of andersgelovigen niet als vijand te bestempelen, hoe verwerpelijk hun opvattingen ook zijn. Die houding veroorzaakt slechts verharding en isolement en een ‘gespleten land’ zoals Angela Merkel de huidige situatie in Duitsland typeerde.
Jolande Withuis beschrijft haarscherp wat kinderen en jongvolwassenen doormaken, wanneer ze zich buitengesloten en zelfs bedreigd voelen door hun leefomgeving. Voor wie twijfelt: lees Raadselvader en durf een vergelijking te trekken met het heden.
