Cultuur-wethouder Sanna Munnikendam is verdrietig. Veel media-publiciteit over Zaanse Schans, maar “namens het College vind ik het belangrijk dat het gesprek wordt gevoerd op basis van de feitelijke informatie.”

De ‘feiten’ van de media kloppen dus niet. Daarom komt de wethouder met de echte (alternatieve?) feiten.

De wethouder mocht in het NHD zeggen dat de betrokken partijen het voor “99 procent” met elkaar eens zijn ten aanzien van de ontwikkeling van de Zaanse Schans. Een waarneming die voor 100 procent op wishful thinking is gebaseerd. In werkelijkheid is het verzet groot en zijn de vragen talrijk: wat gaat het allemaal kosten en waar is het beloofde ‘verdienmodel’ gebleven?

Centraal in het ‘feitenoverzicht’ dat Munnikendam naar de raad stuurde, is de suggestie dat de raad ingestemd heeft met de Ontwikkelstrategie, die is namelijk “een uitwerking van voorkeursmodel 3 zoals verzocht door de Gemeenteraad passend bij de positieve zienswijze d.d. 13 februari 2018.” De raad heeft al besloten, wie het daar niet mee eens kan maar beter z’n mond houden.

De wethouder: “Bewoners en ondernemers geven in de brieven aan dat zij zich onvoldoende gehoord weten.” Volgens Munnikendam hadden ze daar eerder mee moeten komen, er is namelijk een “uitgebreid communicatie- en participatieproces doorlopen waarin alle partijen een duidelijke rol toebedeeld hebben gekregen.”

Volgens de wethouder is er geparticipeerd met een stuurgroep (Stichting Zaanse Schans), en via de Stichting ook met de Ondernemersvereniging Zaanse Schans, de Zaansche Molen, Zaans Museum en Schans Bewonersbelang. De Stuurgroep had een adviesgroep met daarin (opnieuw) Zaans Museum, De Zaansche Molen, ondernemersverenigingen OVZS en OV1509, Schans Bewonersbelang, Stichting Kalverpolder, Historische Commissie en de Vereniging Zaans Erfgoed. Ook was er een ‘meedenkgroep’ waarin de fietsersbond en bewoners en ondernemers uit de nabije omgeving zaten.

Na de weerstand van ondernemers en bewoners is er een ‘convenant’ opgesteld dat verwerkt is in de Ontwikkelstrategie waarna Stichting Zaanse Schans het definitief concept van de Ontwikkelstrategie vaststelde. De bestuursleden namens de ondernemersvereniging Zaanse Schans en de bewoners stemden tegen.

1. Is er al een besluit?

Nee. Het Zaanstad Beraad (niet de raad) heeft ingestemd met de uitwerking van ‘voorkeursmodel 3′. Dat model bestaat uit een bovengrondse parkeergarage ten zuiden van de Leeghwaterweg (Zaanse Zakkenhandel, VV Zaandijk) en een fietspad langs de Kalverringdijk. De andere modellen gingen uit van ondergrondse parkeergarages (ook ten noorden van de Leeghwaterweg) en een fietspad dwars door de polder. Voordat er een parkeergarage wordt gebouwd, komt er een ’tussenoplossing’ voor het parkeren. Met VV Zaandijk en Michael College zijn nog geen afspraken gemaakt.

De wethouder schrijft dat vaststelling “geen directe financiële consequenties” heeft. Maar de financiën zijn natuurlijk het belangrijkste onderdeel: wat kost het en wie gaat het betalen? Daar is niks over besloten.

2. Is participatie meebeslissen?

De manier waarop Zaanstad hier participatie organiseert, lijkt vooral bedoeld om tegenstanders de mond te snoeren: wie participeert mag niks meer zeggen. Dat terwijl de Ontwikkelvisie geen genade kon vinden in de ogen van de ondernemersvereniging en de bewoners. Later verklaarden ook de bewoners van Haaldersbroek, zeilvereniging de Onderlinge en Veldhuizen Transport zich tegen. Of deze bedrijven in de ‘meedenkgroep’ zaten is onbekend. In het feitenoverzicht van de wethouder wordt geen enkele bijeenkomst van die groep genoemd.

Wat wel genoemd wordt zijn zes bijeenkomsten van de Adviesgroep. Volgens een brief van Ondernemersvereniging OV1509 (niet openbaar gemaakt door Zaanstad) zijn er maar vier geweest. De vereniging stelt dat hun laatste inbreng niet is verwerkt in de stukken die naar de gemeente zijn verstuurd.

Het participatietraject laat zien dat er grote tegenstellingen zijn. De raad moet uiteindelijk een keuze maken. En B&W moet zich niet verschuilen achter een participatieproces dat geen consensus maar grote verdeeldheid heeft opgeleverd.

3. Verdienmodel?

In het Coalitieakoord 2018-2022 wordt “onderzoek naar de mogelijkheden om meer inkomsten te genereren uit de vele bezoekers” beloofd. De Ontwikkelstrategie:

“Vanaf het najaar van 2018 zitten alle partijen op de Zaanse Schans met elkaar om tafel om te komen tot een breed gedragen scenario voor de Zaanse Schans waarmee gereguleerd en verdiend kan worden en tevens de samenwerking nog sterker kan worden verbeterd.”

Maar over dat verdienmodel is Munnikendam zeer kort in haar feitenrelaas:

“Parallel aan de totstandkoming van de ontwikkelstrategie zijn de gemeente en Stichting de Zaanse Schans bezig met het opstellen van een verdienmodel. De gesprekken voor het verdienmodel worden nog gevoerd.”

Dat is merkwaardig omdat de parkeervoorziening afhangt van dat model:

“Afhankelijk van het te ontwikkelen verdienmodel voor de Zaanse Schans maken de gemeente Zaanstad en Stichting de Zaanse Schans een afweging over de exploitatie van het parkeergebouw.”

In het voorstel van B&W aan de raad staat dat het verdienmodel niet in ontwikkelstrategie is opgenomen omdat “de belangen erg uit elkaar liggen”. Een wethouder die zo dol op feiten is, had hier wel eens wat meer transparantie kunnen laten zien.

Zaanstad schrijft “de opdracht [te hebben] om investeringen in het gebied te halen uit opbrengsten uit het gebied. Beide bovenstaande doelstellingen zijn het makkelijkst met een gezamenlijk verdienmodel te realiseren.” Met andere woorden: zonder verdienmodel geen ontwikkelstrategie.

Een feit waar je niet omheen kunt.

De Stichting Zaanse Schans organiseert op 4 en 6 maart stakeholdergesprekken. Het bestuur van de Stichting wil op 14 maart de ontwikkelstrategie definitief vaststellen.