Webcamogen, cookiemonster, Big Brother en bonuskaarten. ‘1984’ werd 68 jaar geleden door George Orwell geschreven, maar dat lijkt erg dichtbij.
Anneke van Dok- van Weele deelt haar zorgen en heeft een tip. Wekelijks schrijft ze over wat haar opvalt. Vandaag gebruikt ze de macht van de media om je te waarschuwen tegen vindingrijke reclamemensen slecht beveiligd internetverkeer en meer…
2017
Overkomt u dat nou ook? Het gevoel, dat je in een sciencefictionboek bent beland, wanneer je weer zo’n sinister, maar haast onleesbaar bericht over cyberaanvallen leest? Ik kan het moeilijk volgen, omdat ik de nieuwe begrippen niet goed beheers. En juist die vervreemding maakt mijn herinnering aan het wereldberoemde boek 1984 van George Orwell steeds sterker. Toen het in 1949 verscheen, was Philips net begonnen met experimentele televisie en werd het boek nog beschouwd als sciencefiction. In de Willem Brinkmanstraat, waar ik als 2-jarige peuter woonde, deelde men het Vrije Volk met de naaste buren en legde je een dubbeltje op een schoteltje wanneer je bij iemand de dokter mocht bellen.
Wie het boek nu (her)leest krijgt het een beetje benauwd. Big brother, die in het boek 1984 zijn onderdanen via een groot scherm beloert en manipuleert, staart mij opeens via mijn webcam-oog aan.
De drie pijlers waarop de dictatuur van Big brother is gebaseerd; Oorlog is vrede, Vrijheid is slavernij en Onwetendheid is kracht verbind ik, sneller dan mij lief is, met de toestand in de wereld van nu. In de derde pijler herken ik het hedendaagse populisme.
Het meest word ik getroffen door twee slimme trucs, die het brein zo beïnvloeden, dat men meent de ideologie zelf te hebben bedacht: het herschrijven van de geschiedenis en het invoeren van nieuwspraak.
In een zwartgallige bui denk ik dan aan de versluiering van onze foute rol in oorlogen en aan de verfraaiing van impopulaire begrippen. Zo is militair ingrijpen in Indonesië geherdefinieerd tot politionele actie en werd bezuinigen vertaald in opschonen. Harde maatregelen worden graag gepresenteerd als robuust beleid. Ook de vondst keukentafelgesprek en het uitschakelen van het woord allochtonen noem ik voorbeelden van nieuwspraak.
Hoewel de naam Poetin snel valt als je aan Big brother denkt, is de werkelijkheid veel onheilspellender. De macht van de media, de slechte beveiliging van het internet en de vindingrijkheid van de reclame hebben de persoonlijke heerser vervangen. We doen de deur dagelijks open voor Big brother; via de bonuskaart van Albert Heijn en onze avonturen op internet. Sterker nog: we moeten hem, in de gedaante van cookiemonster, wel binnenlaten om noodzakelijke informatie te bemachtigen.
Tijdens een straatonderzoek werd gevraagd of de nieuwe bevoegdheid waarmee veiligheidsdiensten kunnen inbreken in onze privé-communicatie, de ondervraagden angst inboezemde.
“Ik heb niks te verbergen,” luidde steevast het antwoord. Toen ik dat hoorde, dacht ik: “Uw geheugen is niet best.”
Maar dat van de computer is ijzersterk. Privacy bestaat alleen, als u de stekker eruit trekt.
