De initiatiefnemers van het Zaanse Ondernemersfonds gaan op vrijdag 20 november met ondernemers en politici met de bus op stap naar Leeuwarden om te kijken hoe het fonds daar functioneert.

Het Zaans Ondernemers Netwerk ZON, ziet voor zichzelf een grote rol bij een eventueel te starten Zaans Ondernemersfonds.

Het plan was om in 2016 met het Zaanse fonds te starten maar B&W van Zaanstad zag “aandachtspunten die om nadere uitwerking vragen.”

Het ondernemersfonds wordt gefinancierd door de Onroerend Zaak Belasting (OZB) van bedrijven te verhogen. Omdat een belastingverordening in het najaar vastgesteld wordt, is 2017 de volgende optie. Volgend jaar wordt het voorstel opnieuw naar B&W gestuurd. Wat zijn de voor- en nadelen van zo’n fonds?

De voordelen

• De lokale economie wordt versterkt omdat er extra geld besteed wordt aan voorzieningen waar bedrijven van profiteren.
• Iedereen betaalt, er zijn dus geen free riders die niet meebetalen maar wel profiteren.
• Het geld wordt voor het grootste deel besteed in het ‘eigen’ gebied, dus in de omgeving waar het bedrijf zit dat een bijdrage geleverd heeft (de onderstaande gebieden worden voorgesteld in het onderzoeksrapport naar de haalbaarheid).

De nadelen

• De belasting gaat met 13% omhoog, dat kan al snel om enkele honderden euro’s per jaar gaan. Het gaat om € 70 per € 100.000 euro woz-waarde, 55% door de eigenaar, 45% door de gebruiker of huurder. Met dat tarief zit Zaanstad in de top van de 35 steden die zo’n fonds hebben, er zijn ook fondsen die het met een afdracht van € 43 doen.
• Alle niet-woningen betalen: dus ook sportparken, zorginstellingen, scholen, kerken en culturele instellingen, wat voor hen een grote belasting kan zijn. In Zaanstad gaat dat om 20% van de betrokken ‘bedrijven’.
• Ondernemers Zonder Pand (ZZP’ers) betalen niet mee maar profiteren wel.

In het onderzoeksrapport (kosten € 50.000, door de gemeente betaald) worden vooral de plannen en de voordelen opgesomd. Ook ontbreekt een onderzoek naar het draagvlak van zo’n fonds, willen ondernemers dit wel?

Nergens is aandacht voor problemen bij fondsen zoals in Woensdrecht, Breda, Aalten, Den Bosch, Delft en Arnhem. In Leiden is ook niet iedereen blij met het fonds. Niet alle fondsen zijn overigens volgens het ‘Leidse model’ (via OZB) opgezet.

De vragen

En dan zijn er ook vragen: bijvoorbeeld wat het in de lucht houden van zo’n fonds kost (management, bestuur, beheerskosten), wie dat gaat doen (bestuur, directeur) en wie beslist waaraan het geld wordt uitgegeven. De kosten zouden maximaal 5% van de opbrengst moeten zijn wat neerkomt om zo’n € 85.000 per jaar.

Bij het tot stand komen van het fonds wordt afgesproken dat de gemeente zich niet bemoeit met de bestedingskeuzes, en dat de gemeente niet zal proberen om bestedingen die voor rekening van de gemeente horen te komen, op het fonds af te schuiven. De gemeente zou wel mee moeten betalen: € 142.000 per jaar.

De plannen

Wat zou er eigenlijk gerealiseerd kunnen worden met zo’n fonds? In een specifiek gebied kan de veiligheid, de toegankelijkheid en de aantrekkelijkheid worden vergroot. In het onderzoeksrapport worden ook enkele voorbeelden gegeven van ‘stadsbrede’ doelen, zaken die dus niet alleen in het gebied van de deelnemende bedrijven worden georganiseerd:

• Marketing, de ‘lead’ moet bij ondernemers komen te liggen volgens het onderzoekrapport
• Toeristische promotie (ook marketing dus)
• Professionalisering en kwaliteit van de belangenbehartiging (“de lobbyfunctie bij de gemeente”)
• Samenwerking van bedrijven met onderwijsinstellingen
• ‘Food’ een gezicht te geven en “als sector op Zaanstadbreed niveau te beleggen”
• Parkmanagement en promotie

Het is een curieus rijtje van wat er in Zaanstad de afgelopen jaren faliekant mis is gegaan: citymarketing, vestiging van hoger onderwijs en het House of Food. Promotie is onderdeel van alle taken.

De rol van ZON

In het rapport wordt ook voorgesteld om het Zaans Ondernemers Netwerk (ZON) een leidende rol te laten spelen:

“Het heeft in elk geval bij de gemeente al de status van lobbyist en spreekbuis van ondernemend Zaanstad verworven. Het ligt daarom ook voor de hand om ZON als ‘public affairs’ platform te verbinden met het Ondernemersfonds.”

De conclusie van van het rapport (waar ZON-voorzitter Folkerts zelf in de begeleidingsgroep zat) is dan ook: “ZON krijgt beschikking over een trekkingsrecht van 20% op het fonds.” Dat komt neer op € 340.000 per jaar.

ZON wil de “stadsbrede lobby- en belangenbehartigingstaak” uitvoeren en “spant zich in om heel ondernemend Zaanstad bij deze ‘centrale’ doelen te betrekken”.

Folkerts & Komen

Voorzitter Jan Folkerts (ZON voorzitter, rechts) en Ton Komen (stichting Parkmanagement Zaanstad, ondernemerssociëteit De Corner, Stad aan de Zaan, Rotary Zaanstad, links) zijn voorvechters van het ondernemersfonds.

ZON krijgt de hoofdrol binnen een Ondernemingsfonds. Ze krijgt daarmee niet alleen de beschikking over de € 340.000 per jaar maar ook over de 5% beheerskosten van € 85.000 per jaar, € 425.000 in totaal.

ZON willen vooral veel marketing gaan doen en lobbyen bij de gemeente. Wie directeur wordt (iemand van ZON of de een andere initiatiefnemer?) is niet bekend.

Het is niet bekend of ondernemers zo’n fonds wel willen. De gemeente moet de belasting innen en ook meebetalen, maar krijgt niks te zeggen. Eigenlijk niet zo gek dat ze niet meteen ‘ja’ tegen dit voorstel hebben gezegd.