Voordat je Anneke’s column kan lezen even dit: Over een maand, op 28 november, is het zes jaar geleden dat de eerste column van Anneke op De Orkaan verscheen. Wekelijks levert ze haar dinsdagbijdrage en slechts een enkele keer liet ze verstek gaan. Vandaag verraste ze ons met het feit dat ze gisteren 75 jaar werd. We zouden willen tikken dat ze veel jonger lijkt dan dat (en uiterlijk technisch klopt dat ook wel), maar Anneke is wijs. Misschien zelfs wel 100 jaar wijs. Onze zes jaar met haar vlogen voorbij. We willen meer. Graag toeteren we met terugwerkende kracht 75 keer voor haar.

Anneke van Dok: Alleen lagere school

Het was gisteren een bijzondere dag. Niet alleen omdat ik vijfenzeventig jaar was geworden, maar ook omdat De Orkaan een mooi bericht aan de lancering van mijn zesde roman Het wajangspel wijdde. Mijn aankondiging bevond zich in goed gezelschap van twee andere Orkaancolumnisten. 

Zo verbond ik het bericht over de expositie Van Boon tot bonbon, aanstaand weekend in Zaandijk met Jacob Besse, de opa van mijn man Paul, die ongeveer vijfenveertig jaar lang in dienst was van het cacaoverwerkingsbedrijf De Toc. Op vrijdag 28 oktober wordt het magazine over cacao en de Zaanstreek overhandigd aan Thijs de Gooijer, die een prachtige serie over dit onderwerp schreef. Onder andere voor De Orkaan.

De column van Oane Bijlstra over zijn verhuizing van Friesland naar de rode Zaan om daar als onderwijzer aan de slag te gaan, bracht ik in verband met mijn grootvader Reinier Plooijer, die met opa Besse gemeen had, dat hij slechts de lagere school had doorlopen en desondanks een hoge positie bereikte.

Opa Besse is in 1898 te Wormerveer geboren en hij begon zijn loopbaan als kappersknecht. Daarna trad hij in dienst van De Toc, waar hij zo goed beviel, dat hij kon opklimmen tot bedrijfsleider. Toen er na zijn pensionering een opvolger moest worden benoemd werd er, volgens de wervingsadvertentie, naar een kandidaat met minstens een hbo-opleiding gezocht. Opa werd voor zijn inspanning bedankt met een gouden horloge. En op zijn afscheidsreceptie kreeg hij tweeduizend sigaren.

Mijn grootvader Reinier Plooijer (1888) begon zijn loopbaan als houtwerker bij William Pont tot hij vakbondsbestuurder werd van de Centrale Bond van Transportarbeiders. Hij trad bovendien in 1923 voor de SDAP toe tot de gemeenteraad van Zaandam, waar hij in 1935 wethouder zou worden. Dat was zes jaar na de grote houtstaking, waarin hij een cruciale rol speelde. Na het begin van de Tweede Wereldoorlog trad hij af als wethouder en werd hij als gijzelaar afgevoerd naar Sint Michielsgestel. Na de oorlog werkte hij nog enige tijd als directeur van de Havenreserve te Zaandam. Het zou hem veel voldoening hebben geschonken, dat zijn kleinzoon en naamgenoot tot directeur van William Pont werd benoemd.

Hoewel mijn opa een zwijgzame man was, kon hij boeiend beschrijven hoe hij als vakbondsleider voor de toenmalige directie van William Pont stond om te protesteren tegen de loonsverlaging die de heren van plan waren door te voeren. Toen ze onvermurwbaar bleken, riep hij moedig: ‘Dan staken wij,’ en liep hij langzaam weg over het grindpad in de verwachting dat de andere werknemers hem zouden volgen.

‘Het grind knerste niet,’ constateerde hij toen, denkend aan zijn vijf kinderen.

Nadat hij dat gezegd had, zweeg hij een poos om ons in spanning te laten.

Toen hij het grind eindelijk hoorde knarsen, wist hij dat de staking was begonnen.

Op de foto boven links zie je Reinier Plooijer, rechts staat Jacob (opa) Besse. In het midden herken Anneke.