Als bezoekers van de Zaanse Schans daar gratis rond kunnen lopen, is de verkoop van all-in kaartjes verliesgevend. De kosten van de verkoop van Ticket Zaanse Schans die in juni werd geïntroduceerd wogen niet op tegen de opbrengsten van de kaartverkoop.

Van de bezoekers kocht slechts 20 procent een kaartje tijdens de pilot in juni en juli van dit jaar. De helft daarvan kocht het Ticket Zaanse Schans voor € 17,50. Andere bezoekers kwamen met andere soorten kaarten naar musea of molens. Toeristen die wel het Ticket Zaanse Schans kochten, bleven overigens wel langer dan gemiddeld op de Zaanse Schans. Om uit de kosten te komen bezochten ze meerdere attracties.

Geen levensvatbare optie

Wethouder Wessel Breunesse concludeert in de Raadsinformatiebrief over de pilot dat ‘een duurzaam exploitatiemodel gebaseerd op vrijwillige verkoop geen levensvatbare optie is gebleken’.

Daarmee is Zaanstad terug bij af. De gemeente heeft geld nodig voor onderhoud en beheer van de Zaanse Schans maar dat is dus niet op te halen met een speciale all-in kaart. De gemeente heft nu alleen een vermakelijkheden-belasting van 55 cent op kaartjes voor molens, musea en rondvaarten.

De totale kosten van de pilot zijn ruim € 1,1 miljoen. Door de tegenvallende inkomsten is er een verlies van zo’n € 700.000. Zaanstad staat garant voor de helft van dat bedrag: € 350.000.

Kaartverkoop-ondermijning

Dat zo weinig mensen een Ticket Zaanse Schans hebben gekocht komt voor een groot deel door acties van ondernemers op de Zaanse Schans, door Zaanstad aangeduid als ‘winkeliers’. Die hebben snel na invoering zichtbaar actie gevoerd om toeristen er nadrukkelijk op te wijzen dat de Zaanse Schans een vrij toegankelijk openbaar gebied was:

‘Dit gebeurde door middel van flyeren met hesjes vóór de ticketbooths, kaartverkoop-ondermijnende posters, het lanceren van een website zonder mededeling van de mogelijkheid van de aanschaf van de ticket Zaanse Schans, etc. Deze acties hebben zichtbaar de kaartverkoop belemmerd.’

Touroperators

Bezoekers die via een touroperator de Schans bezoeken waren al helemaal niet te porren voor het Ticket Zaanse Schans. Touroperator geven de voorkeur aan gratis bezoek: ‘om kosten te besparen zal het overgrote deel van de touroperators kiezen voor gratis laten betreden van de Zaanse Schans en enkel een rondje te maken langs het erfgoed en de musea in plaats van het te bezoeken.’

Dat brengt dus geen geld in het laatje (behalve voor de operator zelf uiteraard en voor de souvenirwinkels).

Touroperators die hun bezoekers per bus vervoeren, proberen ook vaak de parkeerkosten te ontlopen door op de reguliere bushalte vóór het parkeerterrein passagiers uit te laten stappen om de bus vervolgens een eind verderop te parkeren, ‘op deze manier wordt betaling voor parkeren op het terrein vermeden en een onveilige situatie gecreëerd’.

Drukte

Naast onderzoek naar een ‘businessmodel’ was ook inzicht in de verkeersstromen een doel van de pilot. Maar ook hier overheersen negatieve conclusies. Druktebeheersing ‘is slechts beperkt mogelijk binnen openbaar toegankelijk gebied’ aldus de gemeente. Bussen zorgen voor gevaarlijke situaties. In het algemeen is er ‘gebrekkige capaciteit om parkeren, in- en uitstappen en veiligheid van auto, bus, taxi en fiets in het gebied rondom de Zaanse Schans afdoende te faciliteren’.

Op sommige momenten is het gewoon te druk op de Zaanse Schans: ‘de beperkte ruimte op en rond de Zaanse Schans leidt tot potentieel gevaarlijke situaties voor bezoekers: tijdens de pilot werd in een groot deel van de weken het aantal van 100.000 bezoekers overschreden’. Dat is bijna het dubbele van wat ‘optimaal’ zou zijn op de Schans. Ook werden parkeerplaatsen voor bewoners en invaliden veelvuldig door taxi’s gebruikt als afzetplek.

Bezoekers vinden het zelf ook te druk: ‘gedurende de drukste periode op de Zaanse Schans (augustus) vond bijna de helft van de bezoekers het druk of te druk op de Zaanse Schans’.

Sluiproute

De Kalverringdijk is gevaarlijk en onoverzichtelijk, mede omdat deze als ‘sluiproute’ wordt gebruikt. Dat is een merkwaardige constatering: het fietspad is geen sluiproute maar de reguliere route van en naar Wormer.

In het eerste kwartaal van 2025 wordt ‘besluitvorming over een duurzaam exploitatiemodel Zaanse Schans’ verwacht door de gemeente.

Door Piet Bakker op basis van Raadsinformatiebrief plus bijlagen van de gemeente Zaanstad, informatie van pilot-organisatie. Foto boven: Fietsersbond Zaanstreek, foto onder: De Orkaan.