‘Wij vertegenwoordigen de wet niet. Wij leven de wet na. Racisme is verboden volgens onze wet.’ We ‘spreken’ met Zaankanters tegen racisme via Messenger.

Wie er achter de knoppen zit(ten) weten we niet want de actiegroep is anoniem: ‘de reden hiervoor is dat het erg gevaarlijk is om in de Zaanstreek voor je mening uit te komen.’

We hebben ze benaderd omdat we van verschillende ondernemers in Krommenie te horen kregen dat ze zich nogal geïntimideerd voelen door de groep. Zo spoten ze teksten op stoep van winkeliers waarbij een ouderwetse afbeelding van piet zichtbaar was in de winkel of in de etalage. Winkeliers en hun medewerkers werden dwingend aangesproken en er werden foto’s van ‘foute’ etalages gemaakt die breed via sociale media gedeeld werden. De anonimiteit die de groep zelf graag borgt, geldt kennelijk niet voor degenen die zij als dader zien. 

We belden met Wanda Swart van La Vintage. Via de Facebookpagina van Zaankanters tegen Racisme wordt haar winkel in tweedehands spulletjes in de etalage gezet. (Dat de anonieme fotografe zichzelf daarbij in de etalageruit fotografeerde was waarschijnlijk een ongelukje). 

Hoewel Wanda er niet op zit te wachten nog meer in de schijnwerpers van de actiegroep te komen, vindt ze het wel belangrijk om haar verhaal te doen: 

‘Ik heb een winkel voor mensen met een kleine portemonnee en bij mij is iedereen welkom. In mijn etalage hangen dan ook witte pieten, en ik vind dat een traditie met zijn tijd mee moet. Maar ik verkoop tweedehands en vintage. Daarbij liggen er ook pietenpakjes en Sinterklaasspeelgoed waarbij er op de verpakking nog een ouderwetse piet staat.’ 

Je zou de spullen uit de verpakking kunnen halen en de labels eraf kunnen knippen? 

‘Ja, dat heb ik overwogen, maar ik zie het ook als vintage. Als iets dat gaat verdwijnen. Waar het mij om gaat is dat er een vrijwilligster in mijn winkel dwingend wordt aangesproken dat ‘het weg moet en racisme is.’ Het kwam bedreigend over, het zuigt alle lucht uit een periode die feestelijk zou kunnen zijn. Daarbij is het niet prettig praten met je rug tegen de muur.’ 

Wij vragen Zaankanters tegen racisme of ze zich kunnen voorstellen dat hun acties intimiderend overkomen:

‘Als je in 2020 nog steeds niet op de hoogte bent van dat zwarte piet racisme is en dat het mensen kwetst dan kies je duidelijk voor het niet naar je medemens luisteren. Wat zwarte mensen zeggen over hoe ze zich voelen interesseert je dan niet. Een simpele stoep krijt actie op openbare grond confronteert mensen met hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Als zij die verantwoordelijkheid niet willen nemen dan is dat vervelend maar niet intimiderend. Wij zijn een actiegroep die alleen vredige methoden hanteren. Wij zijn er niet op uit mensen te intimideren.’

Maar jullie zijn ook naar mensen toegestapt? 

‘Als zij die verantwoordelijkheid niet willen nemen dan is gewezen worden op wat je in je winkel laat zien vervelend maar niet intimiderend.’

Uit hoeveel mensen de actiegroep bestaat blijft vaag: 

‘we kunnen dat niet precies zeggen. Een activisten groep bestaan uit verschillende mensen verschillende activiteiten en verschillende betrokkenheid. De een spuit krijt, de ander schrijft brieven. De groep groeit wel hard. Sommigen hebben overleg met de burgermeester over de intochten.’ 

De burgemeester laat desgevraagd weten dat hij geen overleg voert met de groep. Daarbij meldt hij: 

‘Wij zijn voor een respectvolle dialoog.  Die faciliteren wij en juichen wij toe. Uiteraard keuren wij elke vorm van geweld en intimidatie af en raden mensen aan die zich bedreigd voelen hier altijd aangifte van te doen.’

De acties van Zaankanters tegen racisme vallen alleen wel binnen de wet en binnen de vrijheid van meningsuiting laat hij weten: 

‘Als mensen hun mening uiten d.m.v. spuitkrijt (dat uit zichzelf weer verdwijnt), is dat niet strafbaar. Hoewel onze APV een verbod kent op plakken en kladden, valt dit daar niet onder. We mogen de vrijheid van meningsuiting niet beperken of het nu gaat om voor- of tegenstanders van een bepaald onderwerp.’

‘Hebben de winkeliers recht op een andere mening?’ vragen we de actiegroep: 

‘Wij vertegenwoordigen de wet niet. Wij leven de wet na. Racisme is verboden volgens onze wet. We hebben politie en rechters die de wet handhaven. Wij hebben kritiek op hoe het gaat en dat mag ook volgens de wet.’

Racisme is verboden. De actiegroep stelt dat zwarte piet racisme is. Maakt dat zwarte piet in etalages verboden? 

‘Dat is een retorische vraag. Zou zwarte piet als afbeelding verboden moeten zijn, is de vraag hier.’ 

We stellen de vraag aan burgemeester Hamming: ‘Mag een winkelier zwarte piet in zijn etalage tonen?’ Het antwoord is kort maar krachtig: 

‘Ja.’