Van alle bouwprojecten die Zaanstad de afgelopen jaren heeft aangekondigd, is de transformatie van de Achtersluispolder van slordig bedrijventerrein tot bruisend woon- en werkgebied, wel de meest ambitieuze.

Er moeten ‘veel’ woningen komen, met daarnaast ruimte voor bedrijven, winkels, scholen, sportvoorzieningen en culturele activiteiten. De Orkaan sprak met wethouder Hans Krieger (VVD) over de recent gepubliceerde ‘ontwikkelstrategie’.

De omvang van het plangebied, waar nu ook de hele ‘Thorbeckezone’ bij wordt gerekend, is zo groot dat Zaanstad het in delen wil gaan ontwikkelen, eerst het gebied rond Pakhuis de Vrede en het ‘Sluisgebied’. Daar moet voor 2030 gebouwd worden, de rest wordt daarna ontwikkeld. Wat ‘veel’ is, wordt niet concreet benoemd, maar uit eerdere stukken blijkt dat het gaat over 9.000 à 10.000 woningen voor het hele gebied.

‘geen rijtjeshuis met een tuintje’

Volgens Zaanstad wordt het een “aantrekkelijk gemengd werk-woongebied met stedelijke voorzieningen en hoge dichtheden.” Dat ‘hoge dichtheden’ duidt op veel woningen maar ook op hoogbouw. Krieger:

“De fasering is nodig omdat we zo in kunnen inzetten op het snelst haalbare. Die 9 à 10.000 is overigens een ambitie en geen heilig aantal. Verdichting betekent dat we hier en daar de hoogte in gaan, een ‘rijtjeshuis met een tuintje’ ga je hier niet krijgen. Maar er komt ook veel groen in het gebied.”

Ondernemers spelen een sleutelrol in de ontwikkeling, er zijn bijna 400 bedrijven (150 grondeigenaren) in het gebied. Zaanstad hoopt op de ontwikkeling van ‘nautisch kwartier’ (40 bedrijven in het gebied zijn ‘haven-gerelateerd’).

“De eerste bouwactiviteiten verwacht ik over zo’n 5 jaar. We hebben in het gebied als gemeente zelf weinig grondposities. Daarom zijn we ook in gesprek gegaan met ondernemers. Die overigens voor een deel daar gewoon kunnen en willen blijven, denk bijvoorbeeld aan jachthavens en bedrijven voor de jachtbouw.

We gaan ondernemers niet uitkopen, we willen dat ze getriggerd worden om zelf in gesprek te gaan met ontwikkelaars over transformatie”

Sluisgebied en de Vrede

Het Sluisgebied (zie kaartje) krijgt woningbouw, dat zal gaan om zo’n 1.500 à 3.000 woningen. Rondom het Barndegat zou ruimte zijn voor ongeveer 750 woningen. De verwachting is dat de komst van windturbines de bouw waarschijnlijk niet dwars zal zitten:

“Alle plannen die er zijn voor windturbines moeten niet strijdig zijn met de woningbouwplannen. Daar houden wij ons aan, daar houdt Amsterdam zich aan. Dat is nog niet gedetailleerd uitgewerkt.”

Onder de kaart met de vijf deelgebieden van de Achtersluispolder en boven de Thorbeckezone, eerst worden Sluiskwartier (rechts) en MAAK.Park de Vrede (onder) gerealiseerd. Artikel gaat door onder kaartje.

MAAK.Park de Vrede ligt te dicht bij de havenactiviteiten van Amsterdam. De kans dat het Amsterdamse Havenbedrijf daar via procedures woningbouw dwars gaat zitten – zoals ze eerder deden bij het Hembrugterrein – wordt zo groot geacht dat daar geen of nauwelijks woningbouw wordt overwogen. Gister maakte Tony Chocoloney bekend dat ze afzien van een chocoladefabriek/kantoor en pretpark in de Vrede. Ook kan er een jachthaven komen en wordt het een stop in de nieuwe toeristische fietsroute.

“We gaan buiten de milieuzone van het Havenbedrijf bouwen. Niet rond de Vrede, maar wel dieper in het gebied.”

Er is volgens Krieger wel belangstelling van een hoteleigenaar geweest, “maar een concreet uitgewerkt plan is er nooit gekomen.”

HOV, sneltram, metro?

Zonder Hoogwaardige OV-verbinding (HOV) is grootscheepse woningbouw in het gebied vrijwel onmogelijk, in alle voorstudies en eerder bekendgemaakte plannen, en ook in het Zaans Mobiliteitsplan, wordt uitgegaan van een HOV-verbinding, die tenminste hoogfrequent snelbusverkeer of een sneltram inhoudt, of misschien wel een metro. In de nieuwe plannen wordt echter een voorzichtiger toontje aangeslagen:

“Wanneer in de toekomst in samenwerking met andere overheden wordt besloten om een HOV-verbinding aan te leggen die de Achtersluispolder verbindt met de stadscentra van Amsterdam en Zaanstad, leidt dat tot andere afwegingen voor de gemeente (de komst van een HOV-verbinding beïnvloedt de mobiliteitsvraag en maakt hogere dichtheden mogelijk).”

‘Wanneer’ – het lijkt erop dat die HOV dus niet zeker is? Krieger:

“Een HOV-verbinding is randvoorwaardelijk voor de ontwikkeling van het gebied, ook voor de ‘aanhechting’ met Amsterdam-Noord. Als die er niet komt hebben we een probleem.”

En die metro? “De Noord-Zuidlijn ligt er nu ook, ik laat het idee nog niet los.”

Dam tot Dam fietsroute

Wat er wel komt – althans, daar wordt in het plan veel stelliger over gesproken – is de (toeristische) Dam tot Dam fietsroute die van het centrum van Zaandam naar Amsterdam grotendeels langs het water loopt. Onder meer via een nieuwe brug over zijkanaal H. Voor die oeververbinding is al financiële dekking. Er wordt zelfs gedacht over een fietstunnel (of pont) naar het Hembrugterrein.

Financieel zijn de plannen nog niet rond, er is sprake van een ‘aanzienlijk tekort’. Zaanstad hoopt op steun van ‘Rijk, provincie en regio’ en via een bijdrage van de Woningbouwimpuls (WBI) geld voor de infrastructuur. Daarmee moet de Sluispolderweg geschikt gemaakt worden voor intensiever gebruik en de langzaam verkeer-verbindingen tussen Achtersluispolder en het stadscentrum worden verbeterd. Volgens Krieger ziet de kans dat die WBI-subsidie er komt “er goed uit”.

Het zou voor Krieger die door de VVD uit Purmerend werd gehaald aan het begin van deze coalitieperiode, wel eens de laatst grote klus kunnen zijn, het is in ieder geval:

“het meest spannende dossier in mijn portefeuille, een prachtige visie waar over is nagedacht, en ook een prachtig gebied.”

Het interview werd afgenomen via Teams, onder een selectie uit de gelaatsuitdrukkingen van Krieger.