In Amsterdam struikelde al een wethouder over de kapotte vuilverbrander AEB. Udo Kock (D66) wilde de afvalverwerker aan een commerciële partij kwijt maar zijn collega’s gaven de voorkeur aan HVC.
Dat bedrijf is in handen van 44 gemeenten en 6 waterschappen. Ook Zaanstad en Wormerland zijn aandeelhouder. En daarmee komt het dossier (en de risico’s) ook op het bordje van deze gemeenten.
In 2014 publiceerde de Rekenkamer een rapport waarin de risico’s op een rijtje werden gezet.
De werkwijze van HVC werd “complex en moeilijk te doorgronden” genoemd waardoor gemeenten veel meer risico’s dan vroeger lopen.
“Zaanstad is risicodrager. Door de deelneming is Zaanstad gebonden aan de (ballotage) overeenkomst die voor alle aandeelhouders van HVC geldt. Dat brengt behoorlijke financiële risico´s met zich mee die ver uitstijgen boven de nominale waarde van het aandeel.”
Zaanstad is als aandeelhouder mede-verantwoordelijk voor eventuele verliezen en financiële tegenvallers van HVC.
En de overname van AEB zou best eens een risico kunnen zijn. In juni moesten plots 4 van de 6 afvalovens worden gesloten. Het afval dat nu niet verbrand kan worden wordt elders gestort of verbrand tegen extra kosten. De gemeente en banken zijn al met extra miljoenen bijgesprongen.
De afgereden Amsterdamse wethouder Kock schrijft in zijn ontslagbrief dat het ‘wanbeleid’ bij AEB tot een onverwachte ‘crisissituatie’ heeft geleid. Kock is voorstander van:
”een volledige privatisering van AEB (…) andere, publieke, opties zijn kostbaarder voor de gemeente en voor Amsterdammers, financieel risicovoller en bieden minder kans op een succesvolle doorstart van het bedrijf en continuering van de publieke diensten.
(…) ik kan geen verantwoordelijkheid dragen voor een besluit dat evident risicovol en onnodig kostbaar is voor Amsterdam en haar inwoners.”
Een andere oplossing (verkoop aan HVC) is uiteraard ook risicovol en mogelijk kostbaar voor de nieuwe eigenaar.
Foto: AEB
Het samenvoegen van een relatief gezonde HVC met een doodzieke AEB dient geen enkel logisch doel. Het zou Amsterdam tot eer moeten strekken om de zaak eerst op te knappen en dan pas een verzoek tot samenwerking te doen. Nu ziet het er naar uit dat behalve het afval ook het probleem, inclusief een mega schuld en mega onderhoudsachterstand over de schutting wordt gegooid. Het sturen op afvalstromen zou op landelijke en Europese schaal moeten plaatsvinden, waardoor een gezonde bedrijfsvoering kan ontstaan. Optimalisering van schaalgrootte door verder verbrandingscapaciteit samen te voegen is een doodlopende weg, waar Zaanstad een forse rekening voor gepresenteerd zal krijgen. AEB en HVC samenvoegen: niet doen dus. Verkopen aan de markt eveneens niet doen. Amsterdam doe wat je al jaren geleden had moeten doen: knap eerst je eigen rommel op.
AEB en HVC zijn min of meer nutsbedrijven voor gemeentelijke afvalverwerking die met belastinggeld worden betaald. Kostbare commerciële avonturen ten spijt.
Op zich logisch dat naar de financiële consequenties wordt gekeken, maar dat kan niet helemaal los van principes worden gezien. Is het nou wel of niet een overheidstaak (gemeente in dit geval) om er voor te zorgen dat inwoners hun afval kwijt kunnen?
Als het een verplichting van de gemeente is, kun je het volgens mij moeilijk volledig uitbesteden aan private partijen. En als we het loskoppelen van de overheid (dus geen afvalheffing meer, en geen verplichting gemeente), dan zou iedere burger een contract moeten afsluiten met een afval ophaaldienst, zoals bedrijven dat nu ook doen - en zoals wij inmiddels doen met elektra en dergelijke. Zolang wij van mening zijn dat het een taak van de gemeente is, vind ik het gevaarlijk om de verwerking van afval uit handen te geven aan private ondernemingen die uit zijn op winst. Want dan kun je inderdaad krijgen dat buitenlandse partijen meer bieden voor de capaciteit (dus import van afval uit andere landen), waardoor er geen ruimte meer is voor Nederlands afval tenzij er veel meer wordt betaald. Dit zie je al deels met de soort-van-private bedrijven HVC en AEB, maar nu hebben de overheden die aandeelhouder zijn nog een grote invloed op de bedrijven. Verkoop het en dan ben je je zeggenschap kwijt.
Ik zie nog gebeuren dat Zaanstad hiermee denkt een "oplossing" in handen te krijgen door deze van afval afhankelijke ramp aan haar eigen warmtenet - dat ook in de problemen zit omdat er geen duurzame warmtebron voor beschikbaar is - te gaan koppelen...