Als ik ’s morgens opsta en naar buiten kijk dan werp ik meteen een eerste blik op de Zaan. En dat is mooi kijken en altijd weer verrassend anders, dus dat voelt als een voorrecht. Want wonen in een Zaanse stad, aan een rivier die de Zaan heet en de hele Zaanstreek doorklieft; het verveelt nooit.

Op het water leeft het altijd, in welke jaargetijde en onder wat voor weersomstandigheden dan ook.

Alleen de afgelopen periode was het opvallend rustig, toen twee bruggen in het centrum van Zaandam, de Beatrixbrug (afgesloten sinds 11-01-2020), de Wilhelminabrug (afgesloten sinds 23-09-2019) en ook nog de Wilhelminasluis drastisch verbouwd en vergroot werden. Maandenlang was er geen doorgang voor de scheepvaart mogelijk, het was onwerkelijk stil op de Zaan en wat misten we de reuring…

Hemelvaartsdag 2020
Goedemorgen Zaan, mijn mooie uitzicht door het raam,
wat ben je glad en stil vandaag, dat zie ik ook wel graag.
Geen eenden zijn er en geen zwanen, alsof je iets bevroedt
geen wind, de zon al warm, een zomerse dag tegemoet.
De sluis weer open, de brug is klaar, er gaat wel wat gebeuren,
een toestroom van veel waterpret wat deze dag gaat kleuren.
Als Zaanse levensader meanderend door mijn streek en lijf,
hoor je net zo bij me zoals ik het in dit gedichtje beschrijf.

Toen de Wilhelmina- brug en -sluis afgelopen woensdagavond weer officieel werden opengesteld (de Beatrixbrug is nog niet gereed) volgde er een zomers zonnige Hemelvaartsdag op en kwam er kwam er meteen in twee richtingen een hausse op gang van vaarverkeer. We zagen weer de vertrouwde transportschepen, in de volksmond ‘werkboten’ genoemd, langskomen van o.a. Koole, waardoor ons uitzicht altijd twee minuten volledig oranje kleurt, die dagelijks heel wat keren de Zaan bevaren vanuit Wormerveer richting Rotterdam en terug.

De riviercruiseschepen, rondvaart- en -partyboten zullen we helaas voorlopig nog niet zien vanwege de huidige crisis. Des temeer zorgden de plezierboten, motorjachten, sloepen, roeiboten, etc. ervoor dat het aanschouwelijk (wij hebben er immers ook de (Zaan)leut van), weer als vanouds lééfde donderdag op de Zaan. Maar ook ín de Zaan, want de stoere zwemmers waren er ook alweer, het mag eigenlijk niet maar… ze hielden heel goed afstand. Van de boten!

Vroeger, in de 60-er jaren stonk de Zaan, vooral op warme dagen, verschrikkelijk.
Een niet mis te verstane rotte eieren lucht, zum kotzen!
Dat kon niet anders met al die industrie destijds aan de Zaanoevers die hun bedrijfsafval erin loosden. Het water was altijd troebel en donker; waterplanten en vissen hadden geen schijn van kans. Door de bouw van het Zaangemaal in 1966 werd de kwaliteit van het water beheerst en daar konden wij veel beter mee leven en zwemmen in de Zaan werd een hype!

Hoe anders laat de Zaan zich nu aan ons zien, afhankelijk van het weer verandert zij van stroming en kleur, die soms blauw, soms groen en dan weer grijs toont. Bij harde wind kunnen er pittige schuimkoppen ontstaan. Apart is dat ik bijna altijd mijn werkplek aan de Zaan heb gehad. In Wormerveer aan het Noordeinde, in Zaandijk aan de Lagedijk, in Zaandam aan de Westzijde. En nu is het al vele jaren mijn woonplek.
Geen wonder toch dat het in mijn Zaanse DNA zit…?

*Ruth*